Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Cimbrio
Zimbrisch
Variedaz d'o bavaro

Distribución historica (amariello) y actual (narancha) d'os dialectos cimbrio y mócheno.
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Italia
Lugars principals Roana, Luserna, Giazza, Sappada, Sauris, Timau
Estatus
Atras denominacions {{{atras denominacions}}}
Charradors 2.200
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat Baixa
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals Bavaro meridional
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3 cim
SIL

O cimbrio[1] u quimbro[2] (en bavaro Zimbrisch) ye o nombre con que se conoixe a una serie de variedaz dialectals locals de l'idioma bavaro charradas en o nord-este d'Italia. Encara que se gosa clasificar como dialecto austro-bavaro bi ha fuents que sinyalan un posible orichen d'ista luenga en o ya extincto idioma longobardo que se charraba por ista zona y que bel autor clasifica adintro d'as luengas altochermanicas superiors.

As suyas diferencias tanto en gramatica, como en vocabulario y pronunciación lo fan cuasi de tot inintelichible ta os fablants d'alemán stándard u bavaro. A influencia d'as variedaz vecinas d'o italiano en o cimbrio ha estau prou gran.

Historia editar

O primer rechistro d'as migracions de bavaros enta Verona data d'arredol de l'anyo 1050 (Bayerische Staatsbibliothek Cod. lat. 4547). Os movimientos migratorios continoron mientres os siglos XI y XII.

A teoría de l'orichen longobardo d'os cimbrios fue proposada en 1948 por Bruno Schweizer y atra vegada en 1974 por Alfonso Bellotto.[3] O debate tornó a revivir-lo en 2004 o lingüista cimbrio Ermenegildo Bidese.[4] A mayoría de lingüistas manimenos contina esfendendo a hipotesi d'as migracions medievals (sieglos XI y XII).[5]

A presencia de comunidaz chermanofonas en Italia fue descubierta por os humanistas italianos en o sieglo XIV, qui los asocioron con os cimbrios, pueblo que plegó a la rechión en o sieglo II aC, estando por ixas envueltas cuan s'adoptó l'actual endonimo (Zimbar).

Dialectos editar

Bi ha tres dialectos prencipals d'o cimbrio en:

En l'actualidat o cimbrio ye en grieu periglo d'extinción debiu d'una man a o stándard italiano que ye a luenga que se fa servir por un regular en a vida publica, y d'atra a la luenga rechional, l'idioma veneciano. S'estima que bi ha arredol de 2.220 parlants de cimbrio.

En o Trentino, d'alcuerdo con o censo de 2001, o primero en que se rechistró a luenga materna d'os censaus, o cimbrio yera charrau por a mayoría d'a población de Luserna (267 personas, o 89.9%). En atros municipios d'o Trentino dica 615 personas declaroron charrar o cimbrio, un total de 882 personas en Trentino.[6]

Referencias editar

  1. Denominación en aragonés como apareixe en Grant Cronica d'Espanya
  2. Denominación en aragonés como apareixe en Historias contra los Paganos
  3. (de) Bruno Schweizer: Die Herkunft der Zimbern. In: Die Nachbarn. Jahrbuch für vergleichende Volkskunde 1, 1948, ISSN 0547-096X, S. 111–129.; Alfonso Bellotto: Il cimbro e la tradizione longobarda nel vicentino I. In: Vita di Giazza e di Roana 17-18, (1974) S. 7–19; Il cimbro e la tradizione longobarda nel vicentino II. In: Vita di Giazza e di Roana 19-20, (1974) S. 49–59.
  4. (de) Ermenegildo Bidese Die Zimbern und ihre Sprache: Geographische, historische und sprachwissenschaftlich relevante Aspekte. In: Thomas Stolz (ed.): Kolloquium über Alte Sprachen und Sprachstufen. Beiträge zum Bremer Kolloquium über „Alte Sprachen und Sprachstufen“. (= Diversitas Linguarum, Volume 8). Verlag Brockmeyer, Bochum 2004, ISBN 3-8196-0664-5, S. 3–42.Webseite von Ermenegildo Bidese
  5. (de) James R. Dow: Bruno Schweizer's commitment to the Langobardian thesis. In: Thomas Stolz (Hrsg): Kolloquium über Alte Sprachen und Sprachstufen. Beiträge zum Bremer Kolloquium über „Alte Sprachen und Sprachstufen“. (= Diversitas Linguarum, Volume 8). Verlag Brockmeyer, Bochum 2004, ISBN 3-8196-0664-5, S. 43–54.
  6. (it) Tav. I.5 - Appartenenza alla popolazione di lingua ladina, mochena e cimbra, per comune di area di residenza (Censimento 2001). Annuario Statistico 2006. Provincia Autonoma de Trento, 2007


Variedatz d'o bavaro
Bavaro septentrional | Bavaro central | Bavaro meridional