Tyto
![]() |
Iste articlo ye escrito con as normas graficas EFA. Si quiers, puez aduyar cambiando a la grafía oficial de Biquipedia y sacando dimpués ista plantilla. |
Tyto | |
---|---|
Babieca (Tyto alba) | |
Denominacions populars | |
Clasificación scientifica | |
Eukaryota | |
Animalia | |
Filo:
|
Chordata |
Aves | |
Strigiformes | |
Tytonidae | |
Tyto | |
Descripción | |
Tyto
Billberg, 1828 |
Tyto (Billberg, 1828) ye un chenero d'aus rapinyaderas nocturnas en a familia Tytonidae d'a orden Strigiformes. En aragonés reciben o nombre patrimonial de babiecas[1] (con diferents variants diatopicas, como «babiacas», «babiegas», «babuecas» u «fabiacas» en diferents puntos d'o territorio d'Aragón), anque en as zagueras decadas s'ha diu expardiendo l'uso d'o castellanismo lexico «lechuza», alleno de raso a o romance local aragonés.
Son aus de mida meyana, d'entre 35 y 40 centimetros de lonchitut, y d'entre 80 y 90 cm d'envergadura d'alas. O peso meyo d'os adultos ye d'entre 200 y 350 g, y en garra caso se reconoix bell caracter de dimorfismo sexual externo que i siga envistable. Suelen presentar a parte superior d'o cuerpo de colors más fuscas que no a cara inferior, que en a especie que más a sobén se troba en a Peninsula Iberica, Tyto alba, gosa estar de blanco lempido. Altras especies d'o chenero presentan colors claras anque diferents d'o blanco, a obén con piquetas en a ventresca.
As babiecas son aus muit adaptables, bien capables ta colonizar medios diferents y que s'adaptan bien en as condicions de vida d'os medios con presencia humana. Ista caracteristica las ye feito animals muit comuns en os lugars y dica en as ciudatz, podendo-se-ne trobar exemplars en bordas y campanals, y dica en as falsas d'as casas habitadas. A la contra que os suyos parients os bubons, as babiecas que viven en entornos humanizaus son animals bien quiestos por a suya eficencia en consumindo radedors domesticos, por el que tradicionalment se las i respecta y se les deixa meter as cobadas en os niedos que se descubren en edificios habitaus.
Como son animals tan comuns, os pichons que s'esvolutan en as bordas u as falsas son fácils de capturar quan encara no vuelan. Mesmo por ixo, en l'Alto Aragón, se las considera animals pandos y de poca intelichencia.
Denominacions popularsEditar
En a mayor parte de l'Alto Aragón se i conoix a istes animals con o nombre de «babiecas», con diferents formas diatopicas d'o termino en variaus puntos d'o territorio: «babiacas», «fabiacas»,[2] «babuecas», etc. Tamién con sonorización d'a consonant oclusiva xorda intervocalica en «babiega» y «babiaga». Formas d'iste termino se sienten en diferents poblacions d'a Chacetania, l'Alto Galligo, as Cinco Villas, a Plana de Uesca, y dica en os estremos más orientals de Sobrarbe (p. ex. Chistén).[1]
En part de Ribagorza, Litera y o Semontano de Balbastro (zonas más orientals d'a distribución d'a luenga aragonesa) se i documenta un termino diferent: «choliba», que en l'ámbito lingüistico aragonés s'ha de considerar exclusivament oriental, muit pareixido y talmente enfluido por o francés chouette y por o catalanismo lexico «òliba», que ye a palabra más extendida ta decir-ne d'istes animals en a vecina Catalunya. En catalán se sabe que deriva d'o francico UWWILA > HUWILA, igual como o francés hulotte[3] (Strix aluco), y se remonta a la mesma radiz chermanica que ha dau en anglés owl (au rapinyadera nocturna en cheneral).
ImáchensEditar
Se veiga tamiénEditar
ReferenciasEditar
- ↑ 1,0 1,1 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza 2004. ISBN 978-84-8986-235-7
- ↑ (es) Ángel Ballarín Cornel: Diccionario del Benasqués. Institución Fernando el Católico, Zaragoza, segunda edición 1978. p 183.
- ↑ (es) Kurt Baldinger: La Formacion de Los Dominios Linguisticos en la Peninsular Iberica. Editorial Gredos, 1963.
Vinclos externosEditar
- Wikispecies tiene un articlo sobre Tyto.
- Se veigan as imachens de Commons sobre Tyto.