Puértolas

(Reendrezau dende Puertolas)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Puértolas (con pronuncia dandalosa, Puertolas u Puertolás) ye un municipio d'a provincia de Uesca. A suya población ye de 222 habitants en una superficie de 99,9 km² y una densidat de 2,22 hab/km².

Puértolas
Municipio d'Aragón

O lugar de Puertolas, con o cillo Mallaruego d'o Castiello Mayor endazaga.
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Municipio
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
Capital Escalona[nota 1]
Partiu chudicial Boltanya
Superficie 99,9 km²
Población
 • Total
 • Densidat

222 hab. (2013)
2,22 hab/km²
Altaria
 • Meyana

1.160 m.
Distancia
 • 132 km

enta Uesca
Alcalde Ramiro Antonio Revestido Vispe
Codigo postal 22362
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Santa María
Coordenadas
Puértolas ubicada en Aragón
Puértolas
Puértolas
Puértolas en Aragón
Web oficial

O lugar de Puértolas per se no ye si que un chicolón nuclio cerioso a la versant sud d'o tozal d'o mesmo nombre. O concello d'o municipio finca dende fa decadas en o lugar mes poblato d'a val, o lugar d'Escalona, a piez d'a carretera A-138, sobre a desembocadura d'o Bellós enta a Cinca.

O lugar

editar

Puértolas yera tradicionalment un lugar d'estibada ta es semontaneses (y prou que de puestos encara mes leixos) que marcheban pastors con as bestias transhumants dende a tierra plana enta as estibas d'a cabelera d'a valle de Puértolas. A importancia economica d'a trashumancia faciere que o lugar creixore d'entre es sieglos XV y XVII, afincando-se-ie mes que mes zapaters, fustiadors y atros artesanos que veyoren negocio en treballar ta a cada vegada mes grande comunidat de pastors que puyaban enta istes lugars (cal recordar que con Bestué, Puértolas preside a cabelera d'a val).

Portalada d'o patio d'una casa de Puértolas.

As casas d'o lugar en atras epocas teneban amos ricos, y ixo ye cosa que s'amuestra en l'arquitectura singular de muitas d'ellas. Atras, producto de l'abandonamiente, han reblau debant o tiempo y agora raden enronadas u reformadas como a segundas residencias ta beluns d'es fillos d'o lugar.

A ilesia d'o lugar, alzada en o sieglo XII, ye chunto con altros edificios d'a localidat, un testimonio vivo d'es cambeos que ha habiu de sofrir o nuclio, perdendo en o zaguer sieglo ixa importancia que el feba estar a cabelera d'ista val pirinenca, y puesto de pleganza d'es rematos de mutos puestos d'Aragón. Con a desaparición de l'actividat transhumant, que zaguerament no bi ha remaso a guaires trazas mes luego d'es lugars d'a propia val, as casas de Puértolas veyoren progresivament como es fillos y encara es amos marcheban ta as grans ciudaz, deixando es lugars altos d'a val espoblatos.

A ilesia de Puértolas.

Como toz es lugars d'a valle, Puértolas teniba representación en o Concello d'ista, asamblea vecinal que actualment ye extra-oficial, pero que como en d'atros puestos de Sobrarbe antigament (en a epoca que no bi heba ayuntamientos) rechiba as explotacions d'es monts comunals. O concello de Puértolas plegore ta tener prou vecinos que aintro de Sobrarbe n'estiore o mes important. D'ista epoca en son calendatas belunas d'as faceras transhumants d'as que encara huei s'efectuan d'entre Tierra Plana y a Montanya Sensa (estibas d'a cabelera d'a Yaga).

A Guerra Civil en Puértolas

editar

A l'anyada d'o 1938, durantes a rempleganza d'as tropas republicanas, s'entablitoren en a val de Puértolas es hombres d'a 43ª División de l'eixercito republicano prebando de resistir astí a enrestida d'es nacionals, producindo-se una previa enta o fenomeno d'a famosa Bolsa de Bielsa cuan quedeban encirclatos per as tropas faixistas, que fación cuartel en Escalona en a propia boca d'a val.

As tropas republicanas mantenioren durantes semanas as posicions suyas situyando o frente de combate d'entre es lugars de Belsierre (que habría de quedar destruyiu en o transcurso d'a contienda) y Puiarruego, mientres que es Nacionals no deixoren ir o lugar d'Escalona, a o cual seguntes bella persona d'o lugar, habioren un aliau en l'alcalde d'o lugar.

O Tozal de Puértolas dende Bestué, con Puértolas en o centro d'a imachen. Dezaga tot, a Penya Montanyesa.

Demografía

editar
Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - 213 213 209 212 220

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
223 224 230 222 227 252 239 241 233

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
225 214 217 207 213 210 215 212 213

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
212 216 - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

editar

Reparto de concellers

editar
Eleccions municipals[1]
Partiu 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Partido de los Socialistas de Aragón - 0 1 2 4 1 1 1 0 4 4
Partido Popular - 5 4 3 1 4 4 4 3 1 1
Partido Aragonés - - - 0 - - - 0 2 - 0
Agrupación de Electores del Municipio de Puértolas 4 - - - - - - - - - -
Independients 1[2] - - - - - - - - - -
Total 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Alcaldes

editar
Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19791983
19831987
19871991
19911995
19951999
19992003
20032007
20072011 Ramiro Antonio Revestido Vispe Partido Popular
20112015 Ramiro Antonio Revestido Vispe Partido Popular
20152019
20192023
20232027 Jose Manuel Bielsa Manzano [3] PSOE

Fiestas

editar

Veyer tamién

editar
  1. Seu d'o concello

Referencias

editar

Vinclos Externos

editar


Lugars d'o municipio de Puértolas
Poblaus: Belsierre | Bestué | Escalona | Escuaín | Puértolas | Puyarruego | Santa Chusta | Santa María
Despoblaus: Biés | Huertas de Muro | Muro de Bellós