Leyenda d'a fundación d'o Monesterio de Sant Chuan d'a Penya
(Reendrezau dende Fundazión d'o Monesterio de San Chuan d'a Peña)
A leyenda d'a fundación d'o Monesterio de Sant Chuan d'a Penya ye un mito de cazata ritual que amanixió pa explicar l'orichen d'este monesterio.
A leyenda ye: Un choven noble de nombre Voto, yera de cazata por istos paraches cuan veyió un ciervo. O cazataire corrió dezaga d'a suya presa, pero ista fuyiba y cuan plegó a lo mont Pano, Voto s'espenyó por o xerbicadero. Miraglosament pervivió a la caita. Dende o fundo d'o barranco, veyió una chicota espelunga en a cuala trobó una ermita adedicada a Sant Chuan Baptista y, en l'interior, trobó lo calavre d'un ermitanyo clamau Chuan d'Atarés. Alticamau por la troballa, fue ta Zaragoza, vendió todas as suyas posesions y chunto con su chirmano Félix fuoron a vivir a ixa espelunga.