Filipinas

país d'o sudeste d'Asia

A Republica d'as Filipinas ye un estau islenco formau por un archipelago de 7.107 islas situadas alto u baixo a 100 km a lo sudeste d'Asia, en a costa occidental de l'oceano Pacifico.

Republica d'as Filipinas
Repúbliká ng̃ Pilipinas
Republic of the Philippines
Bandera de Filipinas Escudo de Filipinas
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa
(Filipino: «Por l'amor de Dios, a chent, a naturaleza y o país»)
Himno nacional: Lupang Hinirang
Situación de Filipinas
Situación de Filipinas
Capital Manila[1]
Mayor ciudat Quezon City
Idiomas oficials Filipino (tagalo) y anglés1
Forma de gubierno
President
Vicepresidenta
Republica presidencialista
Bongbong Marcos
Sara Duterte
Independencia
- Calendata
- Reconoixita
d'Espanya
12 de chunio de 1898
4 de chulio de 1946
Superficie
 • Total
 • % augua
Mugas
Posición 71º
300.000 km²
0,6 %
1.619 km
Población
 • Total
 • Densidat
Posición 12º
102.798.000
342,66 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2006)
 • PIB per capita
Posición 25º
US$ 443.369 millons
US$ 5.160
Moneda Peso filipino (PHP)
Chentilicio Filipino/a[2]
Zona horaria UTC+8
Dominio d'Internet .ph
Codigo telefonico +63
Prefixo radiofonico DUA-DZZ / 4DA-4IZ
Codigo ISO 608 / PHL / PH
Miembro de: ONU, ASEAN, APEC, Unión Latina
1 Baixo a Constitución de 1987, l'idioma nacional ye o filipino. Os idiomas oficials son filipino y anglés. Os idiomas rechionals (cebuano, ilokano, hiligaynon, bikol, waray-waray, kapampangan, pangasinan, kinaray-a, maranao, maguindanao, tausug) son os idiomas auxiliars oficials en as suyas respectivas rechions.
O castellano estió luenga cooficial dica 1973. Actualment, ni o castellano ni l'arabe tienen estatus oficial, anque puedan emplegar-se «voluntaria y opcionalment».

Muga a l'este con a mar Filipina, a l'ueste con a mar d'a China Meridional, y a lo sud con a mar de Celebes. A lo sud se troban as Molucas y Celebes en Indonesia, a lo sudueste a parti malaya de Borneo y a lo norte ye Taiwán.

As islas se clamoron asinas por os espanyols en honor a o rei Felipe II d'Espanya.

A suya población ye de 102.798.000 habitants (2016) en una superficie de 300.000 km², con una densidat de población de 342,66 hab/km². A capital de Filipinas ye Manila, encara que a ciudat con un numero d'habitants mes gran ye Quezon City.

Politicament, Filipinas ye una republica presidencialista, estando l'actual president d'o país Bongbong Marcos y a suya vicepresidenta Sara Duterte.

Idiomas editar

Seguntes a Constitución de Filipinas de 1987, o filipino y l'anglés son os solos idiomas oficials. O filipino oficial ye una versión stándard de facto d'o tagalo, charrau en a Gran Manila y atras rechions urbanas. O filipino y l'anglés s'utilizan en o gubierno, a educación, a politica, medios de comunicación, imprentas y en os negocios. A Constitución designa a las luengas rechionals, como o bicolano central, cebuano, ilocano, hiligainón, pampango, pangasinense, tagalo y samarenyo, como idiomas oficials auxiliars. Amás estipula que o castellano y l'arabe han de promover-se de traza voluntaria y opcional. [3] Tamién existen atros dialectos que tienen relevancia y validez rechional.

Cal destacar tamién a influencia de l'idioma castellano en os idiomas actuals sobretot en o tagalo, tamién existe una luenga criolla conoixida como chabacano, charrau principalment en a ciudat de Zamboanga y provincias limitrofes con un numero poco claro de fablants pero seguntes muitas fuents supera ampliament lo millón de parlants.

Relichión editar

Actualment y seguntes a Constitución filipina de 1987, Filipinas ye un estau aconfesional, ye decir que garantiza a deseparación d'a Ilesia y o Estau, amás d'a libertat de culto ta todas as creyencias relichiosas.

A relichión mayoritaria, con aproximadament un 90 % d'a población, ye o cristianismo introduciu per os misioners espanyols. Aproximadament un 80 % d'os cristians son catolicos, mas d'un 8 % protestants tamién encara conservando a Ilesia Filipina Independient, propia y exclusiva d'os habitants de l'archipelago con uns 2 milions de practicants, y finalment una minoria ortodoxa.

D'as minoritarias a que tiene mas practicants, con un 5,6 % d'a población, ye l'islam, anque tamien existen atras relichions como: o budismo, que ye creixendo rapidament prencipalment a causa de l'augmento d'a immigración dende países practicants, o confucianismo y o taoísmo introducidas por misioners chineses, o xintoísmo introducido por a inmigración chaponesa, l'hinduismo introduciu por comerciants tamils y indonesios, y l'animismo prehispanico d'a población indichena, entre d'atras.

Organización politico-administrativa editar

Filipinas ye dividida en 17 rechions, 82 provincias, 146 ciudaz, 1.488 municipios y 42.036 barangays (vicos).

 
As rechions y provincias de Filipinas.

As rechions son divididas cheograficament en tres grupos d'islas: Luzón, Visayas y Mindanao.

Luzón editar

Mapa Rechión
Capital Provincias
  Metro Manila
(Metro Manila)
Manila Garra Provincia
  Cordillera Administrative Region
(CAR)
Baguio City
  Ilocos-Region
(Region I; Ilocos)
San Fernando
  Cagayan Valley
(Region II)
Tuguegarao City
  Central Luzon
(Region III)
San Fernando
  CALABARZON
(Region IV-A)
Calamba City
  MIMAROPA
(Region IV-B)
Calapan
  Bicol-Region
(Region V)
Legazpi City

Visayas editar

Mapa Rechión
Capital Provincias
  Western Visayas
(Region VI)
Iloilo
  Central Visayas
(Region VII)
Cebu City
  Eastern Visayas
(Region VIII)
Tacloban City

Mindanao editar

Mapa Rechión
Capital Provincias
  Zamboanga Peninsula
(Region IX)
Pagadian City
  Northern Mindanao
(Region X)
Cagayan de Oro
  Davao-Region
(Region XI)
Davao City
  SOCCSKSARGEN
(Region XII)
Koronadal City
  Caraga
(Region XIII)
Butuan City
  Bangsamoro Autonomous Region in Muslim Mindanao
(BARMM)
Cotabato City


Referencias editar

  1. (de) Das aktuelle Buch der Allgemeinbildung. 550.000 Daten und Fakten. 10.000 Einzelthemen, Bertelsmann Lexikon Institut, 2003, ISBN 3-577-13530-1, p. 612 - 675
  2. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  3. (es)Constitución d'a Republica d'as Filipinas, Articulo XIV, Seccion 7.

Vinclos externos editar

 
Wikisource
En Wikisource bi ha un texto sobre Filipinas.


Estaus d'Asia

Afganistán | Arabia Saudita | Armenia1 | Azerbaichán1 | Bahrein | Bangladesh | Birmania | Bután | Brunei | Cambocha | Cazaquistán1 | Cischordania2 | Corea d'o Norte | Corea d'o Sud | Chapón | Cheorchia1 | Republica Popular de China | Republica de China (Taiwan) | Chipre1 | Chordania | Echipto | Emiratos Arabes Unius | Francha de Gaza2 | Filipinas | India | Indonesia | Irán | Iraq | Israel | Kirguizistán | Kuwait | Laos | Liban | Malaisia | Maldivas | Mongolia | Nepal | Omán | Pakistán | Qatar | Rusia1 | Singapur | Sri Lanka | Siria | Tachiquistán | Tailandia | Timor Oriental | Turquía1 | Turkmenistán | Uzbekistán | Yemen | Vietnam

Dependencias: Akrotiri y Dhekelia | Hong Kong | Islas Cocos | Isla de Nadal | Macau | Territorio Britanico de l'Ocián Indico
1 Perteneix a Europa por razons culturals y historicas, pero cheograficament ye en Asia. 2 Territorios controlaus por Israel y gubernaus por l'Autoridat Palestina.