Marte (planeta)
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre a planeta, ta atros usos d'iste termin se veiga Marte.
Marte ![]() | ||
---|---|---|
Caracteristicas orbitals
| ||
Radio meyo: | 227.936.640 km | |
Excentricidat: | 0,09341233 | |
Periodo orbital (sideral): |
686,98 días | |
Periodo orbital (sinodico): |
779,95 días | |
Inclinación: | 1,85061° | |
Velocidat orbital meya: | 24,1309 km/s | |
Satelites: | 2[1] | |
Caracteristicas fisicas
| ||
Diametro equatorial: | 6.794,4 km | |
Superficie: | 144.798.500 km² | |
Masa: | 6.4185×10²³ kg | |
Densidat meya: | 3,94 g/cm³ | |
Gravedat superficial: | 3,71 m/s² | |
Velocidat d'escape: | 5,02 km/s | |
Periodo de rotación: | 24,6229 horas | |
Inclinación axial: | 25,19° | |
Albedo: | 0,15 | |
Temperatura superficial: | ||
• Minima: | 133K | |
• Maxima: | 293K | |
• Meyana: | 210K | |
Caracteristicas atmosfericas
| ||
Presión: | 0,7-0,9 kPa | |
Dioxido de carbonio | 95,32% | |
Nitrocheno | 2,7% | |
Argón | 1,6% | |
Oxicheno | 0,13% | |
Monoxido de carbonio | 0,07% | |
Vapor d'augua | 0,03% | |
Neón | Cantidatz chicotas | |
Criptón | Cantidatz chicotas | |
Xenón | Cantidatz chicotas | |
Ozón | Cantidatz chicotas | |
Metano | Cantidatz chicotas |
Marte (en aragonés medieval, Mars), tamién conoixita como a Planeta Roya, ye a quatrena planeta d'o Sistema Solar.[2] Fa parte d'o grupo de planetas teluricas, de naturaleza rocosa, como a Tierra, y ye a primera d'as planetas exteriors a la orbita terrestre. Ye, talment, a planeta mas pareixita a la Tierra.
Tycho Brahe midió con muita precisión o movimiento de Marte en o cielo. Os datos respectives a o movimiento retrogrado aparent (lazos) premitioron a Kepler de trobar a naturaleza eliptica d'a suya orbita y determinar as leis d'o movimiento planetario conoixitas como leis de Kepler.
Fa parte d'o grupo de planetas superiors o exteriors, asinas clamatas porque nunca no pasan entre o Sol y a Tierra, ni se veyen ni en o crexient ni en mingua. A suyas fases son poco sinyalatas, feito que ye fácil de contrimostrar cheometricament. Considerando o trianglo Sol-Tierra-Marte (STM), l'anglo de fase lo forman o Sol y a Tierra vistos dende Marte. Plega en a suya valura maxima en as quadraturas quan o trianglo STM ye rectanglo en a Tierra. Ta Marte, iste anglo de fase no ye nunca mayor que 42º, y o suyo aspecto de disco cheposo se pareix a o que presienta a Luna 3.5 diyas antes u dimpués d'o plenilunio. Ista fase, que puede estar vista con un telescopio d'aficionato, no la podío veyer Galileo, qui nomás suposó a suya existencia.
ClimaEditar
As estacions de Marte son similars a la Tierra a causa d'o semellant inclinación d'eixe en as planetas. Sindembargo los periodos d'as estacions en Marte son aproximadament dos vegadas aquells d'a Tierra perque d'a mayor distancia enta o Sol. As temperaturas marcianas en a suya superficie vareyan dende os -143 °C en l'hibierno en os polos dica 35 °C en o suyo estiu equatorial. Marte tiene las tronadas de polvo mas grans en tot o Sistema Solar, aconseguindo velocidatz de dencima de 160 km/h. Istes pueden variar dende una tronada sobre una aria chicota, enta tronadas chigants que portiada la planeta entera.
Caracteristicas superficialsEditar
PlanasEditar
- Vastitas Borealis.
- Terra Sirenum.
MontanyasEditar
- Elysium Monts, con 13 km d'altaria.
- Olympus Monts,con 22 km d'altaria ye a montanya mas alta de tot o sistema solar.
- Pavonis Monts, con 18 km d'altaria.
ValsEditar
- Valles Marineris, con 4.000 km de longaria y 7 km de fondaria.
CratersEditar
- Hellas Planitia.
LunasEditar
Marte tien dos chicotas lunas u satelites naturals. Estioron descubiertos en 1877 per Asaph Hall y son clamatos Phobos (aproximadament 22 km en diametro) y Deimos (aproximadament 12 km en diametro), os quals orbitan prou cercanos a la planeta. Creye que son asteroides capturaus.
Vida en MarteEditar
A posibilidat de vida en Marte ye un tema de gran intrés en l'astrobiolochía a causa d'a suya proximidat y similitutz con a Tierra. Dica a calendata, no s'han trobau prebas de vida pasada u present en Marte. A evidencia acumulada muestra que entre l'antigo periodo de tiempo Noachian, l'ambient d'a superficie de Marte teneba augua liquida y podió haber estau habitable pa microorganismos.
Si existe vida en Marte, se podría trobar en o subsuelo, luen d'as duras condicions actuals d'a superficie. A vida actual en Marte, u as suyas biofirmas, podría ocurrir a kilometros por baixo d'a superficie, u en puntos calients cheotermals subterranios, u podría ocurrir nomás a pocos metros debaixo d'a superficie. A capa de permafrost de Marte ye a solament un par de centimetros por baixo d'a superficie, y as muerras saladas pueden estar liquidas bells centimetros por baixo d'ixo, pero no guaire abaixo. L'augua ye amán d'o suyo punto d'ebullición mesmo en os puntos mas profundos d'a cuenca de Hellas, por o que no puede remanir liquida por muito tiempo en a superficie de Marte en o suyo estau actual, fueras de dimpués d'una liberación d'augua subterrania de sopetón.
En chunio de 2018, a NASA anunció a detección de variacions estacionals d'os libels de metano en Marte. O metano podría estar produciu por microorganismos u por meyos cheolochicos. L'orbitador europeu ExoMars Trace Gas Orbiter prencipió a mapear o metano atmosferico en abril de 2018, y o rover ExoMars 2022 Rosalind Franklin foratará y analisará muestras d'o subsuelo, mientres que o rover Perseverance d'a NASA Mars 2020 almagazenará en dotzenas de muestras de perforación pa o suyo posible transporte a os laboratorios d'a Tierra en finals d'o decenio de 2020 u 2030.
ExploraciónEditar
Dende 1962 Marte ha estau visitau per numbrosas naus espacials. Marte tiene fama d'estar un obchectivo dificil d'exploración espacial; nomás 25 d'as 55 misions dica 2019, u lo 45.5%, han estau completament exitosas, con atras tres parcialment exitosas y parcialment fallidas. Manimenos, d'as deciséis misions dende 2001, dotze d'ellas han teniu exito y ueito d'ellas encara son operativas.
Anyada | Sonda espacial | País | Notas |
---|---|---|---|
1962 | Mars 1 | URSS | |
1964 | Mariner 4 | Estaus Unius | Primer sobrevuelo con exito. |
1969 | Mariner 6 | Estaus Unius | Sobrevuelo. |
1971 | Mars 2 | URSS | Primera nau en orbita de Marte. |
1971 | Mars 3 | URSS | Primera aterrizada con exito en Marte. Se perdió lo contacto dimpués de 14 segundos. |
1975 | Viking 1 | Estaus Unius | |
1975 | Viking 2 | Estaus Unius | |
1988 | Phobos 1 | URSS | |
1988 | Phobos 2 | URSS | |
1996 | Mars Global Surveyor | Estaus Unius | Orbitó siet anyadas. |
1996 | Mars Pathfinder | Estaus Unius | |
2001 | Mars Odyssey | Estaus Unius | |
2003 | Mars Express | ESA | |
2003 | Spirit | Estaus Unius | |
2003 | Opportunity | Estaus Unius | |
2011 | Curiosity | Estaus Unius | |
2013 | Mars Orbiter Mission | India | |
2013 | MAVEN | Estaus Unius | |
2016 | ExoMars Trace Gas Orbiter | ESA | |
2018 | InSight | Estaus Unius |
En 2019, bi ha siet sondas espacials estudeando Marte: Mars Odyssey, Mars Express, Mars Reconnaissance Orbiter, Curiosity, MAVEN, Mars Orbiter Mission y ExoMars Trace Gas Orbiter.
Marte en a culturaEditar
Os viaches u os vesitans de planetas foranos ye un tema recurrent en a filmografía, literatura y videochuegos de sciencia ficción, a mas a mas, Marte ye a planeta d'a on esdevien a parola marciano, o nombre común ta os vesitants d'atras planetas. Bi ha bells cintas con iste planeta como tema central y os suyos suposatos habitants.
Vinclos externosEditar
- Se veigan as imáchens de Commons sobre Marte.
- (en) Pachina web d'o Programa d'exploración de Marte d'a NASA.
ReferenciasEditar
- ↑ (en) "Mars" en a pachina web d'a NASA
- ↑ (en) Joseph A. Angelo Jr. Encyclopedia of Space and Astronomy, Facts on File, 2006, ISBN 978-0-8160-5330-8, p.376
Solar |
|
---|---|
Planetas · Nanas | Sol · Mercurio · Venus · Tierra · Marte · Ceres · Chupiter · Saturno · Urano · Neptuno · Orcus · Plutón · Haumea · Quaoar · Makemake · Gonggong · Eris · Sedna |