Pleitas

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Pleitas ye un municipio d'a provincia de Zaragoza, situato en a comarca d'a Ribera Alta de l'Ebro.

Pleitas
Municipio d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Zaragoza Ribera Alta d'Ebro
Partiu chudicial	Zaragoza
Superficie	2,13 km²
Población  • Total	34 hab. (2013)
Altaria  • Meyana	258 m.
Distancia  • 36 km	enta Zaragoza
Alcalde	Joaquin Alberto Tremul Montegui
Codigo postal	50297
Parroquial  • Archidiocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Zaragoza Alagón Sant Chuan Baptista
Ríos	Xalón
Coordenadas	41°42’40’’N 1°12’ 10’’U
Pleitas Pleitas en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 62 habitants (2004), en una superficie de 2,13 km² y una densidat de población de 29,11 hab/km².

Cheografía

Ye situato en materials cuaternarios d'o río Xalón, a 258 metros d'altaria sobre o livel d'a mar y a una distancia de 36 km d'a ciudat de Zaragoza, a capital d'a suya provincia y d'Aragón.

Toponimia

En o periodo musulmán existiba un lugar dito Baltas que poderba haber estato o nombre arabizato de l'actual Pleitas. O nombre Pleytas ye documentato dende 1274.

Historia

A historia conoixita de Pleitas prencipia con a dominación musulmana d'a Val de Xalón. Repuis d'ixa epoca son os conchuntos de ceicas que se facioron allora y que bel un s'emplega encara en l'actualidat, y tamién l'imponent torraza, con alacez de piedra picata y tarabidau de ladriello, unico, seguntes muitos entendius, per o suyo particular estilo entre as torrazas d'estilo mudéchar aragonés y que agora tristament podemos trobar meyo enronatas. Se creye que o toponimo Baltas, recullito en fuents decumentals medievals se recontaba a ista población.

Una viella leyenda d'iste lugar reconta cómo os musulmans, paraus por si o caso d'haber menister d'una fuyita a escape d'o lugar, construyoron dende bel punto d'a población hue esconoixito, un tunel secreto que chunirba Pleitas con o no tan amanau lugar de Rueda de Xalón, mas enta o sud en a mesma Val de Xalón a bels 10 u 12 kilometros de distancia.

En o sieglo XII, Pleitas estió lugar de sinyoría de Don Ximeno Arenoso y posteriorment, a suya viuda Donya Elpha Pérez, donó villa y castiello a la Orden de Sant Chuan de Cherusalem. En 1272 se fació sentencia sobre a reconoixedura d'os dreitos d'a Orden de Sant Chuan, en relación con as discrepancias surtidas con García Ortiz d'Azara, producendo-se a entrega d'o castiello y villa de Pleitas a o comandador de Zaragoza poco dimpués, concretament en 1274. Dende ixe inte, a villa de Pleitas continó con a suya vinculación con a Orden de Sant Chuan mientres mas de 500 anyadas con vinclos de dependencia senyorial.

Prueba de que fue habitata –como atrás muitas d'a Val de Xalón en ixe inte- per población musulmana, lo contrimuestra una reconoixedura, en 1498, en favor d'o sinyor de Luceni per parti de l'alchama de moriscos de Pleitas.

Ixa mesma población se rebeló en 1589 trancando-se en o castiello y estando vencita per l'Exercito Reyal a o mando d'Alonso Celdrán. Con a expulsión d'os moriscos moros escaicita en 1610, Pleitas debió quedar cuasi sin d'habitants, estando menister a captación de nuevos pobladors, os cuals acceptoron en 1616 as heredaz y tierras que lis correspondioron.

Tenió en Pleitas a Orden de Sant Chuan muitos biens y dreitos, asinas como a facultat d'impartir chusticia. Entre ixos mesmos biens, fa constancia d'un molín fariner, per a cual cosa o cautivo de cerials debió de estar muito important en a redolada.

Muito importants tamién han estau siempre os reganos. Prueba d'ixo ye a sentencia albitral de 1316, data por Pero López de Luna, arcebispe de Zaragoza, sobre os dreitos y usos d'as auguas en ceica de Pleitas, Pedrola, Luceni y Urreya de Xalón. Ista sentencia albitral yera vichent encara en 1626, pos a ella se recorrió ta emplantillar a reedificación de l'azut y ceica ditos de Pleitas.

En 1820, fuoron publicatas as Ordinacions ta o gubierno d'a ceica de Luceni, Boquinyeni, Placiencia de Xalón, Bardallur, Pleitas, Pedrola y Figueruelas.

Ta rematar, decir simplament que no ye guaire o que se conoixe sobre o pasau d'iste chiquet y polido lugar d'o Baixo Xalón. Subrayar a importancia que los reganos han teniu siempre en ixa población y a suya larga vinculación con a poderosa Orden de Sant Chuan de Cherusalem.

Demografía

Evolución demografica

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 - 62 - - - - - - -

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - - 38 - - - - - - -

1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011
Partido Popular									1
Total									1

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979–1983	Modesto Esteban Ariza	PSOE
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007
2007–2011
2011–2015
2015–2019	Manuel Bolsa Peromarta	PP
2019–2023	José Luis Blanco Ibáñez	PP

Puestos d'intrés

• Torraza (u castiello) d'os Contes de Bureta (u tamién Torretón d'a Sinyoría), 1350.
• Ilesia de Sant Chuan Baptista (u ilesia de Sant Per).

Fiestas

• Sant Per.

Se veiga tamién

• Linia 200 d'Adif.

Vinclos externos

• www.pleitas.net, web d'o concello de Pleitas.