Aragonés d'a Tierra de Biescas

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Aragonés d'a Tierra de Biescas

Situación de l'aragonés d'a Tierra de Biescas
Localización cheografica
Territorios Tierra de Biescas y Sobremont
Lugar(s) principal(s) Biescas, Gavín, Aso, Yosa, Betés, Barbenuta, Escuer, Yesero
Sociolochía
Vitalidat Baixa
Literatura
Escritors principals Maximo Palacio Allué, Fernando Otal Otal

L'aragonés d'a Tierra de Biescas ye a parla comarcal aragonesa que se charra en a redolada de Biescas y en o Sobremont. Muga a l'este con l'aragonés de Sobrepuerto, muito pareixito.

Fonetica

editar

Morfolochía

editar
  • A chent vhoven emplega l'articlo cheneral aragonés o, os, a, as, sin dembargo entre chent viella encara puede sentir-se a variedat postvocalica ro, ros, ra, ras (pareixe que yera prou vivo dica fa un par de cheneracions) como en tensino, bergotés y aragonés d'a valle de Vio.
  • Os participios que s'usan son en –au, -iu, pero fa dos cheneracions encara s'emplegaban participios en –ato, -ito.
  • O verbo veyer presenta un pasato fuerte.
  • A parte d'o condicional mas común en aragonés, (-ría), s'ha trobato casos d'atro en dos construccions en –reba (podreban estar mas en Orós Alto y habreba de venir mas chent en Biescas), pareixe que ye analochico con l'imperfecto en -eba, -iba.
  • A particla pronomino-adverbial bi (u a variant be), i s'alza nomás que en a conchugación impersonal d'o verbo haber, y de tanto en tanto con atros emplegos: no se si b'está, ne b'ha prou de chent

Lexico

editar

Lexico no citato y propio de Biescas y redolata ye: casalivo, gotifarriar, narronal, cantarita, cantaluria, revivir (sobrevivir), follar (fer fuella, salir fuellas), chichiberria, regota, mosal/musal, ruchar, cobaquí, coballá.

Bibliografía

editar


Variedatz centrals de l'aragonés
Aragonés centro-occidental Aragonés tensino (incluyindo o panticuto) | Aragonés d'a Tierra de Biescas | Aragonés d'a val d'Acumuer | Aragonés sarrablés | Aragonés de Vallibasa | Aragonés de Sobrepuerto
Aragonés centro-oriental Aragonés d'a Ribera de Fiscal | Aragonés d'a valle de Broto y d'a valle de Vio | Aragonés d'a valle de Puértolas | Aragonés d'a valle de Tella | Belsetán | Aragonés de Sierra Ferrera