O Pueyo d'Araguás

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo tracta sobre o municipio d'O Pueyo d'Araguás. Ta atros emplegos d'o toponimo Pueyo u Araguás se veiga O Pueyo (desambigación) u Araguás (desambigación).

O Pueyo d'Araguás (El Pueyo de Araguás en castellano) ye un municipio aragonés d'a provincia de Uesca y comarca de Sobrarbe.

O Pueyo d'Araguás
Municipio d'Aragón
Bandera Escudo d'armas
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Municipio
 Aragón
 Uesca
Sobrarbe
Partiu chudicial Boltanya
Superficie 61,78 km²
Población
 • Total
 • Densidat

173 hab. (2013)
2,8 hab/km²
Altaria
 • Meyana

697 m.
Distancia
 • 121 km

enta Uesca
Alcalde Jesus Angel Buetas Coronas
Codigo postal 22338
Patrons Santa Engracia
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Coordenadas
O Pueyo d'Araguás ubicada en Aragón
O Pueyo d'Araguás
O Pueyo d'Araguás
O Pueyo d'Araguás en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 173 habitants en una superficie de 61,78 km² y una densidat de población de 17 361,78 hab/km².

Cheografía editar

O Puyo d'Araguás se troba situau a 697 metros d'altaria sobre o ran d'a mar, a una distancia de 121 km d'a ciudat de Uesca, a capital d'a suya provincia.

Ye un municipio que brinca d'entre a valle d'a Cinca y a valle d'a Fueva, en a parte mes alta d'a cual bi tien as extensions d'o Baixo Penyas, bel lugar d'o cual pertenixen a o suyo achuntamiento. O suyo termin municipal sigue alto u baixo a muga que debuixa a Cinca per l'ueste, tenindo-be buegas con l'Aínsa-Sobrarbe (a man d'o bario de Sudiera d'a mesma villa de l'Aínsa que bi plega en o canto sud-ueste), con A Buerda mientres 3 u 4 km per l'ueste, con Puertolas per o nort-ueste, y con A Espunya tammién per o norte, en una linia recta que a priesas s'enfila per as gleras d'a Penya Montanyesa y tota a crestera d'a Sierra Ferrera que ye la muga natural d'entre es dos municipios. Per alto d'A Espelunca a muga d'o municipio baixa seguindo a linia que marcan a Penya Madrid (1982 m, punta d'a Sierra Ferrera), a lenera d'a mesma ermita y o Tozal d'A Muera (1037 m) enta la fondalada d'A Fueva, cortiando per meyas d'o Barranco d'o Plano (mesmo que baixa enta Arro), ta enfilar-se dimpués enta l'alto per as faixas d'Almozaras d'a sierra d'Arro que la han de portar enta A Pardina d'O Soto per a on que alto u baixo fa a linia dica l'Aínsa. A muga mes lierga ye, per ixo, a que tien con o municipio d'A Fueva.

O nuclio urbán editar

 
Una arcada sobre a carrera central d'O Pueyo.

O nuclio d'O Pueyo ha conservato dica os nuestros días a fesionomía regular d'un lugar sobrarbenco de fa sieglos, con prou casas tradicionals y sin de nuevas construccions, y encara prou una estructura de lugar aversato enta una sola carrera central a on que se-bi ubren as puertas d'as viviendas, mientres que per as fronteras d'a zaga no bi heba mes que puertas d'os patios u talment corrals y bordas.

Esta estructura urbanistica permetiba de defender o lugar con prou mes trazas, deixando-ne o final d'a carrera ubierto per o sud anque enchascato d'entre casas de manera que estás posible trangar-lo con una barana u puerta, y con a dentrata prencipal per baixo d'a ilesia, que con a torre plena d'aspilleras, constituyeba l'edificio mes fácil d'esfensar y asinas un bastión en a puerta d'o lugar. Os enchaques d'ixa manera de construir han remaso dica os nuestros días en a memoria oral d'os pobladors mes ancianos d'a comarca, beluns en dicen que yera "ta defender-se en tiempos de Napoleón", altros "ta cuan veniban os franceses". Probablement, os oríchens d'ixa traza constructiva son mes antigos que no a guerra contra Napoleón, y caldría millor de mirar-los d'entre es conflictos hispano-franceses d'o sieglo XVI, que condicionoron de manera efectiva a fisionomía de tantos lugars montanyeses.

Una d'as casas d'o lugar ye Casa Coronas, a mes antiga conoixita en Sobrarbe, alzata en o 1549.

A ilesia editar

 
A ilesia d'a Santa Cruz d'o Pueyo d'Araguás.

A ilesia d'O Pueyo tien calendata a suya construcción en o sieglo XVI, o sieglo que, chunto con o XII, estió a epoca d'a construcción d'os mes numbrosos edificios de Sobrarbe. A ilesia ye consagrata a la Santa Cruz, d'estilo simplero, mes que construita con una vuelta interior ye una d'as ilesias mes simples d'a comarca. Tién, como altras edificacions relichiosas d'a comarca, aspilleras defensoras en a frontera suya, y as manieras constructivas con as cuals s'alzó son transicionals d'o gotico aragonés ent'o renaixentismo.

A mes singular d'as caracteristicas d'este edificio no ye si que a presencia d'un esconchurador a l'alto de tot d'o campanar, per cuentas de puesto en o suelo como a o mes gran numbro d'ilesias pirenencas que ne tienen.

A ilesia d'O Pueyo, como totas as d'o suyo municipio, pendeban d'antes mes d'o sinyorato de Sant Veturián d'Asán, o monesterio mes poderoso de Sobrarbe y de Ribagorza, que con O Pueyo achuntaba baixo d'as suyas posesions mes d'una cincuentena de lugars d'as dos comarcas, de Socastiello enta Chía.

Demografía editar

Evolución demografica
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
- - - - - - 154 161 -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
- 168 - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración editar

Reparto de concellers editar

Eleccions municipals[1]
Partiu 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Partido de los Socialistas de Aragón - - 5 5 3 3 4 4 4 4 4
Partido Popular - 5 - - 1 2 1 0 1 1 1
Chunta Aragonesista - - - - - - 0 1 0 0 0
Partido Aragonés - - - 0 1 - 0 - 0 - -
Independients 5[2] - - - - - - - - - -
Total 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Alcaldes editar

Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19791983
19831987
19871991
19911995
19951999
19992003
20032007
20072011
20112015 Jesús Ángel Buetas Coronas Partido de los Socialistas de Aragón

Fiestas editar

Veyer tamién editar

Referencias editar

  1. Archivo electoral
  2. Como Agrupación Independiente de Electores de El Pueyo

Vinclos externos editar