Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Luesia ye un municipio aragonés con categoría de villa d'a provincia de Zaragoza situato en a comarca de Cinco Villas y partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers (encara que dende a creyación d'os partius chudicials dica a suya desaparición feba parte d'o partiu chudicial de Sos d'o Rei Catolico). Fa parti d'a diocesi de Chaca y archidiocesi de Pamplona.

Luesia
Municipio d'Aragón
Bandera Escudo d'armas
Anvista de Luesia
Anvista de Luesia
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Municipio
 Aragón
 Zaragoza
Cinco Villas
Partiu chudicial Exeya d'os Caballers
Superficie 126,83 km²
Población
 • Total
 • Densidat

335 hab. (2013)
2.27 hab/km²
Altaria
 • Meyana

810 m.
Distancia
 • 128 km

enta Zaragoza
Alcalde Jaime Lacosta Aragües
Codigo postal 50619
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia

Chaca
Erla-Uncastiello
O Salvador[nota 1]
Ríos Río Arba de Luesia
Coordenadas
Luesia ubicada en Aragón
Luesia
Luesia
Luesia en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 335 habitants en una superficie de 126,83 km² y una densidat de 2,64 hab/km².

Cheografía

editar

Luesia ye situato a 810 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a piet d'a Sierra de Santo Domingo, a una distancia de 128 km de Zaragoza, a capital d'Aragón.

O suyo termin municipal muga a o norte con os de Lobera d'Onsella y Longars; a o este con Biel; a o sud con Orés, Asín y Exeya d'os Caballers; y a l'ueste con Biota y Uncastiello.

A piet d'a sierra de Santo Domingo, o termin municipal de Luesia ye trescruzato por o río Arba de Luesia (una d'as dos brancas d'o río Arba). A parte sud d'o territorio ye mas plana, pero en a parte norte, en Santo Domingo, bi ha as mayors altarias d'o termin (Puy Moné, con 1.303 metros d'altaria, Alto de Banyón, con 1.130, y Fayanars, con 1.128), que rematan con os 1.524 metros d'as Penyas de Santo Domingo, encara que ya dentro d'o termin municipal de Longars.

Historia

editar

A villa de Luesia, igual como os lugars d'Orés, Farasdués y Asín, perteneixioron dica l'anyo 1270, alto u baixo, a la corona reyal que se'n reservaba os diezmos y primicias. Por ixos anyos fación donación o rei Don Chaime I d'istas poblacions, con as suyas primicias respectivas, a Donya Teresa Gil de Vidaure y a o suyo fillo Don Pero.

Orés se separó d'ista churisdicción de Luesia en chinero de 1337, por orden de Pero IV, estando confiscada a Pero d'Exerica (nieto de l'anterior) y dada a Beltrán del Valle, encara que sería recuperada luego por Don Pero.

Don Pero, nieto de Donya Teresa, o 27 d'abril de 1368 donó por testamento a villa de Luesia y os lugars d'Orés y Farasdués a lo bispe de Zaragoza (Don Lope Ferrández de Luna, IV arcebispe de Zaragoza).

Dimpués de 642 anyos sin primicias, en 1575 as ilesias d'istos lugars consiguioron con bula papal que s'ingresasen en as suyas cuentas 500 ducaus d'as primicias que s'empochaba l'arcebispe. Isto ye prou important, dau que, encara que a propiedat d'as tierras perteneixió succesivament a las personas y entidaz debanditas, os lugars pendeban, eclesiasticament, primero en a diocesi de Pamplona (dende o sieglo X dica o XVIII) y dimpués en a diocesi de Chaca.

Demografía

editar
Evolución demografica
1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - 425 413 443 432 427

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
400 384 376 407 416 394 377 361 401

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
366 325 307 334 322 310 310 288 297

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
342 333 - - - - - - -

1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

editar

Reparto de concellers

editar
Eleccions municipals[1]
Partiu 1931[2] 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Partido Socialista Obrero Español 8 - 3 2 4 4 3 4 3 3 2 2
Partido Popular - 1[3] 1[4] - 3 2 4 3 3 3 4 5
Chunta Aragonesista - - - - - - - - - - 1 0
Partido Aragonés - 3 - 1 - 1 1 - - -
Centro Democrático y Social - - - 2 - - - - - - - -
Movimiento Aragonés Social - - 3 - - - - - - - - -
Independients - 4 - - - - - - - - - -
Unión de Centro Democrático - 2 - - - - - - - - - -
Monarquicos 1 - - - - - - - - - - -
Total 9 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

Alcaldes

editar
Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19311936 Ubaldo Diest Villa [5] PSOE
19791983 Antonio Fumanal Terraz [6] Independient
19831987
19871991
19911995 Pedro Pablo Garcés Martínez PSOE
19951999 Pedro Pablo Garcés Martínez PSOE
19992003 María Jesús Montañés Ojer PP
20032007 Pedro Pablo Garcés Martínez PSOE
20072011 Jaime Lacosta Aragüés Partido Popular
20112015 Jaime Lacosta Aragüés Partido Popular[7]
20152019 Jaime Lacosta Aragüés Partido Popular[8]
20192023
20232027 Jaime Lacosta Aragües [9] A.D.E. POR LUESIA

Molimentos

editar
 
Anvista de Luesia.
 
Retablo d'o martirio d'as siet mullers que heban recullito a sangre de Sant Blas, de 1464, conservato en a ilesia d'o Salvador.

Fiestas

editar

Localidaz achirmanadas

editar

Veyer tamién

editar
  1. D'antis mas Sant Esteban

Referencias

editar

Vinclos externos

editar