L'Almolda
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
L'Almolda (La Almolda en castellano) ye un municipio aragonés d'a provincia de Zaragoza, situato en a comarca d'os Monegros.[1]
L'Almolda | |||
Municipio d'Aragón | |||
| |||
Entidat • País • Provincia • Comarca |
Municipio Aragón Zaragoza Monegros | ||
Partiu chudicial | Casp | ||
Superficie | 131,3 km² | ||
Población • Total |
548 hab. (2013) | ||
Altaria • Meyana |
491 m. | ||
Distancia • 75 km |
enta Zaragoza | ||
Alcalde | María Isabel Olona Blasco | ||
Codigo postal | 50178 | ||
Parroquial • Archidiocesi • Arcipestrau • Parroquia |
Zaragoza Casp Purificación de Ntra. Sra. | ||
Coordenadas | |||
Web oficial |
A suya población ye de 631 habitants (2009) en una superficie de 131,30 km², con una densidat de población de 4,81 hab/km².
Cheografía
editarA localidat de L'Almolda ye situata a 491 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a una distancia de 75 km d'a ciudat de Zaragoza, a capital d'a suya provincia y d'Aragón.
Historia
editarDende a epoca d'os romanos, ha estato o cruce de camins d'a comarca d'os Monegros; yera trescruzata probablement por una calzata romana dende Viliella y Xelsa endrezata a Uesca y Chaca.
Poseye un paisache arido de tonos royencos pero agora se prencipia a adhibir un tono verde por os nuevos reganos de Monegros.
Ye situata cerca d'a sierra d'Alcubierre an o suyo nombre cambeya por lo de sierra de Santa Quiteria por l'ermita d'o sieglo XVII que bi ha en a suya tuca a 587 metros d'altaria, dende an se puede veyer tot o paisache monegrín.
Fauna y Flora
editarO clima monegrín ye realment extremo (continental y arido) asinas como as condicions edafolochicas d'a zona (mayoritariament cheso). Isto condiciona a fauna y flora y nomás bellas especies pueden vivir-ie. A causa d'os pocos cambios mientres os zaguers cinco milenios o enclau ye de difícil colonizar ta nuevas especies por o que bi ha una gran cantidat d'especies endemicas.
Luengas y parlas
editarActualment en L'Almolda se charra, como en toda a comarca d'Os Monegros o castellano rechional d'Aragón, con substrato lingüistico provinient de l'aragonés que se i charró en a baixa Edat Meya.
A parla de l'Almolda ye especial porque tien una entonación diferent d'a resta d'a redolada y d'o mesmo tipo que as vals de Sobrarbe, Chiprana y Castellón de Val de Chasa. Entre as palabras que se i han conservato tenemos apajentar, cadilla, cagarruta, carrucha, charrada, cubete, espartera, uebra, güera, mallar, marguin, patacón, pataquiar, perdigana, perreta, rebullo, tartir, tocino, tollo y val.
Demografía
editar
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. |
Administración
editarReparto de concellers
editarPartiu | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 |
Partido Aragonés | 3 | ||||||||
Partido de los Socialistas de Aragón | 2 | ||||||||
Partido Popular | 1 | ||||||||
Independient | 1 | ||||||||
Total | 7 |
Alcaldes
editarLechislatura | Nombre | Partiu politico |
---|---|---|
1979–1983 | Valentín Olona Calvete | UCD |
1983–1987 | ||
1987–1991 | ||
1991–1995 | ||
1995–1999 | ||
1999–2003 | Alejandro Samper Oliván | |
2003–2007 | Ángeles Luisa Labarta Taules | |
2007–2011 | Ángeles Luisa Labarta Taules | |
2011–2015 | María Isabel Olona Blasco | Partido Aragonés |
2015–2019 | Manuel Lamenca Zaballos | PSOE |
2019–2023 | ||
2023–2027 | Montserrat Ordovás Calvera [2] | PSOE |
Molimentos
editarEn a villa podemos trobar un castiello arabe situato en un tozal en o cobalto calendato l'anyo 1195, ye fácil que existise como talaya dende an os musulmans acucutaban a redolada. Tamién bi ha atros edificios importants, dende casas d'infanzons, beluna que data de l'anyo 1580. Posiblement a casa mas antiga ye El Prior, con arcos que forman un polito conchunto arquitectonico, a casa d'os Andréu d'o sieglo XVII, a Casa Condado Aranda-Híjar, y atras casas-palacio.
Podemos trobar cuantas codigo postaliellas entre las que destacan:
- Capiella de "El Pilar"
- Capiella de "San Antonio" d'o sieglo XVII.
- Capiella de "San Juan" d'o sieglo XX.
As ilesias mas importants son:
- Ilesia de Nuestra Sinyora d'a Luz, un edificio d'o sieglo XVI, d'estilo gotico tardano.
- Ilesia d'o Esprito Santo, construyita como nuevo fosal.
Tamién ye important de mencionar una basa d'orichen romano, Lo Pozo de la Val.
Referencias
editarVinclos externos
editar
Abaruela de Tubo | Albalatiello | Albero Baixo | Alcubierre | L'Almolda | Almunient | Barbués | Burcharaloz | Cabosaso | Castillón de Monegros | Castiflorit | Farlet | Granyén | Huerto | Lanacha | Lecinyena | A Lueza | Monegriello | Penyalba | Perdiguera | Polinyino | Robres | Sangarrén | Sarinyena | Sena | Senés d'Alcubierre | Tardienta | Torralba d'Aragón | Torres de Barbués | Val Farta | Villanueva de Sixena |