Monzón
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre un municipio aragonés en a Cinca Meya, provincia de Uesca. Ta atros usos se veiga Monzón (desambigación).
Monzón ye una ciudat y municipio aragonés d'a provincia de Uesca, situata en a comarca d'a Cinca Meya (en ye a suya capital).
Monzón | |||
Municipio d'Aragón | |||
| |||
Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio![]() ![]() Cinca Meya | ||
Partiu chudicial | Monzón | ||
Superficie | 155 km² | ||
Población • Total |
17 650 hab. (2013) | ||
Altaria • Meyana |
279 m. | ||
Distancia • 70 km |
enta Uesca | ||
Alcalde | Rosa Maria Lanau Morancho | ||
Codigo postal | 22400 | ||
Chentilicio | Montisonense[1] u monzonero/a[1] | ||
Parroquial • Diocesi • Arcipestrau |
Balbastro-Monzón Cinca Meya-Litera | ||
Ríos | Cinca y Sosa | ||
Coordenadas | |||
Web oficial |
A suya población ye de 17 650 habitants en una superficie de 155 km².
CheografíaEditar
Ye situato chunto a los ríos Cinca y Sosa, baixo un castiello, que ye en l'alto d'un tozal, a 279 metros d'altaria sobre o livel d'a mar y a una distancia de 70 km d'a ciudat de Uesca, a capital d'a suya provincia.
Monzón ye trescruzato por a N-240, y por a linia de ferrocarril Madrit - Barcelona. Poseye importants industrias quimicas.
MugasEditar
O suyo termin municipal muga con L'Almunia de Sant Chuan, Sant Istevan de Litera, Binéfar, Binazet, Pueyo de Santa Cruz, Sant Miguel d'a Cinca, Peralta d'Alcofeya, Ilche y Castillón d'o Puent.
HistoriaEditar
A ciudat s'ha esparracato baixo o castiello.
En a epoca de dominación musulmana se disputaban Monzón os Banu Sabrit de Uesca y os Banu Qasi de Leida. En lo sieglo XI perteneixeba a os Banu Hud y se diz que la prenió lo Cit en 1083. A los cristianos lis caleba conquerir Monzón pa tallar as comunicacions entre los reinos taifas de Zaragoza y Leida.
O infant Pero reconquerió Monzón en 1089 quan lo reinato d'o suyo pai Sancho Remíriz d'Aragón. Sancho Remíriz creyó o Reino de Monzón pa o infant, futuro Pero I enantes d'estar rei d'Aragón. En 1143 pasó a perteneixer a os templers.
ToponimiaEditar
Puede tener etimolochía procedent de Mont de Sión, nombre que puet ilustrar as relacions d'os templers con as cruzatas en Tierra Santa. Atros autors lo derivan d'o latín montione "montanyeta".[2]
O lugar de Conchel s'escribiba Cunchiel en o Libro del Reparo del General de 1489-1491.
DemografíaEditar
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. |
AdministraciónEditar
Reparto de concellersEditar
Partito | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 |
Partido de los Socialistas de Aragón | 4 | 6 | 6 | 9 | 6 | 6 | 6 | 7 | 5 | 6 |
Partido Popular | - | 5 | 3 | 3 | 7 | 9 | 7 | 7 | 7 | 5 |
Cambiar Monzón | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 3 |
Partido Aragonés | - | - | 2 | 2 | 1 | 0 | 2 | 1 | 2 | 2 |
Ciudadanos | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 |
Chunta Aragonesista | - | - | 0 | 0 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 0 |
Partido Comunista de Aragón/Izquierda Unida | 6 | 6 | 4 | 3 | 2 | 0 | 1 | 1 | 2 | -[5] |
Independients | 2 | - | - | - | - | - | - | - | 0 | - |
Centro Democrático y Social | - | - | 2 | 0 | - | - | - | - | - | - |
Unión de Centro Democrático | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Total | 15 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 |
AlcaldesEditar
MolimentosEditar
- Un impresionant castiello construito por os templers.
- O Puent Viello sobre o río Sosa, constuito l'anyo 1768.
- La Seu de Santa María d'o Romeral, construita entre zaguerías d'o sieglo XII y primerías d'o sieglo XIII.
CulturaEditar
Dende l'anyo 2005, se i celebra cada anyo la Feria d'o Libro Aragonés de Monzón.[11]
EsportesEditar
- Tien un d'os millors equipos d'atletismo d'Aragón, o Club Atletismo Monzón.
- O fútbol ye representato por o Club Atlético de Monzón.
FiestasEditar
- Sant Mateu (Fiestas Mayors), 21 de setiembre.
- Lunes de Pasqua, romería a l'ermita de Nuestra Sinyora d'o Enfuelgo.
ComunicacionsEditar
Personalidaz naixitas de MonzónEditar
Categoría principal: Naixitos de Monzón.
- Joaquín Costa (1846-1911), politico, churista, economista y historiador.
- Javier Moracho (1957), atleta.
- Conchita Martínez (1972), tenista.
- Eliseo Martin (1973), atleta.
- Álvaro Burrell, decatleta y ex-alcalde de Monzón.
- Delfín Campo.
- Javier Gazol, atleta.
- Luz Gabás, escritora y politica.
- Cristina Espejo, atleta.
- Nacho Ordín, exchugador de baloncesto.
Se veiga tamiénEditar
Vinclos externosEditar
ReferenciasEditar
- ↑ 1,0 1,1 (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
- ↑ (es) Marcelino Cortés Valenciano Toponimia aragonesa antroponímica con la terminación -ón (I), Alazet, n° 30, 2018, ISSN 0214-7602, p.68
- ↑ Datos Eleccions MIR
- ↑ https://web.archive.org/web/20110105133451/http://portal.aragob.es/archelec/index.jsp
- ↑ Integrato en a coalición Cambiar Monzón
- ↑ (es) Joaquín Saludas en a pachina d'o Diario del Alto Aragón.
- ↑ (es) Carlos Allué en a pachina d'o Diario del Alto Aragón.
- ↑ (es) Ernesto Baringo en a pachina d'o Diario del Alto Aragón.
- ↑ (es) Nicolás Fortuño en a pachina d'o Diario del Alto Aragón.
- ↑ (es) Fernando Heras Laderas en a pachina web d'as Cortz d'Aragón.
- ↑ (an) A Feria d'o Libro Aragonés ubre as suyas puertas en Monzón, en Arredol.
Municipios d'a comarca d'a Cinca Meya | |
---|---|
Albalat de Cinca | Alcoleya de Cinca | Alfantega | L'Almunia de Sant Chuan | Binacet | Fonz | Monzón | Pueyo de Santa Cruz | Sant Miguel d'a Cinca |
Lugars d'o municipio de Monzón | |
---|---|
Conchel | Monzón | Poblau Monsanto | Selgua |