As Corz
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre as Corz. Ta atros emplegos de as Corz se veiga As Corz (desambigación), ta Corz se veiga Corz (desambigación).
As Corz («las Corz» en aragonés ribagorzano; /as'korθ/, /las'korθ/; oficialment, en castellano, «Lascorz») ye un lugar aragonés d'o municipio d'a La Foradada d'el Toscar, en a comarca de Ribagorza y a provincia de Uesca. A suya población ye de 4 habitants (2018[1]).
| As Corz | |
| Lugar d'Aragón | |
_-_Lugar_de_Lascorz.JPG) O barrio d'a torre, en as Corz. | |
| Entidat • País • Provincia • Comarca • Municipio |
Lugar Aragón.svg){kind=small} UescaRibagorza La Foradada d'el Toscar |
| Partiu chudicial | Boltanya |
| Población • Total |
4 hab. (2018) |
| Altaria • Meyana |
±820 m. |
| Distancia • 119 km • 41 km • 26,3 km |
enta Uesca enta Graus enta Murillo de Llena |
| Codigo postal | 22452 |
| Patrons | Sant Pero de Verona |
| Parroquial • Diocesi • Arcipestrau |
Balbastro-Monzón Sobrarbe-Ribagorza |
| Ríos | río Usía |
| Coordenadas | |
Cheografía editar
As Corz se troba d'entre a cota d'os 800 y a d'os 900 metros sobre o nivel d'a mar, en as garras sudoccidentals d'o sarrau que se conoix como «sarrato d'as Corz», prolargación d'a sierra de Campanué por a man d'a Fueva, o cual desepara a baixant d'o barranco de a Cort (afluent d'o río d'a Nata) de a cabecera de o barranco d'a Usía, en a que se troba as Corz.
Por a suya posición cheografica, tanto a Cort como as Corz fan parte efectiva d'a depresión y subcomarca sobrarbenca que ye a Fueva, participando en bels d'os suyos costumbres y tradicions, como por eixemplo a romería anyal ta la Virchen de Bruís. L'acceso a la población se fa por una pista asfaltada, camal lateral d'a carretera local HU-V-6442 (ctra. de Tierrantona), que se desvía d'ella a ran de Charo.
As poblacions mas amán de as Corz son todas d'o municipio d'a Fueva: Charo a poquet mas de 3 Km y o Pocino a 3 tamién. Ta Tierrantona a distancia ye de menos de 5 km, y a Lueza, o Lumo de Ranyín y Ranyín, en o solano en a cuentra d'a Usía, tamién son en a zona.
Urbanistica editar
Forman as Corz tres barrios. O primer ye de d'una casa en o costau d'a pista que da l'acceso t'a población, con bellas construccions agropecuarias. O segundo ye a on se troba a ilesia y d'alcuerdo con cualques autors, se i percibe o que podría haber estau l'emplazamiento d'o castiello que habría dau nombre a las Corz. O tercer barrio ye a on se troba Casa Pardina,[2] con una torre defensiva de base cuadrada en a localidat se diz que ye encantada.[2]
Historia editar
O momento historico mas estudiau d'a historia d'as Corz ye un acontecimiento escaito en l'anyo 1590, por un treballo que va estar publicau en a revista Linajes de Aragón por Alberto Panillo en l'anyo 1910, en referencia con l'apellido Lascorz, que en l'actualidat lievan cualques linaches con oríchens en Sobrarbe.[3]
Panillo, bibliotecario y decumentarista de profesión, se va trobar con un treballo previo de Lezaún que parlaba d'una investigación perital que se va fer por orden de bels deputaus d'as Corz d'Aragón ta esclareixer uns feitos d'armas contra la fortificación de as Corz, que yera encomendada a un noble local de nombre «Juan de Lascorz»,[4] sinyor «de Las Corz» y «de Senz»,[4] y que eventualment s'heba visto setiada por una fuerza amprada de mas de trecientos hombres achustaus d'os lugars d'o Pallaruelo de Monclús, de Navarri, de a Foradada y de a villa de Campo.[4][5] De o castiello pareix que no en queda si que una era que podría haber estau a base d'a fortificación. Lo que no se sabe ye si se destruyó en ixe inte u dimpués.
O dito articlo, chunto con bellas altras informacions mas, le van servir a o pseudochenealochista y manifiesto impostor Eugenio Lascorz Labastida (1886 - 1952; avogau de profesión, descendient d'una branca chistabina de l'apellido) que a partir d'a decada de 1920 va comenzar a construir-se una fabulosa historia sobre as oríchens d'iste apellido toponimico, usado informacions imprecisas que o conectarían con a casa condal de a Ribagorza, y a traviés d'ella, con a dinastía imperial Láscaris Comneno de l'Imperio Bizantín, de a cual, en l'apoteosi d'as suyas teorías, gosó arribar a afirmar que «Lascorz» yera la hispanización de l'apellido «Láscaris» (omitindo u simplament desconoixendo, a las modas d'ixa epoca, a fonetica aragonesa que fa evident as oríchens altoaragonesas de l'apellido), y que os Lascorz actuals, y mas especificament éll como cabeza, heban d'estar os lechitimos hereders a o trono reyal griego.[6] A teoría d'Eugenio Lascorz, actualment demostrada falsa por os cuatro cabos,[6] conoixió bel interés por cualques autoridaz d'o Réchimen Franquista en os anyos 40 y a primera metat d'os 50, anque ixe interés va decayer a partir de a decada d'os 60.
Demografía editar
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
Toponimia editar
_-_Ilesia_d%27o_Lugar_de_Lascorz.JPG)
O nombre de as Corz ye una clara referencia a as cortz ta'l bestiar (d'o latín < *COHORS, *COHORTIS). Iste tipo de corrals, muit populars en a montanya altoaragonesa, sirven ta amallatar as ramadas en os puestos de paso. Bels autors han sinyalau que a palabra «cort» tamién ha designau historicament cualques tipos de faciendas rurals y propiedaz sinyorials rusticas[7] en Aragón.
L'uso de l'articlo inicial en o nombre pareix que podría haber variau con os anyos. En o sieglo XVI i hai indicios que fan pensar que encara se i podría haber emplegau a forma completa -con L-, porque en os escaiximientos de 1590 lo tinent d'o castiello se feba decir «Juan de Las Corz», y o castiello, de «Las Corz».
Parla editar
A parla d'as Corz se va estudiar en os anyos 1990, drentro d'un estudio sobre a parla d'a Fueva que i fízon Fernando Romanos y F. Sánchez. A suya adscripción ye plenament fovana, y anque o lugar perteneixca a un municipio con cabecera en a comarca de Ribagorza, no se considera substancialment diferent de a resta de lugars de a Fueva en cheneral. Sinyor Emilio Castillón Cosculluela va estar a persona enquestada d'iste lugar (marzo de 1998).
Imáchens editar
-
A Fueva dende as Corz.
Fiestas editar
- 29 d'abril, Fiesta Mayor[8] fendo-le honras a Sant Pero mártir.
- 6 de chunio, romería t'a ermita de Sant Quílez.[9]
- 10 d'agosto, fiesta menor, fendo-le honras a Sant Lorient.[10]
Referencias editar
- ↑ (es) «Lascorz» en a subpachina «Relación de unidades poblacionales» d'o Instituto Nacional de Estadística, consultada o 21 de marzo de 2012.
- ↑ 2,0 2,1 (es) «Lascorz'»' en a pachina web oficial de l'Achuntamiento de Foradada d'el Toscar; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) Articlo Nº 1 d'a serie «Apellidos infanzones de Lamata (Sobrarbe)» sobre os Lascorz que amaneixió en a revista cultural «El Gurrión» de A Buerda, num. 108 d'o verano de 2007. Consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (es) Articlo «Discordia entre pueblos vecinos. Campo en el siglo XVI» sobre o setio d'o castiello d'as Corz, por María José Fuster (2007).
- ↑ (es) Articlo Comentarios. Los Láscaris de Ribagorza por Ricardo Pano (decada de 1950).
- ↑ 6,0 6,1 (en) Pachina especial en a web anglosaxona ChivalricOrders.org sobre l'absurdo caso d'Eugenio Lascorz; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) Estudio sobre os toponimos con «Cort» en Aragón, consultau o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) «Fiestas en abril» en a subpachina calendario festivo d'a pachina oficial d'a comarca de Sobrarbe; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) «Fiestas en junio» en a subpachina calendario festivo d'a pachina oficial d'a comarca de Sobrarbe; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) «Fiestas en agosto» en a subpachina calendario festivo d'a pachina oficial d'a comarca de Sobrarbe; consultada o 24 d'aviento de 2010.
Vinclos externos editar
Se veigan as imáchens de Commons sobre As Corz.- (es) Eixemplar dichitalizau d'a revista Hidalguía, de 1954, que parla d'as teorías d'Eugenio Lascorz
- (an) Vidio de como se parla l'aragonés actualment en as Corz
- (an) Vidio de como ye que se parla l'aragonés actualment en as Corz
| Lugars d'o municipio de La Foradada d'el Toscar | |
|---|---|
| As Colladas | Esplluga | La Foradada d'el Toscar | A Cort | As Cortz | Murillo de Llena | Navarri | Senz | Vacamorta | Víu |