Macrolepiota procera

(Reendrezau dende Cocoma bate-auguas)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Macrolepiota procera
M. procera
Potrecón de M. procera.
Estato de conservación

Seguro.
Dominio: Eukaryota
Reino: Fungus
Filo: Basidiomycota
Clase: Homobasidiomycetes
Subclase: Homobasidiomycetidae
Orden: Agaricales
Familia: Lepiotaceae
Chenero: Macrolepiota
Especie: M. procera
Macrolepiota procera
Scop.

A cocoma bateauguas[1] u caperán[1] (Macrolepiota procera (Scop.)) ye un potrecón de grans dimensions, que amaneix de santmigaladas con buena cosa de precipitacions en pratos y faixas que no s'amaren d'augua. Ye un fongo prou habitual y diz que a on brosta d'a tierra ye buen puesto ta mirar-ie trunfas.

O cuerpo fructifero ye de grans dimensions, en pasando t'alto d'os 25 u dica 30 cm d'altaria, y con mas de 20 cm d'amplo en a corona. Ha gosato estar a especie tipo d'o chenero Lepiota ta totas as cocomas d'antes no la reclasificasen en un chenero nuevo, Macrolepiota, a on ye a especie mas destacata.

Nombres editar

En Aragón, se i documenta diferents denominacions populars ta lo cuerpo fructifero (potrecón) d'iste fongo. Se'l troba con o nombre chenerico de «cocoma» en Benás,[1] Santa Llestra y Sant Quílez,[1] Campo[1] y Cornudella[1] en a comarca de Ribagorza, y en Chistén[1] en a comarca de Sobrarbe. A forma sonorizadera «cogoma» se conoix en A Buerda y s'ha puesto documentar en L'Aínsa,[1] totas dos localidaz en a zona central de Sobrarbe. L'apelativo «bateauguas» ye común ta diferenciar-las d'as altras cocomas/cogomas, de mida mas chicorrona, y s'aplica en diferents puestos de Sobrarbe, como A Buerda y Yeba, y en o plano d'o significato concuerda con a forma «paraguas» que s'ha puesto documentar en O Pueyo de Tena,[1] en l'Alto Galligo, y con a forma «parasol» de Sarller[1] (Ribagorza).

No tan obvias resultan as formas que fan alusión a figuras sacerdotals, como «capellán» en Longars (Cinco Villas) y a suya variant diatopica «caperán» en Botaya[1] (Chacetania), totas dos en l'aria nort-occidental d'Aragón. Significativament, tamién s'ha puesto documentar a variant «franciscano», muit conectata lexicament con as anteriors, en Artieda,[1] en o extrimo sud-occidental d'a Chacetania.

Imáchens editar

Referencias editar

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 (an) VIDALLER TRICAS, Rafel, Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals; Ed. Val d'Onsera. Zaragoza 2004. ISBN 978-84-89862-35-7

Vinclos externos editar