Alagón
Alagón ye un municipio aragonés d'a provincia de Zaragoza. Ye a capital d'a comarca d'a Ribera Alta d'Ebro y fa parte de l'aria metropolitana de Zaragoza y d'o partito chudicial de Zaragoza.
| Alagón | |||
|---|---|---|---|
| Municipio d'Aragón | |||
| |||
| Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio Aragón.svg){kind=small} ZaragozaRibera Alta d'Ebro | ||
| Superficie | 24,22 km² | ||
| Población • Total |
7045 hab. (2016) | ||
| Altaria | 235 m. | ||
| Distancia • 24 km |
enta Zaragoza | ||
| Codigo postal | 50630 | ||
| Ríos | Xalón y Ebro | ||
| Coordenadas | 41°45’36’’N 1° 6’36’’U | ||
  Alagón Situación d'Alagón en Aragón | |||
| www.Alagon.net | |||
A suya población ye de 7.052 habitants (2014), en una superficie de 24,22 km² con una densidat de población de 291,16 hab/km².
CheografíaEditar
Alagón ye situato a 235 metros d'altaria sobre o libel d'a mar, a una distancia de 24 km de Zaragoza, a capital d'a suya provincia y d'a suya aria metropolitana, l'aria metropolitana de Zaragoza.
O termin municipal d'Alagón ye trescruzato por o río Ebro y por o suyo afluyent o Xalón. Tamién i discurre a canal Imperial d'Aragón, que trescruza o curso d'o Xalón por meyo d'o gallipuent de Xalón.
CheodesiaEditar
Bi ha un vértiz cheodesico dito "Depuradora" a una altaria de 259 metros dende o libel d'a mar[1] situau a 40 m a l'ueste d'a estación depuradora d'auguas d'Alagón.
ToponimiaEditar
Talment ya existiba en tiempos d'os romans: En o Itinerario Antonín mencionan un Allobone y Claudio Ptolomeu en o sieglo II en deciba Alauona, nombrada como una d'as 16 ciudatz d'os vascons en a suya obra Geographikè Úphégesis, en o capítol 6, 66.[2] Antiparte, en os bronzes de Botorrita se charra d'un pleito legal o 15 de mayo de 87 aC entre os habitants d'Allaun (a ciudat d'Alagón) y os habitants de Salduie (a ciudat de Zaragoza) por una cequia, fácil que a cequia de l'Almozara, que encara hue ye en funcionamiento.[3]
HistoriaEditar
En epoca d'o Imperio Román, Allabone (que yera o nombre que Alagón recibiba en ixas envueltas, con orichen en a ciutat ibera d'Alaun) esdevenió una d'as mansio en a rota u vía romana que dende Caesaraugusta (Zaragoza) marchaba enta Asturica (Astorga) en pasando por Turiaso (Tarazona).
Quan en o primer quarto d'o sieglo VIII o Islam s'estendilló por as tierras d'a val d'Ebro, Alagón esdevenió un important nuclio de población, que pendeba d'a ciudat de Saraqusta, que yera o nombre que os arabes daban a l'actual Zaragoza.
La reconquerió o rei d'Aragón Alifonso I O Batallero en 1119. Dende alavez, a ciudat continó estando un important nuclio de población d'o reino d'Aragón en a val d'Ebro, plegando mesmo a celebar-se-ie Cortz d'Aragón. Sindembargo, en os primers tiempos d'a recuperación d'Alagón t'os cristians, bi n'heba una destacata chudería (a chudería d'Alagón, con muitos contactos con l'amanata chudería de Taust), amás de muita población mudéchar en a suya redolada.
EconomíaEditar
A suya economía s'alaceta en o cautivo d'hortalicias, fruitals, ferraina y remolacha zucrera y a fabrica d'Opel situata en Figueruelas.
DemografíaEditar
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
AdministraciónEditar
Reparto de concellersEditar
| Partito | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 |
| Partido de los Socialistas de Aragón | - | 7 | 10 | 3 | 4 | 5 | 5 | 7 | 6 | 5 | 6 |
| Independients | 2 | - | - | - | - | - | 4 | - | - | 2[5] | 5[6] |
| Alagón en Común | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 |
| Partido Popular | - | - | 1 | - | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 |
| Chunta Aragonesista | - | - | - | - | - | - | 1 | 0 | 1 | 1 | 0 |
| Partido Aragonés | - | 4 | - | 9 | 7 | 6 | 1 | 4 | 4 | 3 | - |
| Aragón Sí Puede | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - |
| Partido Comunista de Aragón/Izquierda Unida | 3 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | - | - |
| Centro Democrático y Social | - | 0 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Total | 5 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 |
AlcaldesEditar
| Lechislatura | Nombre | Partito politico |
|---|---|---|
| 1979–1983 | Fernando Alvo Aguado | Independient |
| 1983–1987 | ||
| 1987–1991 | ||
| 1991–1995 | ||
| 1995–1999 | ||
| 1999–2003 | ||
| 2003–2007 | ||
| 2007–2011 | José María Becerril Gutiérrez | Partido de los Socialistas de Aragón |
| 2011–2015 | José María Becerril Gutiérrez | Partido de los Socialistas de Aragón |
| 2015-2019 | José María Becerril Gutiérrez | Partido de los Socialistas de Aragón |
| 2019-2023 | Pascual José Embid Bolea | Partido de los Socialistas de Aragón |
MolimentosEditar
- Ilesia de Sant Per Apóstol, una ilesia en estilo gotico-mudéchar d'una sola nau d'os sieglos XIII-XIV adedicata a Sant Per Apóstol. Ye protechita legalment con a suya declaración como Bien d'Intrés Cultural dende o 18 d'aviento de 2001.[7]
- Ilesia de Sant Antón de Padua, una ilesia d'o sieglo XVIII en estilo barroco adedicata a Sant Antón de Padua, debantato por a Companyía de Chesús a o canto d'un d'os suyos colechios.
- Casa de Cultura d'Alagón, con a escalera decorada por Francisco de Goya.
- Ermita de Nuestra Sinyora d'o Castiello d'Alagón, d'o sieglo XVI.
Localidatz achirmanatasEditar
.svg){kind=small}
Se veiga tamiénEditar
Vinclos externosEditar
Se veigan as imáchens de Commons sobre Alagón.- Concello d'Alagón.
ReferenciasEditar
- ↑ (es) Fuella d'o vértiz cheodesico
- ↑ (Schulten 1927: 230-232)(Canto 1997)
- ↑ (es) Javier Peña Gonzalvo: Alagón. Plano-Guía de la Villa, Concello d'Alagón, 1988. D.L. Z-416-88.
- ↑ Archivo electoral
- ↑ Como Candidatura Independiente de Alagón
- ↑ Como Apuesta por Alagón
- ↑ (es) DECRETO 352/20001, de 18 de diciembre, del Gobierno de Aragón, por el que se declara Bien de Interés Cultural, en la categoría de Monumento, la denominada Iglesia de San Pedro Apóstol en Alagón (Zaragoza).