Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000

O Sistema Solar ye formato por un conchunto d'astros en orbita arredol d'o Sol, ligatos por a fuerza d'a gravedat[1], que se creyó a partir d'o colapso d'una gran boira molecular, fa bels 4,6 billons d'anyos alto u baixo. Seguntes as zagueras estimacions, o Sistema Solar se troba a bels 28 mil anyos luz d'o centro d'a Carrera de Sant Chaime.[2]

O Sistema Solar y os planetas

Obchectos d'o sistema solar editar

 
O Sistema Solar en a galaxia Carrera de Sant Chaime.
 
O Sol y os planetas (en anglés).

Ye formato por una sola estrela dita Sol, que da nombre a iste Sistema; mas ueito planetas que orbitan arredol d'a estrela: Mercurio, Venus, a Tierra, Marte, Chupiter, Saturno, Urano y Neptuno; amás d'un conchunto d'atros cuerpos menors: planetas nanas (Plutón, Eris, Makemake, Haumea, Sedna y Ceres), asteroides, lunas, cometas... asinas como lo espacio interplanetario entre toz éls.

Formación editar

O sistema solar se formó fa 4568 millons d'anyos por o colapso gravitatorio d'una parti d'una boira molecular chigant. Ista boira primichenia teneba cuantos anyos luz de diametro y prebablement dio a luz a cuantas estrelas. Como que ye normal en as boiras moleculars, consistiba prencipalment de hidrocheno, bella mica de helio y chicotas cantidaz d'elementos pesaus surtius de previas cheneracions estelars. A medida que a rechión, conoixida como que boira protosolar, se convertiba en o sistema solar, colapsaba y a conservación d'o momento angular fació que rotase mas aprisa. O centro, an s'acumuló a mayor parti d'a masa, se tornó cada vegada mas calient que o disco circumdant. A medida que a boira en contracción rotaba mas aprisa, prencipió a aplanarse en un disco protoplanetario con un diametro d'arredol de 200 UA​ y una densa y calient protoestrela en o suyo centro.​ As planetas se formoron por acreción a partir d'iste disco​ en o cual o gas y o polvo atraitos gravitatoriament entre él s'unen pa formar cuerpos cada vegada mas grans. En iste escenario, cientos de protoplanetas podrían haber surtiu en o temprano sistema solar que acaboron fusionondose u estioron destruius deixando as planetas, as planetas nanas y a resta de cuerpos menors.

Atros sistemas solars editar

Se conoixen tamién atros 2,970 sistemas planetarios (a 1 de febrero de 2019) orbitando arredol d'atras estrelas. En 653 de éls, se conoixen dos u mas exoplanetas.

Referencias editar

Vinclos externos editar


O Sistema
Solar
 
Planetas · Nanas Sol · Mercurio · Venus · Tierra · Marte · Ceres · Chupiter · Saturno · Urano · Neptuno · Orcus · Plutón · Haumea · Quaoar · Makemake · Gonggong · Eris · Sedna