As Cortz
- Iste articlo ye sobre as Cortz. Ta atros emplegos de as Cortz se veiga As Cortz (desambigación), ta Cortz se veiga Cortz (desambigación).
As Cortz («las Cortz» en aragonés ribagorzano; /as'korθ/, /las'korθ/; oficialment, en castellano, «Lascorz») ye un lugar aragonés d'o municipio d'a Foradada d'o Toscar, en a comarca d'a Ribagorza y a provincia de Uesca. A suya población ye de 6 habitants (2011[1]).
| As Cortz | |
|---|---|
| Localidat d'Aragón | |
_-_Lugar_de_Lascorz.JPG) O vico d'a torre, en as Cortz. | |
| Entidat • País • Provincia • Comarca • Municipio |
Lugar Aragón.svg){kind=small} UescaRibagorza La Foradada d'el Toscar |
| Población • Total |
6 hab. (2011) |
| Altaria | ±820 m. |
| Distancia • 119 km • 41 km • 26,3 km |
enta Uesca enta Graus enta Murillo de Llena |
| Codigo postal | 22452 |
| Patrons | Sant Pero de Verona |
| Parroquial • Diocesi •Arciprestato |
Balbastro-Monzón Sobrarbe |
| Ríos | río Usía |
  As Cortz Situación d'As Cortz en Aragón | |
CheografíaEditar
As Cortz se troba d'entre a cota d'os 800 y a d'os 900 metros sobre o nivel d'a mar, en as garras sudoccidentals d'o sarrau que se conoix como «sarrato d'as Cortz», prolargación d'a sierra de Campanué por a man d'a Fueva, o qual desepara a baixant d'o barranco de a Cort (afluent d'o río d'a Nata) de a cabecera de o barranco d'a Usía, en a que se troba as Cortz.
Por a suya posición cheografica, tanto a Cort como as Cortz fan parte efectiva d'a depresión y subcomarca sobrarbenca que ye a Fueva, participando en bells d'os suyos costumbres y tradicions, como por eixemplo a romería anyal ta la Virchen de Bruís. L'acceso a la población se fa por una pista asfaltada, camal lateral d'a carretera local HU-V-6442 (ctra. de Tierrantona), que se desvía d'ella a ran de Charo.
As poblacions más amán de as Cortz son todas d'o municipio d'a Fueva: Charo a poquet más de 3 Km y o Pocino a 3 tamién. Ta Tierrantona a distancia ye de menos de 5 km, y a Lueza, o Lumo de Ranyín y Ranyín, en o solano en a cuentra d'a Usía, tamién son en a zona.
UrbanisticaEditar
Forman as Cortz tres vicos. O primer ye de d'una casa en o costau d'a pista que da l'acceso t'a población, con bellas construccions agropecuarias. O segundo ye a on se troba a ilesia y d'alcuerdo con qualques autors, se i percibe o que podría haber estau l'emplazamiento d'o castiello que habría dau nombre a las Cortz. O tercer vico ye a on se troba Casa Pardina,[2] con una torre defensiva de base quadrada en a localidat se diz que ye encantada.[2]
HistoriaEditar
O momento historico más estudiau d'a historia d'as Cortz ye un acontecimiento escaito en l'anyo 1590, por un treballo que va estar publicau en a revista Linajes de Aragón por Alberto Panillo en l'anyo 1910, en referencia con l'apellido Lascorz, que en l'actualidat lievan qualques linaches con oríchens en o Sobrarbe.[3]
Panillo, bibliotecario y decumentarista de profesión, se va trobar con un treballo previo de Lezaún que parlaba d'una investigación perital que se va fer por orden de bells deputaus d'as Cortz d'Aragón ta esclareixer uns feitos d'armas contra la fortificación de as Cortz, que yera encomendada a un noble local de nombre «Juan de Lascorz»,[4] sinyor «de Las Corz» y «de Senz»,[4] y que eventualment s'heba visto setiada por una fuerza amprada de más de trecientos hombres achustaus d'os lugars d'o Pallaruelo de Monclús, de Navarri, de a Foradada y de a villa de Campo.[4][5] De o castiello pareix que no en queda si que una era que podría haber estau a base d'a fortificación. Lo que no se sabe ye si se destruyó en ixe inte u dimpués.
O dito articlo, chunto con bellas altras informacions más, le van servir a o pseudochenealochista y manifiesto impostor Eugenio Lascorz Labastida (1886 - 1952; advogau de profesión, descendient d'una branca chistabina de l'apellido) que a partir d'a decada de 1920 va comenzar a construir-se una fabulosa historia sobre as oríchens d'iste apellido toponimico, usado informacions imprecisas que o conectarían con a casa condal de a Ribagorza, y a traviés d'ella, con a dinastía imperial Láscaris Comneno de l'imperio bizantino, de a qual, en l'apoteosi d'as suyas teorías, gosó arribar a afirmar que «Lascorz» yera la hispanización de l'apellido «Láscaris» (omitindo u simplament desconoixendo, a las modas d'ixa epoca, a fonetica aragonesa que fa evident as oríchens altoaragonesas de l'apellido), y que os Lascorz actuals, y más especificament éll como cabeza, heban d'estar os lechitimos hereders a o trono reyal griego.[6] A teoría d'Eugenio Lascorz, actualment demostrada falsa por os quatro cabos,[6] conoixió bell interés por qualques autoridatz d'o Réchimen Franquista en os anyos 40 y a primera metat d'os 50, anque ixe interés va decayer a partir de a decada d'os 60.
DemografíaEditar
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
ToponimiaEditar
_-_Ilesia_d%27o_Lugar_de_Lascorz.JPG)
O nombre de as Cortz ye una clara referencia a as cortz ta'l bestiar (d'o latín < *COHORS, *COHORTIS). Iste tipo de corrals, muit populars en a montanya altoaragonesa, sirven ta amallatar as ramadas en os puestos de paso. Bells autors han sinyalau que a parola «cort» tamién ha designau historicament qualques tipos de faciendas rurals y propiedatz sinyorials rusticas[7] en Aragón.
L'uso de l'articlo inicial en o nombre pareix que podría haber variau con os anyos. En o sieglo XVI i hai indicios que fan pensar que encara se i podría haber emplegau a forma completa -con L-, porque en os escaiximientos de 1590 lo tinent d'o castiello se feba decir «Juan de Las Corz», y o castiello, de «Las Corz».
ParlaEditar
A parla d'as Cortz se va estudiar en os anyos 1990, drentro d'un estudio sobre a parla d'a Fueva que i fízon Fernando Romanos y F. Sánchez. A suya adscripción ye plenament fovana, y anque o lugar perteneixca a un municipio con cabecera en a comarca d'a Ribagorza, no se considera substancialment diferent de a resta de lugars de a Fueva en cheneral. Sinyor Emilio Castillón Cosculluela va estar a persona enqüestada d'iste lugar (marzo de 1998).
ImachensEditar
A Fueva dende as Cortz.
FiestasEditar
- 29 d'abril, Fiesta Mayor[8] fendo-le honras a Sant Pero mártir.
- 6 de chunio, romería t'a ermita de Sant Quílez.[9]
- 10 d'agosto, fiesta menor, fendo-le honras a Sant Lorient.[10]
ReferenciasEditar
- ↑ (es) «Lascorz» en a subpachina «Relación de unidades poblacionales» d'o Instituto Nacional de Estadística, consultada o 21 de marzo de 2012.
- ↑ 2,0 2,1 (es) «Lascorz'»' en a pachina web oficial de l'Achuntamiento de Foradada d'el Toscar; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) Articlo Nº 1 d'a serie «Apellidos infanzones de Lamata (Sobrarbe)» sobre os Lascorz que amaneixió en a revista cultural «El Gurrión» de A Buerda, num. 108 d'o verano de 2007. Consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 (es) Articlo «Discordia entre pueblos vecinos. Campo en el siglo XVI» sobre o setio d'o castiello d'as Cortz, por María José Fuster (2007).
- ↑ (es) Articlo Comentarios. Los Láscaris de Ribagorza por Ricardo Pano (decada de 1950).
- ↑ 6,0 6,1 (en) Pachina especial en a web anglosaxona ChivalricOrders.org sobre l'absurdo caso d'Eugenio Lascorz; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) Estudio sobre os toponimos con «Cort» en Aragón, consultau o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) «Fiestas en abril» en a subpachina calendario festivo d'a pachina oficial d'a comarca de Sobrarbe; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) «Fiestas en junio» en a subpachina calendario festivo d'a pachina oficial d'a comarca de Sobrarbe; consultada o 24 d'aviento de 2010.
- ↑ (es) «Fiestas en agosto» en a subpachina calendario festivo d'a pachina oficial d'a comarca de Sobrarbe; consultada o 24 d'aviento de 2010.
Vinclos externosEditar
Se veigan as imáchens de Commons sobre As Cortz.- (es) Exemplar dichitalizau d'a revista Hidalguía, de 1954, que parla d'as teorías d'Eugenio Lascorz
- (an) Vidio de como se parla l'aragonés actualment en as Cortz
- (an) Vidio de como ye que se parla l'aragonés actualment en as Cortz
| Lugars d'o municipio de La Foradada d'el Toscar | |
|---|---|
| As Colladas | Esplluga | La Foradada d'el Toscar | A Cort | As Cortz | Murillo de Llena | Navarri | Senz | Vacamorta | Víu |