Verbos de movimiento en francés
Os verbos de movimiento en francés se distribuyen en pars simetricos y fan as suyas formas composadas con o verbo auxiliar être, derivau d'o essere latín y con o participio en concordancia con o subchecto.
As parellas son:
- Aller y venir: "ir" y "venir".
- Entrer y sortir: "(d)entrar" y "salir".
- Arriver y partir: "plegar"/"arribar" y "ir-se-ne".
- Monter y descendre: "puyar" y "baixar".
- Nâitre y mourir: "naixer" y "morir", (encara que no sigan de movimiento se comportan como si en fuesen).
Os derivaus d'estos verbos tamién se conchugan con o verbo être: rentrer ("tornar a lo puesto d'orichen", repartir ("tornar a ir-se-ne"), revenir ("tornar"), devenir ("esdevenir") si lo derivau contina estando un verbo de movimiento. O verbo retourner fa part d'estos verbos porque significa "tornar a ir". O verbo tomber ("cayer") tamién ye de movimiento. O verbo rester se considera de movimiento porque indica un desplazamiento
Conchugación
editarO pasau perfecto composau d'indicativo (passé composé) ye:
Persona | Aller |
1era Sing. (Je) | suis allé(e) |
2sup>nda Sing. (Tu) | es allé(e) |
3sup>era Sing. (Il, elle, on) | est allé(e) |
1sup>era Plur.(Nous) | sommes allé(e)s |
2sup>nda Plur. (Vous) | êtes allé(e)s |
3sup>era Plur.(Ils, elles) | sont allé(e)s |
Sintaxi
editarOs verbos de movimiento no van seguius d'a preposición à cuan se combinan con un verbo en infinitivo[1]. En este aspecto lo francés coincide con l'occitán y se diferencia de l'aragonés, o catalán y lo castellano.
Antiparte, o verbo de movimiento aller ("ir") fa part d'una construcción dita futur proche como verbo semiauxiliar[2] seguiu d'un infinitivo[1]. En aragonés a perifrasi temporal ir a + infinitivo marca un futuro inmediato[3] y ye lo suyo equivalent.
Variants transitivas
editarSi estos verbos presentan complementos directos se conchugan con o verbo avoir ("haber"). En este caso presentan un significau lucherament diferent.
O verbo descendre se conchuga con avoir si tiene lo significau transitivo d'"abaixar":
O verbo monter se conchuga con avoir si significa "puyar una cosa dende baixo t'alto":
- Il a monté l'escalier.
- Él ha puyau as escaleras.
O verbo passer ("pasar") se conchuga como verbo de movimiento con être si tiene o significau de "caminar", "travesar", "pasar a canto de", pero si significa "experimentar", "haber teniu" bellacosa ye transitivo y se conchuga con avoir:
- J'ai passé un bon été.
- Yo he pasau un buen estiu.
O verbo rentrer se conchuga con avoir si significa "entrar adintro d'un puesto una cosa":
O verbo retourner se conchuga con o verbo avoir si significa "chirar una cosa":
O verbo sortir se conchuga con être si significa "salir", pero si significa quitar/sacar ye transitivo y se conchuga con avoir:
Referencias
editar- ↑ 1,0 1,1 (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2014., p 126.
- ↑ (es) Jesús Cantera y Eugenio de Vicente: Gramática francesa. Editorial Cátedra, S.A., 1999. p 157, p 266.
- ↑ (es) Chabier Lozano Sierra y Ánchel Loís Saludas: Aspectos morfosintácticos del belsetán, 2005, Gara d'Edizions, p 104.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (es) Ángel Ballarín Cornel: Diccionario del Benasqués. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición, 1978. p 19, p 100 y p 443.
- ↑ (es) Bienvenido Mascaray Sin: Vocabulario del habla de Campo (Ribagorza, Huesca). Xordica Editorial, 2014. p 25.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 (es) Fernando Blas Gabarda y Fernando Romanos Hernando: Diccionario Aragonés: chistabín-castellano. (Bal de Chistau). Gara d'Edizions, 2008, p 191, p 231 y p 441.