Articlo d'os 1000

L'arquitectura (pronunciato /arkite'tuɾa/~/arkited'tuɾa/) ye l'arte y a ciencia de disenyar edificios. En os sieglos pasatos, os arquitectos s'ocupaban, antimás de disenyar os edificios, de disenyar as ciudaz, plazas, albareras y parques, y tamién os obchectos d'emplego en as edificacions, como los muebles. Hue, os profesionals que prochectan y planifican l'espacio urbán son os urbanistas, establindo-se en una especialidat distinta a l'arquitectura u a incheniería civil, que se clama urbanismo, en tanto que a os profesionals que creyan muebles y atros obchectos, lis se conoixe como disenyadors industrials.

Chapistel romanico en Alquezra.

Seguntes un topico popular, en o tractau mas antigo que se conserva sobre a matiera,"De Architectura", de Vitruvio, sieglo I aC, se diz que l'arquitectura discansa en tres principios: a polideza (Venustas), a firmeza (Firmitas) y a utilidat (Utilitas). L'arquitectura se puede definir, allora, como un equilibrio entre istos tres elementos, sin sobrepasar garra a l'atros. No tendría sentiu tratar d'entender un treballo d'arquitectura sin considerar istos tres aspectos.

Sindembargo, ye prou con leyer o tractau ta percaver-se de que Vitruvio desichiba istas caracteristicas ta bels edificios publicos mui particulars. De feito, cuan Vitruvio gosa fer una analís de l'arte sobre o que escribe, proposa entender l'arquitectura como composada de cuatro principios: orden (relación de cada parti con o suyo emplego), disposición ("As especies de disposición [...] son o trazau en planta, en devantato y en perspectiva."), proporción ("Consonancia uniforme entre a obra entera y os suyos miembros.") y distribución (en griego oikonomía, pende "en o debiu y millor emplego fesable d'os materials y d'os terrens, y en precurar o menor coste d'a obra consiguiu d'un modo racional y aponderau.").

Bi ha que dar-se cuenta de que as suyas embudias a lo respective son pro intensas, pos cuatro pachinas mas adebant divide l'arquitectura en tres partis: Construcción, Gnomica y Mecanica. Por intresant que siga, no debe olvidar-se que este tractau ye l'unico tractau clasico que nos ha arribato, y a probabilidat de que siga lo millor d'a suya epoca ye chicota.

A historia d'as diversas versions d'o tractau de Vitruvio resume bien o conflicto a l'hora de definir l'arquitectura. En 1674, Claude Perrault, medico fesiologo, especializau en disección de cadávers, buen debuxán, publicó a suya traducción resumida d'o tractau de Vitruvio, que quedó de raso reorganizau. Sindembargo, va a estar gracias a lo «resumen» de Perrault que Vitruvio va a estar bociato y va a influir en os tractaus y teorías d'os sieglos siguients. Y ye en ixe resumen en o que a triada vitruviana va a veyer a luz.

A diferencia substancial entre a versión de Perrault y as anteriors radiga, seguntes José Luis González Moreno-Navarro, en que Perrault terchiversa "o carácter sintentico de l'arquitectura en una visión analitica y esflecada en tres brancas autonomas lo que ye una consecuencia d'o suyo tarabidau mental [...] formata a lo largo d'una vida adedicada a l'analís d'os organismos vivos, que en dengún inte apanyaba y tornaba a dar vida".

Por o contrario, seguntes Vitruvio "l'arquitectura ye una ciencia que surte de muitas atras ciencias, y emperifolla con mui variato aprendizache; por l'aduya de que un chuicio se forma d'ixos treballos que son o resultau d'atras artes. A practica y a teoría son os suyos pais. A practica ye l'alufradura cutiana y continada d'o modo d'executar bel treballo dau, u d'a operación d'as mans, ta la conversión d'a matiera d'a millor forma y d'a maniera mas rematada. A teoría ye o resultau d'ixe razonamiento que contrimuestra y explica que o material forchau ha estau convertiu ta resultar como la fin propuesta. Porque l'arquitecto nomás practico no ye capable d'asignar as ragons pros ta las formas que él afilla; y l'arquitecto de teoría ralla tamién, agafando a uembra en vegada d'a substancia. O que ye teorico asinas como tamién practico, capable no nomás de prebar a convenencia d' o suyo disenyo, so que tamién de levar-lo en execución."

Como disciplina, a importancia de l'arquitectura en o sieglo XX estió graniza, pos o suyo exercicio estió responsable de no menos d'a tercera parti d'os materials portiaus por a humanidat en ixa epoca.

Mui intresant como replega y reflexión sobre as diversas definicions d'arquitectura a lo largo d'a historia ye a obra d'o critico italiano Brun Zevi "Architectura in Nuce".

A palabra arquitectura ye emplegata tamién t'o disenyo u l'acto de disenyar atros sistemas complexos, por eixemplo, arquitectura de computadoras y arquitectura de software.

Veyer tamién editar

Vinclos externos editar