Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Normando
normaund/normand/nouormand

Distribución d'o normando
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Normandía
Islas d'a Canal
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions
Charradors
Oficial en {{{oficial}}}
Reconoixiu en Reino Uniu
Irlanda
Regulau por
Vitalidat
Escritors principals
Rasgos dialectals
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
ISO 639-1 {{{iso1}}}
ISO 639-2
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL {{{sil}}}

O normando[1] (dito localment normaund, normand u nouormand seguntes o territorio) ye una luenga romance charrata en a Normandía francesa a on que no tiene un estatus oficial, pero ye clasificato como luenga rechional. En as Islas d'a Canal, l'idioma s'ha desembolicato en tres variants: jèrriais, dgèrnésiais y sercquiais, as dos primeras han estau reconoixitas por os gubiernos britanico y irlandés.

O normando tenió importancia en la Edat Meya porque belunas d'as parolas norrenas u escandinavas d'o normando pasoron a lo francés y, sobre tot, porque como base de l'anglo-normando exerció una influencia lingüistica en l'idioma anglés como superstrato representando un vehiclo de transmisión de galicismos.

O francés ampró d'o normando parolas d'orichen escandinavo referents a la mar y os mariners:[2] abraquer, bagage ("bagache", "equipache"), bitte ("estructura vertical d'amarrache"), cingler, équiper, flotte ("flota"), fringale ("fambre canina"), guichet, hauban, houle, hune, mare ("basa"), mouette (au d'a familia Laridae), quille, raz ("corrient d'augua"), siller, touer ("remolcar"), traquer, turbot ("rodaballo") y vague ("onda de mar")[2], varangue, varech[3]. D'atras perteneixen a la vida familiar, la ganadería y l'agricultura: accroupir, bidon (un recipient), brayer ("peguntar", aplicable a la impermeabilización d'embarcacions), brette, cottage ("mas"), coterie, crochet ("gancho"), duvet, flâner ("dondiar"), guichet ("puerta chica en una esportalada"), haras, harnais ("aparello"), houspiller, marmonner, mièvre, nique, quenotte, raccrocher, ricaner, rincer ("aclarir", "esclarir", "ixauguar"), y rogue.

Eixemplos de parolas normandas provinients d'o norrén
Normando Francés Norrén antigo
bel cour böl
bète appât beita
blèqùe blet/te bleikr
brumaunt nouveau marié brumaðr
dalle évier dalr/doli
falle gorge falr
gradile, grade, etc. groseille gaddr
graie préparer (gré) greiða
(é)grillaer glisser skriðla
ĥagùe cenelle heggr
herneis charrette harneskja
hougùe(t) mont (chico) haugr
mauve mouette mávar (plur. de már)
mielle dune mellr
mucre humide mygla
nez cap nes
tierre chaîne tjaðr

Referencias editar

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. 2,0 2,1 (es) Carlo Tagliavini: Los orígenes de las lenguas neolatinas. Introducción a la filología romance. Fondo de Cultura Economica, 1973. p 413.
  3. (es) Gramática francesa. Larousse Editorial, S.A, 2000., pp 206-208.

Bibliografía editar

Se veiga tamién editar


Luengas romances
Aragonés | Arrumano | Astur-leyonés | Castellano | Catalán | Corso incluindo o gallurés | Chudeocastellano | Dalmata | Francés incluindo o diasistema d'as luengas d'oïl con o Borgonyón, Campanyés, Franco-Contés, Galó, Lorenés, Normando (Guernesiés, Jèrriais y Anglo-normando), Petavín-Santonchés, Picardo y Valón | Francoprovenzal | Friulán | Gallego | Istriot | Istrorrumano | Italiano | Ladino | Ligur | Lombardo | Meglenorrumano | Napolitán | Occitán incluindo o gascón y l'aranés | Piemontés | Portugués | Rumanche | Rumano | Sardo incluindo o sasarés | Siciliano | Veneciano