Barcabo

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Ista fuella ye escrita en baixo sobrarbés.

Barcabo
Municipio d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Uesca Sobrarbe
Partiu chudicial	Boltanya
Superficie	88,08 km²
Población  • Total  • Densidat	108 hab. (2013) 1,23 hab/km²
Altaria  • Meyana	713 m.
Distancia  • 66 km	enta Uesca
Alcalde	Carmen Lalueza Giral
Codigo postal	22148
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Uesca Semontano-Sobrarbe Alquezra
Ríos	Vero
Coordenadas	42°14’37’’N 0° 4’16’’E
Barcabo Barcabo en Aragón
Web oficial

Barcabo (Bárcabo en castellano) ye un municipio d'a provincia de Uesca. A población ye de 108 habitants en una superficie de 88,08 km² y una densidat de 1,23 hab/km².

Plazau en as Siarras Exteriors d'o Prepirineu de Uesca, iste municipio resultó de l'asociación de bellos lugarons d'as sierras d'Olsón, vals de l'alto Vero y Viello Sobrarbe. A suya orografía ye definida por ra coexistencia de fincas d'altiplanas y versantes forestals mediterranias (montes de carrascas, coscollas, chinebreros y matullar) sulcadas por profundos barrancos en beluns d'os cuals se i fan hoi en día esportes d'aventura.

Garra d'es nuclios que forman o municipio no supera la trentena d'habitants, y ne son cuantos els que compiten con lo de Barcabo en población, asinas, a designación d'o nombre d'o municipio como Barcabo pareixe aleatoria. Atros lugarons, manimenos, han quedau dica hoi abandonaus, como en os casos de Suelves u cuasi en os meses d'hibierno, de l'Eripol.

Cheografía

As rustidas y xutas versantes sud d'as sierras exteriors, en o pleno prepirineu ciarran, chunto con o municipio, a extensión de la comarca de Sobrarbe ent'os ya semontaneses municipios d'Azara, Colungo y Alquezra, a traviés d'un espectacular collau de penya calsinosa roya (Collau de San Caprasio), por a on trangan as auguas d'o Vero, mas allá d'o lugar de Lecina. Ye precisament a ras fuents d'iste lugar a on que se-i troba ra vió naixedera d'iste important curso fluvial, con espelungas –as famosas Esplugas de Lecina– habitadas dend'o paleolitico, que trascruzará dimpués as tiarras d'o semontano ent'a morir a ra Cinca en a ciudat baixo montanyesa de Balbastro.

As siarras de Guara (belunos de lures famosos canyons amanixen-se a ro municipio) y d'Olsón ciarran o municipio per l'ueste y l'este respectivament, deixando o solo horizonte ubierto ent'o norte, a traviés de la irregular altiplana d'o Viello Sobrarbe, que se-i estendilla dic'a rengla imachinaria d'Almazore y l'Eripol ent'as afuevadas tiarras de l'Arcusa, ya en o municipio de l'Aínsa-Sobrarbe. O tozal de l'Asba, con es suyos 1743m, fote ra buega con os municipios de l'Aínsa-Sobrarbe y Boltanya.

Mugas municipals

l'Aínsa-Sobrarbe	l'Aínsa-Sobrarbe	l'Aínsa-Sobrarbe
Adauesca		l'Aínsa-Sobrarbe / Naval
Adauesca / Alquezra	Alquezra / Colungo	Oz y Costeán / Naval

Historia

A ocupación de muchos d'es lugars de l'actual municipio de Barcabo enzatere-se a tiempos prehistoricos, como s'heba dicho, feito demostrau por as pinturadas rupestres d'as Esplugas de Lecina, pero no estiore enta l'epoca visigotica cuan a ro mesmo lugar s'alzaba ro monastiro de Sant Cucufate, oi en diya desapareixiu.

A epoca posiblement mas important de la historia de Barcabo (como a tot ro que oi clamamos Viello Sobrarbe) estión os removitos sieglos VII y VIII, con l'arribada de la dominación sarradina ent'a tot ro baixo Sobrarbe, establemiento d'una muga (dimpués de bellos intentos arabes de transcruzar os pireneus) con rL'Imperio Carolinchio de Francia. Ista muga estariba clamada Marca Hispanica y consistiriba durantes d'as anyadas posteriors en un conchunto de "tiarras ta dengún" que de facto estariban mas a servicio d'os francos que no d'os sarradíns, per ra naturaleza cristiana d'as suyas chents.

A muga d'entre d'os territorios dominaus por os arabes y ros territorios de la Marca Hispanica estió, en ista parti d'o pais, en a fortificación de l'Aínsa, restando per tanto, os lugars de Barcabo baixo dominio musulmán. Ye por ixo que muitos historiadors situan l'orichen d'es fetos que esemboqueren en a derrota d'es musulmans de l'Aínsa precisament a istas fincas, y a mas aberiba estau ro suco de cautivo d'as enrestidas posteriors de l'enzatanza d'a reconquista dende Sobrarbe, cómo a pavors d'os musulmans que habión de fortificar os lugars de Alquezra como muchos atros en a muga.

A influencia de la tiarra baixa fa-se patente a ista parti de Sobrarbe mas que a garra atra, no nomás en a fesionomía de la vechetación, que contrastariba fuertement con a una de ras altas vals pirinencas, si que a mas en l'uso d'os materials de construcción, a on se-i troba bella suerte de transición d'entre ra piatra y losa d'os Pireneus enta l'adoba y tellas d'o semontán.

Casa de Barcabo amostrando madonería d'adoba a la suya zaguera planta (Falsa), traza tipica de l'arquitectura baixo montanyesa

Camins

Camins, pistas y senders que naixcan d'o nuclio prencipal y vaigan ta altros lugars d'a comarca.

Betorz / Río Vero	Almazore / L'Hespitalet (Ctra. A-2205)
Río Vero
Lecina / Colungo (Ctra. A-2205) / Río Vero		Suelves

Demografía

Evolución demografica

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 - - - - - - - - -

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 - - - - - - 105 103 -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - - 108 - - - - - - -

1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Partido de los Socialistas de Aragón	-	1	3	3	4	3	2	3	3	4	4
Partido Popular	-	4	2	2	1	2	3	2	2	1	1
Unión de Centro Democrático	5	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007
2007–2011
2011–2015	Carmen Lalueza Giral	Partido de los Socialistas de Aragón

Monimentes

A ilesia d'o lugar ye consagrada ta Santa Cecilia y estió romanica en os suyos orichenes. Oi día se troban restas d'ista primichenia construcción a baixo de la moderna ilesia d'o sieglo XVIII, como un crismón a l'antiguo abside d'o templo.

Bellas trazas d'uno castiello amaneixen a poquez metros d'iste templo, sines que sían cosa remarcable, bi ha bellos segmentos de piatras y ras parez exteriors d'o que podeba estar-ne ra capiella. No se'n conoixe l'orichen d'ista fortificación, ni la suya trascendencia defensiva a ra comarca.

Fiastas

• 17 de chinero; empresa de ras fogatas de Sant Antón.
• 27 de marzo; romería enta l'ermita de la virchen d'as Siarras.
• Día lunes de Pentecostés (chunio); como en atros lugars d'a comarca, romería ent'o santuario de Santa María dera Noguera.
• 15 d'agosto; Fiasta Mayor, fendo honor ta ra Santa María de l'Asumpción.
• 22 de noviembre; Fiasta d'Hibierne, fendo honor ta Santa Cecilia.

Veyer también

• Lista de municipios de Uesca

Vinclos externes

• (es) Barcabo en romanicoaragonés.com.
• (es) Barcabo en Sobrarbe.com.