Castellanos
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre los habitants de Castiella; ta atros usos, se veiga Castellanos (desambigación).
| Castellanos | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
 Castiella-Leyón 1.477.756[2] Castiella-La Mancha 2.041.631 Comunidat de Madrit 6.661.949 | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Castellano | ||||||||||||
| Catolica romana | ||||||||||||
| Leyoneses, aragoneses, andaluces | ||||||||||||
 Mapa d'as arias de cultura castellana y as zonas d'influencia | ||||||||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Os castellanos (en castellano castellanos) son os habitants de Castiella y un d'os components mes importants d'o pueblo espanyol. En un sentito historico serían castellanos tamién os habitants d'atras parz de l'antiga Corona de Castiella que fuoron repoblatas por castellanos diferenciando-sen d'os bascos, gallegos, asturianos, leyoneses, que mantenioron en mayor o menor mesura a suya identidat como pueblo diferent baixo os mesmos monarcas.
Identidat
editarPor a suya importancia numerica, a posición central y a importancia de l'idioma como vehiclo de comunicación entre os diferents pueblos d'a peninsula, a Espanya unificata ha tendito a identificar-se con o pueblo castellano mes que con atros pueblos peninsulars, en especial dimpués d'a Guerra de Succesión Espanyola. D'esta traza os habitants de Castiella no fan distinción entre a suya identidat castellana y a suya identidat espanyola,[5] como si que han feito siempreo os bascos u dende o sieglo XIX os catalans.
Os andaluces y murcians historicament s'han identificato como castellanos pero actualment no se gosan identificar como tals, por a suya posición periferica, por tener atros centros politicos, y haber desembolicato diferencias culturals.
Tamién dende as rechión_nativa1 perifericas d'o nord-este s'identifica "castellano" dende o punto de vista etnolingüistico con cualsiquier habitant d'Espanya que parle castellano como luenga materna. D'esta traza pueblos en un grau abanzato de perduga d'a luenga propia como os aragoneses, navarros y leyoneses son identificatos como castellanos por part d'os catalans y valencianos.
Modo de vida tradicional
editarEn un amplo territorio como Castiella os modos de vida tradicionals son muito variatos. En o medio rural castellano ye muito extendillata una agricultura cerealistica extensiva, y en o pasato una transhumancia de bestiar ovín destinato a la producción lanera (a Mesta), controlata por a monarquía. Tamién bi ha zonas de vinyas y oliverals. De fueras d'en o Reino de Murcia, en os territorios habitatos historicament por os castellanos no s'ha desembolicato una agricultura mediterrania de reganos d'a mida d'a Huerta Valenciana u a val d'Ebro.
Historia
editarA etnochenesi d'o pueblo castellano se troba entre l'alta Edat Meya y a baixa Edat Meya tierras d'o norte d'a provincia de Burgos y sud de Cantabria, que representaban a muga oriental d'o Reino Astur-Leyonés, repoblato baixo unas condicions especials con labradors militarizatos que se rechiban por un dreito propio diferent a lo "Fuero Chuzgo" d'o resto d'o reino. A tierra de Castiella se constituyó en condau, y s'independizó d'o Reino de Leyón, pa dimpués convertir-se en un reino independient.
O Reino de Castiella creixió muito en os sieglos que duró a reconquiesta, y con a ocupación d'o centro y sud d'a Peninsula Iberica os castellanos se convertioron en o principal grupo etnolingüistico u nación d'esta peninsula.[6] Os mozarabes d'a meseta sud s'asimoloron a los castellanos.
Con a unificación d'as coronas de Castiella y Aragón a fins d'o sieglo XV os castellanos representoron por o suyo peso demografico o pueblo mes important politica y culturalment d'os estaus baixo a sobiranía d'os reis d'Espanya,[6] y dende ixe inte a historia d'os castellanos ye enreligata con a historia d'Espanya. A creyacioń d'a Universidat de Salamanca creya foco de cultura castellana y en castellano en o sud d'o Reino de Leyón contribuye a castellanizar cultural y lingüisticament a los leyoneses locals, que son entre meyo d'os leyoneses d'a norte y d'os estremenyos d'orichen y luenga leyonesa. En o sieglo XVI avanza tamién a castellanización lingüistica, cultural y politica d'os aragoneses d'a val d'Ebro y as comunidaz aragonesas.
Referencias
editar- ↑ https://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C&cid=1254736177012&menu=resultados&idp=1254734710990
- ↑ Sin as provincias de Leyón, Salamanca y Zamora
- ↑ Comarcas de Requena-Utiel y Val d'Ayora
- ↑ (es) Nacidos en otras CCAA, residentes en Aragón en 2021. Castiella y Leyón (sin as provincias de Leyón, Salamanca y Zamora), Castiella-La Mancha y Comunidat de Madrit. Instituto Aragonés de Estadística
- ↑ Felipe Fernández-Armesto: Los hijos de Zeus. Pueblos, etnias y culturas de Europa. 1996 Grijalbo.
- ↑ 6,0 6,1 Amiram Gonem "Diccionario de los pueblos del mundo" Anaya
Bibliografía
editar- (es) Gonen, Amiram. Diccionario de los pueblos del mundo. Anaya&Mario Muchnik, 1996. ISBN 978-8479793500.
Veyer tamién
editar
Datos: Q3573855
Multimedia: People of Castile / Q3573855
