Múnich
Múnich (en alemán , en baverán Minga), capital d'o estato federato de Bavera y, dimpués de Berlín y Hamburgo, a tercera ciudat más gran d'Alemanya. Estió d'antis mas a capital d'o ducau de Bavera y d'o suyo succesor o reino de Bavera. Ye situata sobre o río Isar. Ye a seu d'a Universidat de Múnich.
| Múnich München Minga | |||
| Ciudat independient d'Alemanya | |||
| |||
 Seu d'a Virchen. | |||
| País • Estau • Rechión • Districto |
 AlemanyaBavera Alta Bavera Ciudat independient | ||
| Superficie | 310,71 km² | ||
| Población • Total • Densidat |
1185421 hab. (1987) 4.531 hab/km² | ||
| Altaria • Meyana |
519 m. | ||
| Codigo postal | 80331–81929 | ||
| Ríos | Isar | ||
| Coordenadas | | ||
| Web oficial | |||
.svg)
HistoriaEditar
Prehistoria y Edat AntigaEditar
Edat MeyaEditar
Edat ModernaEditar
En 1506 Múnich se convirtió en capital d'o ducau de Bavera. En 1632 a ciudat estió ocupada per tropas suecas durant a Guerra d'as Trenta Anyatas.
Edat ContemporaniaEditar
En 1806, la ciudat se convirtió n'a capital d'o nuevo reino de Bavera. Durant a Primera Guerra Mundial, Múnich estió breument bombardiada per a aviación francesa en 1916. Dimpués que Primera Guerra Mundial, la ciudat yera en o centro d'estricia politica. En noviembre 1918, en vispras de revolución alemana, Ludwig III y la suya familia fuyió d'a ciudat. Dimpués d'o asesinato d'o primer republicano premier de Bavaria Kurt Eisner en febrero 1919 per Anton Graf von Arco, a Republica sovietica bavara estió proclamada. Quán os comunistas prenioron poder, Lenin, quí heba viviu en Múnich qualques anyos dinantes, ninvió un telegrama de felicitación, pero sindembargo la Republica sovietica estió acabada lo 3 de mayo de 1919 per os clamaus Freikorps.
En 1923, Adolf Hitler y los suyos seguidors d'o partiu nazi facioron un intento de derrocar a Republica de Weimar y pillar o poder n'o clamau Putsch.
ToponimiaEditar
O nombre de Múnich (en alemán München) cheneralment s'interpreta como "con os monches" (en alemán bei den Mönchen a causa que a ciudat se fundó amán d'un monesterio ya existent.[1]
DemografíaEditar
A causa d'o suyo alto livel de vida y d'a prospera economía d'a ciudat y d'a suya rechión, bi ha una gran afluencia de población, y asinas en chunio de 2015 Múnich superó os 1.5 millons de habitans, un aumento de mas de un 20% en nomás que 10 anyadas.
De nomás que 24,000 habitants en 1700, a población de ciudat ha d'estar plegada alto u baixo cada 30 anyadas. Asinas yeran 100,000 en 1852, 250,000 en 1883 y 500,000 en 1901. Dende allora, Múnich ha acayeixiu tercera ciudat mas gran d'Alemanya. En 1933, 840,901 habitants estioron contaus, y en 1957 ya yeran dencima d'un millon.
En chulio 2017, Múnich teneba 1.42 millons d'habitants; d'ells 421,832 foranos. Os grupos mas grans d'extranchers yeran turcos (39,204), crovatas (33,177), italianos (27,340), griegos (27,117), polacos (27,945), austriacos (21,944), y rumanos (18,085).
CheografíaEditar
Morfolochía y estructura urbanaEditar
HidrografíaEditar
Os ríos locals son o Isar y o Würm.
DistrictosEditar
Múnich ye dividiu en 25 districtos (u Stadtbezirke)[2]:
Allach-Untermenzing (23), Altstadt-Lehel (1), Aubing-Lochhausen-Langwied (22), Au-Haidhausen (5), Berg am Laim (14), Bogenhausen (13), Feldmoching-Hasenbergl (24), Hadern (20), Laim (25), Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt (2), Maxvorstadt (3), Milbertshofen-Am Hart (11), Moosach (10), Neuhausen-Nymphenburg (9), Obergiesing (17), Pasing-Obermenzing (21), Ramersdorf-Perlach (16), Schwabing-Freimann (12), Schwabing-West (4), Schwanthalerhöhe (8), Sendling (6), Sendling-Westpark (7), Thalkirchen-Obersendling-Forstenried-Fürstenried-Solln (19), Trudering-Riem (15) y Untergiesing-Harlaching (18).
ClimaEditar
L'altaria y la proximitat a los Alpes causan n'a ciudat pa tener mas plevida y nieu que en atras muitas partis d'Alemanya. Al estar en o centro d'Europa, Múnich tien muitas influencias climaticas, de traza que afeccions de tiempo astí son mas variables que en atras ciudatz europeas. As temperaturas mas altas y mas baixas mai medidas estioron 37.5 C, lo 27 de chulio de 1983, y -31.6 C, lo 12 de febrero de 1929.
AlcaldesEditar
Lista d'alcaldes democraticos dende 1945:
| Lechislatura | Nombre | Partito politico |
|---|---|---|
| 1945 - 1948 | Karl Scharnagl | CSU |
| 1948 - 1960 | Thomas Wimmer | SPD |
| 1960 - 1972 | Hans-Jochen Vogel | SPD |
| 1972 - 1978 | Georg Kronawitter | SPD |
| 1978 - 1984 | Erich Kiesl | CSU |
| 1984 - 1993 | Georg Kronawitter | SPD |
| 1993 – 2014 | Christian Ude | SPD |
| 2014-hue | Dieter Reiter | SPD |
Arte y culturaEditar
MolimentosEditar
- En o centro d'a ciudat ye la Marienplatz – una gran plaza ubierta nombrada dimpués d'a "Mariensäule" que ye n'o suyo centro chunto con o Altes Rathaus (Casa d'a ciudat viella) y o Neues Rathaus (Casa d'a ciudat nueva).
- Tres puertas d'a fortificación medieval perviven: a Isartor en l'est, a Sendlinger Tor n'o sud y la Karlstor.
IlesiasEditar
- Peterskirche (u ilesia de Sant Per), amán de Marienplatz ye la ilesia mas viella d'a ciudat.
- Frauenkirche ye un edificio en o centro de ciudat y sirve como la seu pa lo Archidiocesi catolica de Múnich y Freising.
- Asamkirche estió dotau y construyiu per os chirmans Asam, encetando artistas d'o periodo de rococó.
- Theatinerkirche.
- Ilesia de Sant Ruperto.
- Ilesia de Sant Pavlo.
- Ilesia de Sant Miguel.
- Ilesia de Sant Lucas.
- Salvatorkirche.
PalaciosEditar
ParquesEditar
- L'Englischer Garten ("Chardín anglés"), tien una aria de 3.7 km² y ye uno d'os parques publicos urbans mas grans d'o mundo.
- Hirschgarten.
- Olympiapark.
- Luitpoldpark.
- Westpark.
MuseusEditar
Museus d'artEditar
Museus de TecnolochíaEditar
Museus d'HistoriaEditar
- Münchner Stadtmuseum.
Museus de sciencias naturalsEditar
- Museum Mensch und Natur.
- Geologische Museum.
- Paläontologische Museum.
- Museum Reich der Kristalle.
- Deutsche Jagd- und Fischereimuseum.
FiestasEditar
- Fasching.
- Starkbierfest.
- Auer Dult.
- Tollwood.
- Oktoberfest.
- Christkindlmarkt.
Presonalidatz naixitas de MúnichEditar
- Michael Herbig, actor.
- Werner Herzog, director de cine.
- Christine Neubauer, actor.
- Uschi Obermaier, modelo.
- Wolfgang Reitherman, director de cine.
- Karl Valentin,comeyant.
- Lou Bega, musicaire.
- Carl Orff, compositor.
- Franz Josef Strauss, politico.
- Franz Beckenbauer, futbolista.
Premios NobelEditar
Ciudatz achirmanadasEditar
ReferenciasEditar
- ↑ (de) Wolf-Armin Freiherr von Reitzenstein: Lexikon bayerischer Ortsnamen. Herkunft und Bedeutung. Oberbayern, Niederbayern, Oberpfalz. C. H. Beck, München 2006, ISBN 978-3-406-55206-9, München, p. 171
- ↑ (de) Statistisches Taschenbuch 2020 (PDF). Statistisches Amt der Landeshauptstadt München ("Oficina d'Estadistica d'o Concello de Múnich").
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}