Occitania

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste ye un articlo sobre os territorios de parla occitana. Ta a rechión francesa se veiga Occitania (Francia)

Occitania (en occitán: Occitània, pronunciau en os diferents dialectos [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja]) ye o nombre d'o conchunto de territorios a on se parla l'occitán, que corresponde alto u baixo a o Meyodía ("Midi") de Francia, a Val d'Arán (Espanya), o Prencipau de Mónegue y as Vals Occitanas (Italia). Se troba situada entre l'Oceano Atlantico y os Alpes occidentals, a mar Mediterrania y os Pireneus centrals, englobando a mayoría d'o Macizo Central francés, con una superficie d'alto u baixo uns 200.000 km², en a que viven catorce o quince millons d'habitants.

Occitania Occitània
País d'Europa
Bandera Escudo
Himno: Se canta (Aqueras Montanyas)
Entidat  • Estato	País Francia Espanya Italia Mónegue
Ciudat mas poblada	Marsella, Tolosa, Bordeus, Niza, Tolon, Montpeller, Clarmont-Ferrand, Limoches, Nimes, Avinyón, Pau, Bayona, Valença, Canas, Antíbol, Vichèi, Montluçon, Arle, Briva, Besers, Tarba, Agen, Rodés, Gap, Peireguers
Idioma oficial  • Luenga propia	Francés, espanyol, italiano y catalán Occitán
Superficie  • Total	198 113 km²
Población  • Total  • Densidat	16 922 045 hab. 82.37 hab/km²
Chentilicio	Occitán/a
Mapa d'Occitania

Occitania (ciudats en occitan)

Territorio

Rechions historicas

Ye formada por rechions historicas, en a mayor parti d'as cuals se parla bel dialecto de l'occitán:

• en la zona occidental:
  • Gascunya
  • Biarn
  • Guyena
• en o norte:
  • Lemosín
  • Auvernia
  • Borbonés
• en a zona oriental:
  • o Delfinato
  • Provenza, o Condau de Niza y Mónegue
• a lo sud:
  • Lenguadoc.

Divisions administrativas

Administrativament, Occitania ye trestallada entre as rechions francesas de Nueva Aquitania (excepto o País Basco francés), a rechión Occitania (excepto o Rosellón catalán), Provenza-Alpes-Costa Azul y partis d'Auvernia-Roine-Alpes y Centro-Val de Loira; tamién entre a rechión espanyola de Catalunya (Val d'Arán) y as rechions italianas de Piemont y Liguria (Vals Occitanas).

Capital

Occitania no tien denguna entidat politica aintro de Francia, por ixo no ye posible identificar una capital. Encara que os occitanistas han asignau iste títol a las ciudaz de Tolosa, Marsella, Albi u Montpeller.

Bandera

Bandera nacionalista occitana, con a caracteristica cruz y a estrela

Os occitanistas (nacionalistas u no) han preso como bandera la d'os contes de Folcalquer y d'os de Tolosa: ye a cruz occitana, una cruz amariella en fundo royo. Ista cruz fa parte d'as banderas d'a rechión d'Occitania.

Historia

Occitania yera inicialment una constelación de chicoz ducaus y condaus autonomos entre l'Alta Edat Meya y o sieglo XIII. As potencias occitanas dominants yeran entre os sieglos XI y XIII:

• a potencia catalana y d'a Corona d'Aragón: en Provenza sobre tot y en atras comarcas mas chicotas.
• o gran ducau d'Aquitania: en Gascunya, Guyena, Auvernia y Lemosín.
• o condau de Tolosa: en amplas zonas centrals d'o país.

As primeras incursions militars d'os reis de Francia, con Felipe Augusto, se producioron en Auvernia en 1189 y 1212. Una parti important d'os territorios centrals d'Occitania pasoron a sumisión militar francesa con a dita Cruzada Albichesa en o inicio d'o sieglo XIII y dimpués a poder directo de Felipe III de Francia en 1271, con a muerte de Alifonso de Piteus. O poder francés se cheneralizó d'ista traza progresivament a atras rechions occitanas, en particular con a sumisión militar d'o gran ducau d'Aquitania (1453), l'anexión por pretextos dinasticos d'o condau de Provenza (1481), a zaguera etapa ye l'alquisición d'o Condau de Niza (1860).

Vinclos externos

• (oc) (en) (fr) Tradicions mosicals d'o Condau de Niza
• (oc) (fr) ARRI!, Collectiu Lemosin (Lexics, cartas)