Plantilla:Aragón/Sabebas

as quatrefuellas son unas cruces emplegatas a sobén ta decorar as fronteras u puertas de muitas casas d'o Pireneu aragonés en forma d'amuleto u talismán?
a Cronica de Sant Chuan d'a Penya ye una cronica historiografica medieval escrita por iniciativa d'o rei Pero IV d'Aragón que abraca la historia d'o Reino d'Aragón den d'os suyos oríchens condals y d'a posterior Corona d'Aragón enta la muerte d'Alifonso II d'Aragón?

Sabebas d'Aragón

Cada mes s'ira cambeando

O lugar de Chuslivol l'establió en 1101 o rei Pero I d'Aragón ta la conquiesta de Saraqusta, l'actual Zaragoza?.
L'actual ilesia de Santa María d'Uncastiello fue construyita en 1135, en tiempos d'o rei Remiro II d'Aragón, dencima d'una ilesia anterior en estilo mozarabe?.

L'Academia de l'Aragonés ye un organo creyato o 15 de chulio de 2006 por o II Congreso de l'Aragonés con l'obchectivo de estar l'autoridat lingüistica de l'aragonés?.
O castiello de Lobarre, construyito en os sieglos X-XIII, ye a fortaleza en estilo romanico más important d'Aragón y de tota Espanya, ye considerato internacionalment como uno d'os millors exemplos d'arquitectura civil d'estilo romanico en Europa y fue declarato Molimento Nacional en 1906?.

Una pardina (también dita mas localment en a Ribagorza) ye una casa rural anisolada, luent d'altras poblacions, que puede haber arrepostato altras edificacions agricolas u ganaderas a lo suyo rolde?
a Cruz d'Enneco Ariesta yera o simbolo presonal u signum regis, que emplegaba Remiro I como elemento propio d'o suyo sinyal en os documentos?

fendo referencia a la variedat d'emplegos d'a ixada, en l'aragonés se diz popularment que belún "ye más sofrito que una ixada" cuan se deixa fer de totas as colors per os atros?
Cáller fació parte d'a Corona d'Aragón y las barras d'o sinyal d'Aragón formoron lo escuto d'a ciudat dica 1766?

o bucardo perinenco (Capra pyrenaica pyrenaica) yera un subespecie d'o bucardo, extincta dende l'anyo 2000 y que antigament yera abundant en totz os Pireneus?
a Cinca ye o más gran afluyent de l'Ebro en tota a suya compleganza, con una compleguera propia de 9.699 km² que abastan 3.903 hm³ promeyos?

os Decretos de Nueva Planta que s'emitioron o 29 de chunio de 1707 suprimiban a organización politica d'Aragón y Valencia ta implantar-sen as leis propias de Castiella?
o cheso ye la variedat de l'aragonés occidental que más aguanta los suyos rasgos definitorios y, chunto con lo baixorribagorzano, uno de los dialectos aragoneses con mayor vitalidat?

as Casas del Reyno yeran un edificio que s'acordó de construir en 1436, como seu d'a Deputación Cheneral d'Aragón y d'o Chusticia d'Aragón, en a plaza d'a Seu de Zaragoza?
os Establimentz de Chaca son un documento en o qualo s'apreban os establimientos u ordenanzas d'a ciudat de Chaca en o sieglo XIII y que son escritos en gascón con bellas influyencias aragonesas y catalanas?

o rei Pero III d'Aragón se convirtió en rei de Secilia dimpués d'as Vespras secilianas an os franceses estiron expulsatos violentament d'a isla.
l'aragonés ye l'unico idioma peninsular a on encara se i fa destinción d'entre os glans (fruitos d'o caixigo) y as bailotas, (d'o latín; ballota, os fruitos d'a carrasca)?

o Reino d'Aragón naixe en 1035, por a unión d'os condatos de Aragón, Sobrarbe y Ribagorza en a fegura de Remiro I?
a churra tensina ye una variedat de uella churra endemica d'Aragón y se caracteriza por as orellas y unas marcas negras arredol d'os uellos y a boca?

as quatrefuellas son unas cruces emplegatas a sobén ta decorar as fronteras u puertas de muitas casas d'o Pireneu aragonés en forma d'amuleto u talismán?
a Cronica de Sant Chuan d'a Penya ye una cronica historiografica medieval escrita por iniciativa d'o rei Pero IV d'Aragón que abraca la historia d'o Reino d'Aragón den d'os suyos oríchens condals y d'a posterior Corona d'Aragón enta la muerte d'Alifonso II d'Aragón?