Deputación Cheneral d'Aragón

Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla.

A Deputación Cheneral d'Aragón (tamién conoixida como Gubierno d'Aragón u simplament, por as suyas siglas DChA) ye l'organo de gubierno d'a comunidat autonoma d'Aragón, que represienta o poder executivo. A suya siede se troba en o Edificio Pignatelli. Encara que l'organo actual naixió con a Transición Espanyola (como organo preautonomico, en 1978, y como organo executivo d'a Comunidat Autonoma seguntes o Estatuto d'Autonomía d'Aragón de 1982) tien o suyo orichen historico en a Deputación Cheneral d'o Reino d'Aragón u Cheneralidat d'Aragón, que estió vichent entre 1364 y 1708. Ye una d'as tres institucions tradicionals aragonesas, chunto con o Chusticia d'Aragón y as Cortz d'Aragón.

Deputación Cheneral d'Aragón
L'Edificio Pignatelli, seu d'o gubierno
Información d'o Gubierno
Churisdicción	Aragón
Seu	Pyo. María Agustín, 36 Zaragoza, Aragón 41°39′00″N 00°53′00″U
President	Javier Lambán Montañés
Localización
Deputación Cheneral d'Aragón Deputación Cheneral d'Aragón en Aragón
Sitio web
aragon.es

Iste articlo fa parti d'a serie Politica d'Aragón

Poder lechislativo As Corz d'Aragón

Poder executivo President Deputación Cheneral d'Aragón

Poder chudicial Tribunal Superior de Chusticia d'Aragón Audiencia Provincial d'Aragón

Atros articlos Boletín Oficial d'Aragón O Chusticia d'Aragón Eleccions autonomicas Estatuto d'Autonomía d'Aragón

Historia

Edat Meya y Moderna

Se veiga l'articlo prencipal: Deputación Cheneral d'o Reino d'Aragón

Ista institución naixió como organismo permanent que gubernaba bells afers d'a politica aragonesa dende a plega d'unas Cortz d'Aragón, dica l'otra. En primeras, a prencipal función que teneba yera a cullita d'as Cheneralidatz, impuesto que se culliba d'os productos que pasaban as buegas aragonesas, creyau en 1364. Encara que en bell momento se pensó de fer una Deputación Cheneral de toda la Corona d'Aragón, instalada en Gandesa, decamino se decidió de fer-ne una en cada territorio: a Deputación Cheneral d'Aragón, a Cheneralidat de Catalunya y a Cheneralidat de Valencia.

Dende metat d'o sieglo XV s'estableix que tenese ueito deputaus, dos de cada brazo d'as Cortz d'Aragón: nobleza, caballers y infanzons, clero y ciudatz. En 1446 se decide de trigar-los por sorteyo con o sistema d'a insaculación, que se feba totz os anyos o día 3 de mayo.

En 1436 s'acordó de bastir-se una siede a canto d'A Seu d'o Salvador de Zaragoza: as Casas del Reyno, en do s'instaló tamién o Chusticia d'Aragón, i heba una gran cambra pa fer as sesions d'as Cortz d'Aragón y se creyó l'Archivo d'o Reino d'Aragón. Se cremó en chinero de 1809.

Amás d'a cullita d'impuestos, a Deputación s'ocupó d'otros treballos: s'organizó a Guarda d'o Reino pa luitar contra o bandolerismo, se cusiraban y apanyaban os camins y puents pa fer onra a o comercio, fació analises d'a economía pa mirar de millorar a suya situación, se pagaba a un Cronista d'Aragón pa que escribise a historia d'o reino, etc.

A Deputación defendió a sobén os Fueros d'Aragón -y os privilechios d'una parte d'a sociedat aragonesa- contra l'absolutismo d'a monarquía hispanica, pero dimpués d'a Rebelión de 1591 perdió muito poder, y en 1707 se suprimió, como todas as institucions aragonesas, con os Decretos de Nueva Planta.

Actualidat

A recuperación de l'autonomía d'Aragón en a preautonomía de 1978 y o Estatuto de 1982 permitió de recuperar ista antiga institución, convertida en l'organo d'o poder executivo d'Aragón. A siede ye en l'Edificio Pignatelli de Zaragoza.

Composición

O suyo President u President d'o Gubierno d'Aragón ye esleyiu por as Cortz d'Aragón, diriche o gubierno y ye a maxima autoridat d'a Comunidat Autonoma. Os atros miembros d'a Deputación Cheneral d'Aragón son nombraus por o President.

Gubierno actual

En l'actualidat consta de once miembros: ueito d'o PSOE-Aragón, uno d'o Partido Aragonés, uno d'a Chunta Aragonesista y uno de Podemos Aragón.

Departamento	Nombre	Seu
Presidencia d'o Gubierno	Javier Lambán Montañés (PSOE)	Paseyo de María Agustín, 36, Zaragoza (Edificio Pignatelli)
Vicepresidencia Industria, Competitividat y Desembolique Empresarial	Arturo Aliaga López (PAR)	Paseyo de María Agustín, 36, Zaragoza (Edificio Pignatelli)
Presidencia y Relacions Institucionals	María Teresa Pérez Esteban (PSOE)	Paseyo de María Agustín, 36, Zaragoza (Edificio Pignatelli)
Sciencia, Universidat y Sociedat d'o Conocimiento	Maru Díaz (Podemos)	Paseyo de María Agustín, 36, Zaragoza (Edificio Pignatelli)
Vertebración d'o Territorio, Mobilidat y Vivienda	José Luis Soro Domingo (CHA)	Paseyo de María Agustín, 36, Zaragoza (Edificio Pignatelli)
Economía y Emplego	Marta Gastón Menal (PSOE)	Paseyo de María Agustín, 36, Zaragoza (Edificio Pignatelli)
Hicienda y Administración Publica	Carlos Pérez Anadón (PSOE)	Plaza d'os Setios, 7, Zaragoza
Educación, Cultura y Esporte	Felipe Faci Lázaro (PSOE)	Avenita de Ranillas, 5 D, Zaragoza
Ciudadanía y Dreitos Socials	María Victoria Broto Cosculluela (PSOE)	Plaza d'a Nuestra Sinyora d'o Pilar, 3, Zaragoza
Agricultura, Ganadería y Meyo Ambient	Joaquín Olona Blasco (PSOE)	Plaza de Sant Pero Nolasc, 7, Zaragoza
Sanidat	Sira Repollés (PSOE)	Vía Universitas, 36, Zaragoza

Presidents d'o Gubierno d'Aragón (Autonomía)

Presidents dende a transición

Rechimen preautonomico

• 1978 - 1981: Juan Antonio Bolea Foradada (UCD).
• 1981 - 1982: Gaspar Castellano y de Gastón (UCD).
• 1982: Gaspar Castellano y de Gastón (UCD/Independients).
• 1982: José María Hernández de la Torre y García (UCD/Independients).
• 1982 - 1983: Juan Antonio de Andrés Rodríguez (UCD/Independients).

Rechimen autonomico

• 1983 - 1987 (I Lechislatura): Santiago Marraco Solana (PSOE).
• 1987 - 1991 (II Lechislatura): Hipólito Gómez de las Roces (Coalición PAR-PP).
• 1991 - 1993 (III Lechislatura): Emilio Eiroa García (Coalición PAR-PP).
• 1993 - 1995 (III Lechislatura): José Marco Berges (PSOE).
• 1995 - 1995 (III Lechislatura): Ramón Tejedor Sanz (en funcions) (PSOE).
• 1995 - 1999 (IV Lechislatura): Santiago Lanzuela Marina (Coalición PP-PAR).
• 1999 - 2011 (V, VI y VII Lechislatura): Marcelino Iglesias Ricou (Coalición PSOE-PAR).
• 2011 - 2015 (VIII Lechislatura): Luisa Fernanda Rudi (Coalición PP-PAR).
• 2015 - ???? (IX Lechislatura): Javier Lambán Montañés (Coalición PSOE-CHA).

Vinclos externos

• (es) Gubierno d'Aragón.