Monesterio

Translate icon.svg Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla.

Un monesterio ye un edificio relichioso concebito ta acullir a os monches, que bi fan a vida en común. En un prencipio, en os alazetz d'o monaquismo en o Cristianismo, o monesterio yera nomás a cela d'un solo armitanyo u anacoreta, ta dimpués creixer dica estar un edificio compartito entre os suyos habitadors, clamatos monches.

A grandaria d'un monesterio puet estar muy variable: de monesterios muy chicotz a monesterios con una multitud d'edificios monasticos auxiliars ocupatos por un numero variable de monches, de un chicot grupo de tres u quatro a centenars de monches.

L'emplego d'un edificio ocupato por monches ye común a muitas relichions u filosofías, con a caracteristica común de que os suyos monches habitadors se comprometen a compartir entre ells una vida relichiosa a la marguin d'a sociedat civil en la que ye o suyo orichen. En a mayor parti d'as relichions o establiment d'un monesterio ye sotzmeso a uns reglas d'a comunidat, reglas que regulan aspectos d'a vida en común: o sexo d'os habitadors, a imposición d'o celibato u a renuncia a os dreitos de propiedat privata. Tamién ye regulata en bellas reglas a posibilidat de contactos entre os monches, que pueden estar aislatos de tot d'os atros monches, anque compartan o mesmo edificio. D'atras reglas regulan tamién as relacions d'os monches con a sociedat civil (bi ha ordens dedicatas a l'amostranza, a l'exercicio d'as profesions sanitarias u a d'atros servicios, como a evanchelización d'os seglars u personas allenas a as ordens relichiosas.

O monesterio y os suyos monches cubren as suyas necesidatz vitals (alimentación, ropas u d'atras) de maneras muy variatas: por l'exercicio d'una profesión como l'agricultura u a ganadería ta producir os suyos propios alimentos y bebidas; por a especialización en a producción d'un producto concreto: biera, bebitas alcoholicas, queso, repostería u d'atros; por as almosnas u donacions d'a sociedat civil.

EtimolochíaEditar

 
Monesterio budista de Taktshang, en Bután.

A palabra monesterio tien o suyo orichen en o griego μοναστήριον (monastērion)[1], con a radiz μόνος-monos (ye decir, "uno solo"), por estar en os alazetz d'o monaquismo cristiano totz os monches armitanyos individuals. O primer autor que se conoix que emplegó a palabra monastērion estió o filosofo chodigo d'o sieglo I Filón d'Aleixandría.

Atras palabras en atras culturasEditar

 
Monesterio budista de Punakha, en Bután.

En atras luengas y culturas s'emplegan atras palabras ta referir-se a os monesterios. Asinas, os monesterios budistas se claman viharas (una palabra d'o idioma pali); as viharas pueden estar nomás ta monches masculins u ta monchas, u mesmo estar nomás un templo de culto. En o Budismo tibetán se claman gompas, y en Tailandia, Laos y Cambocha reciben o nombre de wat.

En o hinduismo os monesterios se claman matha, mandir, koil, u con más freqüencia ashram; en o Chainismo s'emplega o termin budista, vihara.

Atras palabras en a cultura occidentalEditar

En o Cristianismo, s'emplegan tamién atras palabras, como abadía u badía (por estar rechita por un abat, encara que en aragonés a palabra tenió un sentito más amplio, incluindo-i as ilesias, que yeran clamatas abadías). Tamién se charra a vegatas de prioratos, por estar rechitos por un prior.

O monaquismo cristianoEditar

Os suyos orichensEditar

O monaquismo en o Cristianismo apareixió luego d'a muerte de Chesús de Nazaret, quan os suyos disciplos s'estendilloron por o mundo. En as primeras comunidatz de cristianos se feba una vida muit simple, en compartindo biens y propiedatz y fendo asinas una vida común, que ye una d'as caracteristicas d'a vida monastica. Diz que o primer monche cristiano estió Sant Chuan Baptista, que yera de relichión chodiga, quan o naixient cristianismo yera nomás que una secta dentro d'o Chudaísmo.

Arredol d'o sieglo III, chicotas comunidatz s'establioron en os disiertos d'Orient Meyo, ta portar una vida más reservata y amanata a la vida d'as primeras comunidatz cristianas. Encara que en os alazetz viviban separatos unos d'atros, como ermitanyos en espelungas u capanas individuals, dimpués prencipioron una vida en común, en os primers momentos nomás ta cubrir as necesidatz más basicas, sin necesidat d'edificios comuns. Apareixioron asinas bellos chicotz monesterios en Echipto, Siria u o Sinai, relacionatos con o cristianismo en Echipto. Una personalidat destacata d'istas primeras comunidatz monasticas estió Sant Antón Abat, que yera d'orichen echipcio y vendió os suyos biens ta esdevenir monche.

Os primers monesterios no yeran en realidat más que meras agrupacions de capanas individuals rodiatas d'un muro, sin más funcions que a mutua protección y aduya entre os monches, que continaban con a suya vida eremitica, encara que agora con más contactos con atros monches. Nomás se celebraban conchuntament os oficios relichiosos d'os domingos.

 
Envista d'o monesterio de Monte Cassino, recosntruito dimpués d'a batalla de Monte Cassino en 1944 en a Segunda Guerra Mundial. Ye o primer monesterio establito por Benedet de Nursia ta la Orden de Sant Benedet.

ReferenciasEditar

  1. (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.313

Vinclos externosEditar