Meses de l'anyo en bavaro
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Os meses de l'anyo en bavaro tienen o suyo orichen en o latín, provenients de l'antigo calandario romano.
En o dialecto cimbrio se conservan bellas formas antigas que son diferents d'o bavaro y l'alemán estándard y que en bels casos provienen de l'agricultura.
Meses de l'anyo en bavaro
editar| Bavaro | Alemán | Aragonés | Orichen |
|---|---|---|---|
| Jenna; cimbrio: Jènnar | Januar | Chinero | Tiengo l'orichen igual que en aragonés en o latín (mensem) jennaius, en honor a dios romano Chan. |
| Feba, Fewarar | Februar | Febrero | O suyo orichen ye igual que en aragonés o latín (mensis) februarius, con o significau literal d'o mes d'a purificación. Iste yera o zaguer mes de l'antigo calendario romano. S lateinische Wort hout es öltere Hornung vadrengt. Feba is an öltere boarische Form, dej wou haintzatoch in Boarischn in Åltbayern grejsstntols vaåltet is. |
| cimbrio: Hòrnikh | De l'alemán Hornung, en alto alemán antigo hornung, de Horn (literalment cuerno). O nombre puet fer referencia a os cuernos d'os ciervos. | ||
| Mirz; cimbrio: Mèertzo | März | Marzo | S'orichina igual que en aragonés en o latín (mensem) martium, en honor a Marte, mes romano d'a guerra. En alto alemán antigo yera marzeo u merzo. |
| Aprül; cimbrio: Apréllen | April | Abril | Tien o suyo orichen como en aragonés en o latín Aprilis (mensis), sin que a suya etimolochía sía guaire clara. Antiparti d'a palabra latina existiba l'alternativa ōstarmānōd (en bavaro actual Oustermonat, u literalment o mes de Pascua) en alto alemán antigo. Un atra variant en alto alemán antigo yera aprello, d'a que deriva a forma cimbria. |
| Mai, Moa; cimbrio: Mòajo | Mai | Mayo | O suyo orichen ye como en aragonés o latín (mensis) Maius, en honor d'o dios romano Chupiter (Maius Juppiter u Chupiter o mas gran). En alto alemán antigo existiba a forma meio, d'on viene tamién a forma alternativa Moa en bavaro. |
| Juni | Juni | Chunio/Chunyo | Como en aragonés s'orichina en o latín (mensis) Iunius, mes en o honor d'a diosa romana Chuno. |
| cimbrio: Prachot | En alto alemán Brachmonat, literalment o mes d'o barbecho, estando Brachet l'antiga palabra ta o mes de chunio. Tien o suyo orichen en l'alto alemán medieval brāchōtque significa huebra, estando iste mes cuan prencipia a deixar-se descansar un campo dica l'anyo siguient. | ||
| Juli | Juli | Chulio/Chuliol | L'orichen d'ista denominación ye como en aragonés o latín (mensis) Iulius, en honor de Chulio César. |
| cimbrio: Hubiot | En alto alemán Heumonat, literalment o mes d'o feno, estando Heuert l'antiga palabra ta o mes de chulio. S'orichina en l'alto alemán medieval houwot, houwet, höuwet que signfica feno, estando iste o mes en que se replega o feno. | ||
| August; cimbrio: Agósten | August | Agosto | S'orichina como en aragonés en o latín (mensis) Augustus, en honor a l'emperador romano César Augusto. En alto alemán antigo se'n deciba augusto. |
| September; cimbrio: Siban-Maanont | September | Setiembre | Igual que en aragonés o suyo orichen ye o latín (mensis) September, a on septem significa siet, por estar o septimo mes de l'antigo calandario romano. A forma cimbria significa literalment septimo mes. |
| Oktower; cimbrio: Achte-Maanont | Oktober | Octubre | Como en aragonés o suyo orichen ye o latín (mensis) October, a on octo significa ueito, por estar o ueiteno mes de l'antigo calandario romano. A forma cimbria significa literalment ueiteno mes. |
| November; cimbrio: Naüne-Maanont | November | Noviembre | Tien o suyo orichen igual que en aragonés en o latín (mensis) November, a on novem significa nueu, por estar o nueno mes de l'antigo calandario romano. A forma cimbria significa literalment nueno mes. |
| Dezember | Dezember | Aviento | Viene d'o latín (mensis) December, a on decem significa diez, por estar o deceno mes de l'antigo calandario romano. En alto alemán antigo existiba a variant heilagmānōd, ye decir o mes santo. |
| cimbrio: Bainacht-Maanont | Literalment o mes de Nadal. |
Bibliografía
editar- Friedrich Kluge, bearb. v. Elmar Seebold: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache/Kluge, Walter de Gruyter, Berlin/New York, 2002, 24. Auflage, ISBN 3110174731
- Ludwig Zehetner: Bairisches Deutsch, Heinrich Hugendubel Verlag/edition vulpes, Kreuzlingen/München/Regensburg, 2005, ISBN 3980702871
Se veiga tamién
editar
| Gramatica d'o bavaro | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
