Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Animals
Dibersos
Cuantos animals.
Dominio: Eukaryota
Reino: Animalia

Os animals u metazous (cientificament, o reino Animalia) son organismos vivos quimio-organo-heterotrofos pluricelulars, lo menos en a suya forma adulta, con respiración aerobia -son toyz dependients de l'oxicheno- y reproducción sexual -con formación de gametos haploides y zigotos diploides (ciclo vital haplo-diploide)-, que son diferenciables d'altros sers vicos heterotrofos per a suya sensibilidat y capacidat de movimiento voluntario.

Anque que no ye de plen una caracteristica que agrupe a toz os animals, s'ha de tener en cuenta que muitos d'os organismos adintro d'este grupo son os que han desembolicato mes y millor a capacidat suya ta lo movimiento. Bi ha animals estaticos como os poriferos (esponchas) que tienen nomás movimiento ciliar adintro d'os suyos conductos centrals meyante celulas que desplazan l'augua, sin que l'animal entiero pueda fer garra movimiento propiament dito.

Con bien pocas excepcions, as mes visibles d'entre os propios Porifera, os animals tienen cuerpos bien diferenciatos con teixitos deseparatos. Ixes encluyen, asinas, os musclos que se contrayen ta controlar o movimiento, y un sistema niervoso que ninvía y procesa sinyals. También gosan tener una cambra dichestiva interna, con una u dos ubriduras enta l'exterior. Ye la presencia d'estas tres caracteristicas lo que fa que os animals que las tienen sigan cuaternatos como «metazous» u «eumetazous», estando ixe segundo termin lo mes endicato mientres que lo primer no sería si que una expresión a sobén confusa ta designar a toz os animals de manera cheneral.

Toz os animals tienen celulas eucariotas embolicatas d'una matriz extracelular caracteristica composada de colacheno y glicoproteínas elasticas. Ixa matriz puet manifestar-se en diversas formas, como per eixemplo cuan ye calcificata en os uesos u closcas d'os moluscos.

Mientres o suyo desembolique embrionario, forman de regular una carcasa relativament flexible adintro d'a cual as celulas pueden mover-se de forma relativament libre y reorganizar-se, fendo posibles altras estructuras posteriors mes complexas. Tot ixo contrasta con altros organismos multicelulars como plantas y fongos, a on que as celulas obtienen o suyo puesto dende os prencipios meyante la formación de parez celulars que experimentan una creiximiento progresivo.

La parte d'a biolochía que estudeya los animals ye la zoolochía.

Filochenia editar

Animalia

Choanoflagellatea


Metazoa

Porifera


Eumetazoa

Ctenophora


Parahoxozoa

Placozoa


Planulozoa

Cnidaria


Bilateria

Xenacoelomorpha



Protostomia
Spiralia

Chaetognatha



Gnathifera

Gnathostomulida




Micrognathozoa




Rotifera



Acanthocephala







Trochozoa

Mollusca


Vermes

Annelida



Nemertea




Lophophorata


Brachiopoda



Phoronida





Bryozoa




Entoprocta



Cycliophora









Platyhelminthes



Gastrotricha





Orthonectida



Rhombozoa







Ecdysozoa
Scalidophora

Loricifera




Kinorhyncha



Priapulida





Nematozoa

Nematoda



Nematomorpha



Panarthropoda

Onychophora




Tardigrada



Arthropoda







Deuterostomia
Ambulacraria

Hemichordata



Echinodermata



Chordata

Vertebrata











Bibliografía editar

  • Hickman, C. P., Ober, W. C. & Garrison, C. W. Principios integrales de zoología, 13.ª edición, 2006.. McGraw-Hill-Interamericana, Madrid (etc.), XVIII+1022 pp. ISBN 84-481-4528-3.
  • Storer, Tracy. General Zoology. 6th edition. MC. Graw Hill Book Company, Inc.

Se veiga tamién editar

Vinclos externos editar