Luna
Luna .svg){kind=small}
| ||
|---|---|---|
.jpg) A Luna | ||
Caracteristicas orbitals
| ||
| Radio meyo: | 384.400 km | |
| Excentricidat: | 0,0549 | |
| Periodo orbital: | 27d 7h 43,7m | |
| Inclinación: | 5,1454º | |
| Satelite de: | Tierra | |
Caracteristicas fisicas
| ||
| Superficie: | 38 millons km² | |
| Masa: | 7,349×1022 kg | |
| Gravedat superficial: | 1,62 m/s² | |
| Velocidat d'escape: | 2,38 km/s | |
| Inclinación axial: | 1,5424° | |
| Albedo: | 0,12 | |
| Temperatura superficial: | ||
| • Minima: | 40 K | |
| • Maxima: | 396 K | |
| • Meyana (día): | 380 K | |
| • Meyana (nueit): | 120 K | |
Caracteristicas atmosfericas
| ||
| Presión: | 3 × 10-10 Pa | |
| Oxicheno | 43% | |
| Silicio | 21% | |
| Aluminio | 10% | |
| Calcio | 9% | |
| Fierro | 9% | |
| Magnesio | 5% | |
| Titanio | 2% | |
| Níquel | 0,6% | |
| Sodio | 0,3% | |
| Cromo | 0,2% | |
| Potasio | 0,1% | |
| Manganés Ixufre Fosforo Carbonio Nitrocheno Hidrocheno Helio |
0,1% 0,1% 500 ppm 100 ppm 100 ppm 50 ppm 20 ppm | |
- Iste articlo ye sobre un satelite d'a Tierra; ta atros usos, se veiga Luna (desambigación).
A Luna[1] ye o solo satelite natural d'a Tierra y o cinqueno satelite natural mas gran d'o sistema solar.[2] Ye l'astro mas amanau t'a Tierra, y o que millor se conoix. O suyo diametro ye de 3.475 km (menos d'un tercio d'o diametro terrestre) y a distancia meya t'a Tierra ye de 384.400 km, bellas trenta vegadas o diametro d'a Tierra. Fa un chiro arredol d'a tierra en 27,3 días (periodo orbital) y a variación periodica d'a cheometría d'o sistema Tierra-Luna-Sol ye a responsable d'as fases lunars, que se repiten cada 29,5 días (periodo sinodico). Tien una masa muito menor que a terrestre, y l'aceleración d'a gravedat ye alto u baixo 1/6 d'a d'a Tierra. A suya superficie ye plena de cráters y poseye una atmosfera muito tenue. Vista dende a Tierra, ye l'obchecto terrestre mas brilant dimpués d'o Sol, y encara que no brila por ella mesma, sí que reflecta a luz d'o Sol.
FormaciónEditar
Se creye que a Luna se formó fa uns 4.510 millons d'anyos, no guaire dimpués d'a Tierra. A explicación mas acceptada ye que a Luna se formó a partir d'as enruenas que quedoron dimpués d'un impauto chigant entre a Tierra y un cuerpo hipotetico d'a grandaria de Marte clamau Theia.
Movimiento de rotaciónEditar
A Luna chira sobre un eixe de rotación que tien una inclinación de 88,3º con respecto a lo plano d'a eliptica de traslación arredol d'a Tierra. Ya que a duración d'os dos movimientos ye a mesma, a Luna presenta a la Tierra siempre o mesmo hemisferio.
AtmosferaEditar
A Luna tiene una atmosfera tant tenue que pareixe estar quasi en o vuedo, con una masa total de menos de 10 toneladas. A presión superficial d'ista chicota masa ye d'arredol de 3 × 10-15 atm (0.3 nPa); y vareya con o día lunar. As suyas fuents incluyen l'esbaficación y l'estricallación catodica, producto d'o bombardeyo d'o suelo lunar por os ions de l'aire solar.[3] Os elementos que s'han detectau incluyen sodio y potasio, producius por l'estricallación catodica (tamién se troban en as atmosferas de Mercurio y Io); helio-4 y neón de l'aire solar; y argón-40, radón-222 y polonio-210, esbafaus dimpués d'a suya creyación por desintegración radioactiva dentro d'a crosta y o manto.
ExploraciónEditar
A Luna estió aconseguida por primera vegada por un obchecto creyau por humans en setiembre de 1959, quan a Luna 2 d'a Unión Sovietica, una nau espacial sin tripulación, s'esclafó intencionalment contra a superficie lunar. Estió seguiu por o primer aterrizache suau exitoso en a Luna por Luna 9 en 1966.
A Luna ye o unico obchecto celestial en que os humanos son plegaus y en que s'ha feito un aterrizache tripulau (clamau alunizache). O 20 de chulio de 1969 os astronautas d'a nau espacial Apollo XI estioron os primers hombres en pisar a suya superficie. Dende alavez, s'han feito 6 alunizaches tripulaus, o zaguero en 1972, toz adintro d'o programa Apollo. Bells países han nunciau os suyos plans ta fer tornar humans t'a superficie lunar como que por eixemplo Estaus Unius con o suyo programa Artemis.
Estatus legalEditar
Encara que os modulos d'aterrizache d'as sondas Luna espardioron banderetas d'a Unión Sovietica en a Luna, y os astronautas d'o programa Apollo plantoron simbolicament banderas d'Estaus Unius en os suyos puestos d'aterrizache, garra nación reclama a propiedat de garra parte d'a superficie d'a Luna. Rusia, China, India y Estaus Unius son parte d'o Tractau de l'Espacio Exterior de 1967, que define a Luna y tot o espacio exterior como que a "provincia de toda a humanidat".
Luna en a culturaEditar
O contraste entre a parte mas luminosa y as zona mas fosca creya os patrons vistos por diferents culturas como que l'Hombre d'a Luna, o conello y o brúfol, entre atros. En muitas culturas prehistoricas y antigas, a Luna estió personificada como que una deidat u unatro fenomeno sobrenatural, y as vistas astrolochicas d'a Luna continan espardindo-se hue.
As fases regulars d'a Luna lo convierten en un reloch muit convenient, y os periodos d'os suyos creixents y minguants forman a base de muitos d'os calandarios mas antigos.
ReferenciasEditar
- ↑ (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.35
- ↑ (en) Joseph A. Angelo Jr. Encyclopedia of Space and Astronomy, Facts on File, 2006, ISBN 978-0-8160-5330-8, p.406
- ↑ (en) Crotts, Arlin P.S. (2008). "Lunar Outgassing, Transient Phenomena and The Return to The Moon, I: Existing Data" (PDF). The Astrophysical Journal. 687 (1): 692–705.
Veyer tamiénEditar
Vinclos externosEditar
Información scientificaEditar
- (en) Sobre a Luna.
- (es) A Luna en o sitio web Astronomía.
- (en) Ficha tecnica d'a Luna en o sitio web d'a NASA.
Fases lunarsEditar
- Movimientos d'a Luna (inclui pronostico d'as fases lunars dende chinero de l'anyo 100 dica aviento de 2300)..
- Rechistro d'a fase lunar actual.
AtrosEditar
Solar |
|
|---|---|
| Planetas · Nanas | Sol · Mercurio · Venus · Tierra · Marte · Ceres · Chupiter · Saturno · Urano · Neptuno · Orcus · Plutón · Haumea · Quaoar · Makemake · Gonggong · Eris · Sedna |