Batalla de Fraga
Batalla de Fraga | |
---|---|
Reconquiesta | |
Información cheneral | |
Calendata: 1134 | |
Puesto: Fraga | |
Resultau: Derrota cristiana | |
En conflicto | |
![]() ![]() |
![]() |
Comandants | |
Alifonso I lo Batallero | Almorabetz |
Soldaus | |
+5.000 | 2.700 soldaus a caballo. |
A batalla de Fraga, escaicida en 1134, estió a zaguera batalla en a que participó o rei Alifonso I d'Aragón y una d'as pocas que perdió. Pa os cristians aragoneses, navarros y occitans representa l'aturada d'un gran abance que lis heba permeso d'ocupar a val central d'Ebro quan os almorabetz empecipioron a reblar. Pa os musulmans andalusís representa una contraofensiva almorabet, y una d'as zagueras manifestacions de fuerza d'este movimiento militar y relichioso.
ContextoEditar
Dende a segunda mitat d'o sieglo XI, os reis d'Aragón y os contes de Barcelona y d'Urchel s'encenegoron en conquerir as plazas fuertes d'as mugas d'a Marca Superior (como diciban os musulmans a la Depresión d'Ebro), una rechión rica y activa con salida ta la mar Mediterrania, con Zaragoza, Uesca y Leida como ciudatz més importans.
A uns 50 km de Leida, Fraga, capital de Xarc Al-Andalus (Al-Andalus oriental), yera rodeyada por muitos pueblos on cautivaban o zafrán. Como signos claros d'a inseguridat d'os musulmans n'esta rechión i heba muitas fortalezas y cada masada teneba una torre pa cosirar (Burch, palabra que en aragonés s'adapto en bells toponimos, como Alborche u Burchazot) y un refuchio sotorrano (sirdad) on os ocupans se cubillaban en caso d'ataque.
A batallaEditar
En octubre de 1134, o rei de Aragón Alifonso I lo Batallero –a qui os musulmans diciban Ibn Rudmir u al-Farandji- asetió Fraga con as suyas tropas, entre ellas 12.000 hombres a caballo. A respuesta no se fació esperar: O emir de Cordoba, fillo d'o califa, equipó una tropa de 2.000 hombres a caballo con tot o minchar que necesitasen. L'emir de Murcia y Valencia armó 500 caballers y lo gobernador de Leida atros 200. Quan s'achuntoron estas tropas plegoron ta la anvista de Fraga pa socorrer-la.
Alifonso I, tenendo en cuenta a suya superioridat en numero despreció a fuerza d'esta tropa e dició: Ir-vos-ne a recibir o regalo que nos trayen estos infidels. Estió o gobernador de Leida Ibn 'Iyad qui ordenó a carga. As filas adversarias se creboron baixo l'asalto y los cristians se troboron en una situación dificil. Manimenos encara seguro d'a suya superioridat, Alifonso lo Batallero se posó debant d'as suyas tropas. Topetó con a caballería d'o emir de Murcia, Yahya Ben Ghaniya, qui, chunto con a de Ibn 'Iyad, diezmó a los cristians. Alavez os habitants de Fraga, de mayoría musulmana andalusí nativa y no arabe, salioron d'a ciudat enta o campamento d'as tiendas enemigas. Os hombres mataban y las mullers saqueyaban. Se levoron as provisions ta l'interior d'as murallas. Estió o momento esleito por o emir de Cordoba pa atacan con a suya caballería y rematar d'estricallar as tropas cristianas.
Quan Alifonso lo Batallero veyió que heba perdiu a la més gran parte d'os suyos hombres, no veyió atra solución que fuyir, y asinas fació pa refuchiar-se en Zaragoza. Vint días dimpués moriba.
Conseqüencias d'a derrota cristianaEditar
Os almorabetz iban recuperando posicions perdidas enantes conquiestas por as tropas d'Alifonso lo Batallero. Entre os cristians se creyó una situación de pavor. Cayoron en mans d'os almorabetz Mequinenza (1135-1136), y lugars d'a cuenca baixa d'a Cinca: Ontinyena, Sarinyena, Chalamera, Pomar de Cinca y Monzón. Os almorabetz amenazoron Balbastro y destruyoron a Ilesia de Santa Olaria. Cayó tot o Baixo Aragón, on as tenencias de Viliella d'Ebro, Pina d'Ebro y Alfacharín debioron ser abandonadas. O rei de Castiella Alifonso VII intervinió en a Val d'Ebro pa evitar que Zaragoza cayese en mans d'os almorabetz, aturando-los en Fuents d'Ebro. Os territorios montanyosos a lo sud de Daroca tamién se despobloron, quedando enclaus como Cutanda en 1138.
Os cristians aragoneses, navarros y occitans mantenioron as posicions en Calatayú, Ricla, Epila, Zaragoza, Belchit, Fuents d'Ebro, Piracés, Uesca, Alcalá d'o Bispe, Pueyo de Fanyanars, Balbastro y Benavarri. Habioron de potenciar a Confrairía de Belchit en o Concilio de Burgos de 1136 y de creyar una confrairía nueva en Balbastro en 1138.
Os almorabetz no continoron avanzando por problemas internos. En 1144 ya se produciban sublevacions anti-almorabetz en territorio musulmán. Os aragoneses y atros repobladors cristians tornoron a abanzar en territorio almorabet en os anyos 1141 y 1142 baixo o mandato de Remón Berenguer IV de Barcelona.
CuriosidatzEditar
- A palabra batalla ye un occitanismo, derivau d'o plural neutro de BATTUALIS, derivau de BATTUERE, "batir", y sustituyó a las palabras autoctonas (a)lit u facienda. Batalla s'emplega en Aragón por primera vegada en esta epoca y batalla de Fraga se troba como elemento romanz en meyo de textos latins d'ixa epoca:
- Dimpués d'a batalla de Fraga, Zaragoza estió amanada a cayer en mans d'os Almorabetz, y estió un rei castellano y leyonés qui salvó a los cristians de Zaragoza, por ixo en o escudo de Zaragoza y lo Reyal Zaragoza bi ha lión.