O Pueyo d'Araguás
- Iste articlo tracta sobre o municipio d'O Pueyo d'Araguás. Ta atros emplegos d'o toponimo Pueyo u Araguás se veiga O Pueyo (desambigación) u Araguás (desambigación).
O Pueyo d'Araguás (El Pueyo de Araguás en castellano) ye un municipio aragonés d'a provincia de Uesca y comarca de Sobrarbe.
| O Pueyo d'Araguás | |||
| Municipio d'Aragón | |||
| |||
 | |||
| Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio Aragón.svg){kind=small} UescaSobrarbe | ||
| Partiu chudicial | Boltanya | ||
| Superficie | 61,78 km² | ||
| Población • Total • Densidat |
168 hab. (2013) 2,72 hab/km² | ||
| Altaria • Meyana |
697 m. | ||
| Distancia • 121 km |
enta Uesca | ||
| Alcalde | Jesus Angel Buetas Coronas | ||
| Codigo postal | 22338 | ||
| Patrons | Santa Engracia | ||
| Parroquial • Diocesi • Arcipestrau |
Balbastro-Monzón Sobrarbe-Ribagorza | ||
| Coordenadas | |||
| Web oficial | |||
.svg)
.svg)
A suya población ye de 168 habitants en una superficie de 61,78 km² y una densidat de población de 16 861,78 hab/km².
CheografíaEditar
O Puyo d'Araguás se troba situau a 697 metros d'altaria sobre o ran d'a mar, a una distancia de 121 km d'a ciudat de Uesca, a capital d'a suya provincia.
Ye un municipio que brinca d'entre a valle d'a Cinca y a valle d'a Fueva, en a parte més alta d'a qual bi tien as extensions d'o Baixo Penyas, bel lugar d'o qual pertenixen a o suyo achuntamiento. O suyo termin municipal sigue alto u baixo a muga que debuixa a Cinca per l'ueste, tenindo-be buegas con l'Aínsa-Sobrarbe (a man d'o bario de Sudiera d'a mesma villa de l'Aínsa que bi plega en o canto sud-ueste), con A Buerda mientres 3 u 4 km per l'ueste, con Puertolas per o nort-ueste, y con A Espunya tammién per o norte, en una linia recta que a priesas s'enfila per as gleras d'a Penya Montanyesa y tota a crestera d'a Sierra Ferrera que ye la muga natural d'entre es dos municipios. Per alto d'A Espelunca a muga d'o municipio baixa seguindo a linia que marcan a Penya Madrid (1982 m, punta d'a Sierra Ferrera), a lenera d'a mesma ermita y o Tozal d'A Muera (1037 m) ent'a fondalada d'A Fueva, cortiando per meyas d'o Barranco d'o Plano (mesmo que baixa enta Arro), ta enfilar-se dimpués t'alto per as faixas d'Almozaras d'a sierra d'Arro que la han de portar enta A Pardina d'O Soto per a on que alto u baixo fa a linia dica l'Aínsa. A muga més lierga ye, per ixo, a que tien con o municipio d'A Fueva.
O nuclio urbánEditar
O nuclio d'O Pueyo ha conservato dica os nuestros días a fesionomía regular d'un lugar sobrarbenco de fa sieglos, con prou casas tradicionals y sin de nuevas construccions, y encara prou una estructura de lugar aversato enta una sola carrera central a on que se-bi ubren as puertas d'as viviendas, mientres que per as fronteras d'a zaga no bi heba més que puertas d'os patios u talment corrals y bordas.
Esta estructura urbanistica permetiba de defender o lugar con prou més trazas, deixando-ne o final d'a carrera ubierto per o sud anque enchascato d'entre casas de manera que estás posible trangar-lo con una barana u puerta, y con a dentrata prencipal per baixo d'a ilesia, que con a torre plena d'aspilleras, constituyeba l'edificio més fácil d'esfensar y asinas un bastión en a puerta d'o lugar. Os enchaques d'ixa manera de construir han remaso dica os nuestros días en a memoria oral d'os pobladors més ancianos d'a redolada, beluns en dicen que yera "ta defender-se en tiempos de Napolión", altros "ta quan veniban os franceses". Probablement, os oríchens d'ixa traza constructiva son més antigos que no a guerra contra Napolión, y caldría millor de mirar-los d'entre es conflictos hispano-franceses d'o sieglo XVI, que condicionoron de manera efectiva a fisionomía de tantos lugars montanyeses.
Una d'as casas d'o lugar ye Casa Coronas, a més antiga conoixita en Sobrarbe, alzata en o 1549.
A ilesiaEditar
A ilesia d'O Pueyo tien calendata a suya construcción en o sieglo XVI, o sieglo que, chunto con o XII, estió a epoca d'a construcción d'os més numbrosos edificios de Sobrarbe. A ilesia ye consagrata t'a Santa Cruz, d'estilo simplero, més que construita con una vuelta interior ye una d'as ilesias més simples d'a redolada. Tién, como altras edificacions relichiosas d'a comarca, aspilleras defensoras en a frontera suya, y as manieras constructivas con as quals s'alzó son transicionals d'o gotico aragonés ent'o renaixentismo.
A més singular d'as caracteristicas d'este edificio no ye si que a presencia d'un esconchurador a l'alto de tot d'o campanar, per cuentas de puesto en o suelo como a o més gran numbro d'ilesias pirenencas que ne tienen.
A ilesia d'O Pueyo, como totas as d'o suyo municipio, pendeban d'antes més d'o sinyorato de Sant Veturián d'Asán, o monesterio més poderoso de Sobrarbe y de Ribagorza, que con O Pueyo achuntaba baixo d'as suyas posesions més d'una cinqüentena de lugars d'as dos comarcas, de Socastiello enta Chía.
DemografíaEditar
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
AdministraciónEditar
Reparto de concellersEditar
| Partito | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 |
| Partido de los Socialistas de Aragón | - | - | 5 | 5 | 3 | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 |
| Partido Popular | - | 5 | - | - | 1 | 2 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 |
| Chunta Aragonesista | - | - | - | - | - | - | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Partido Aragonés | - | - | - | 0 | 1 | - | 0 | - | 0 | - | - |
| Independients | 5[2] | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Total | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 |
AlcaldesEditar
| Lechislatura | Nombre | Partito politico |
|---|---|---|
| 1979–1983 | ||
| 1983–1987 | ||
| 1987–1991 | ||
| 1991–1995 | ||
| 1995–1999 | ||
| 1999–2003 | ||
| 2003–2007 | ||
| 2007–2011 | ||
| 2011–2015 | Jesús Ángel Buetas Coronas | Partido de los Socialistas de Aragón |
FiestasEditar
- 3 de febrero: emprenuta d'as fogueras de Sant Blas.
- 16 d'abril: Fiesta Mayor fendo honor ta Santa Engracia. Tammién diz que se fa una romería t'alto t'a ermita d'a santa en o Mont d'Araguás.
- 26 de chulio, romería ent'a ermita de Santa Ana.
Veyer tamiénEditar
ReferenciasEditar
- ↑ Archivo electoral
- ↑ Como Agrupación Independiente de Electores de El Pueyo
Vinclos externosEditar
Se veigan as imachens de Commons sobre O Pueyo d'Araguás.- (an) Estadisticas d'O Pueyo d'Araguás en AragonEsAsi.com.
- (es) O Pueyo d'Araguás en o portal Sobrarbe.com.
- (es) Información d'O Pueyo d'Araguás.
- (es) ElPueyoDeAraguás.com, web d'a concellería de turismo d'o municipio.
| Municipios d'a comarca Sobrarbe | |
|---|---|
| L'Abizanda | L'Aínsa-Sobrarbe | Barcabo | Bielsa | Boltanya | Broto | A Buerda | Chistén | A Espunya | Fanlo | Fiscal | A Fueva | Palo | Plan | Puértolas | O Pueyo d'Araguás | Tella-Sin | Torla-Ordesa | Sant Chuan de Plan |
| Lugars d'o municipio d'o Pueyo d'Araguás | |
|---|---|
| Poblaus: Araguás | Os Molins | A Muera | Oncins | A Pardina d'o Soto | O Plano | O Pueyo d'Araguás | Sant Lorient | O Soto | Torrelisa Despoblaus: A Caixigosa | Casa Castán | Sant Veturián d'Asán |