Vilanova

municipi de la provincia de Uesca
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre un municipio aragonés en a comarca de Ribagorza; ta atros usos, se veiga Vilanova (desambigación).

Vilanova (en castellano Villanova, en catalán Vilanova d'Éssera, oficialment Villanova/Villanoba[1]) ye un municipi de la provincia de Uesca, que se troba a la comarca de Ribagorza, a la boca d'abaixo de la vall de Benás, dintro de la conca de l'Esera y dan ombra d'estar-se entre las serras de Chía y de la vall.

Vilanova
Villanova
Municipio d'Aragón
Escudo d'armas
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
Municipio
 Aragón
 Uesca
Ribagorza
Partiu chudicial Boltanya
Superficie 7 km²
Población
 • Total
 • Densidat

176 hab. (2013)
25,14 hab/km²
Altaria
 • Meyana

982 m.
Distancia
 • 136 km

enta Uesca
Alcalde Miguel Ángel Plaza Lomillos
Codigo postal 22467
Chentilicio vilanován/a y bocatovas.
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia

Balbastro-Monzón
Sobrarbe-Ribagorza
Asumpción de Ntra. Sra.
Coordenadas
Vilanova ubicada en Aragón
Vilanova
Vilanova
Vilanova en Aragón
Web oficial
Ista fuella ye escrita en benasqués.

El llugar de Vilanova tien dos nuclios de casas deseparats l'un de l'altro, cadagún dan la suya ilesia, que son fetas d'els temps d'el romanico aragonés. El casc urbano d'el llugar se composa de bellas casas sinyorials coma Casa Riu y Casa Betràn, y la mes important de totas, Casa d'el Señor que va ser propiedat d'els Bardaixí.

Vilanova se troba a vinticinc kilometros debaixo de la complleguera alta de la vall y d'el macizo de la Maladeta-Aneto, a on que yera planeyau que se fes un tunel pasadero enta Franza que mai no se va fer. 42 kilometros mas luent, ta l'este de la muga dan Catalunya, y 135 Km enta l'uest de la capital de la provincia.

El chentilicio de vilanova ye "vilanován/a", pero amés els llugars vecins emplegan ta éls la embotada "bocatovas"

Toponimia

editar

A'l fogache de 1405 escriben Villanueva de Martin Lopez de Ciresuela.

Demografía

editar
Evolución demografica
1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900
- - - - - - - - 243

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991
- - - - 131 - - - -

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
- - - - 104 132 140 137 131

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
134 133 122 154 156 157 150 154 157

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
148 150 159 157 162 164 159 168 174

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 -
171 170 - - - - - - -

 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Climatolochía

editar
  • Temperatura michana anyal: 9,6 graus centigraus.
  • Precipitación michana anyal: 1.140 mm

Economía

editar

La economía d'el llugar antigament yera basada a'l bestiar bovín que bien se feba en las fincas de la vall. Dan l'arribada d'el siglo vinte y, sobretot, la construcción de las pistas d'esquí t'alto, ta Sarller, que van vinre a chuntar-se que ya no marchaba bien el tinre bestiar en la ball, van fer que alavegada se fes prou mes facil de vivir d'el turismo que no de la terra, y se ba reconvertir la economía d'el llugar. Encara huei se i poden veder els efectos d'ixe cambio, y coma la vall entera se va cambiar de vestuache y calceros, coma qui diu, y se va ficar de plen en el negoci turistico que de Vilanova enta Benás fa correr els dineros y ha achudau a veder huei una vall de Benás prou viva.

Festas y festividats d'el llugar

editar
  • 29 d'abril, Festa mayor fend honors ta Sant Pero Martir, que ta'l cabo de la semana de Sant Chorche. Tradicionalment, se i fa una romería de la plaza d'el llugar ta la ermita que bi ha per alto, bels 40 minutos dillá en la serra, d'antis mes, se puyaban els chóvens n'els albars mirand de doplar-los per els pesos penchats de la punta d'alto d'els arbres.

As dos ilesias de Vilanova

editar

Os vilanovans tenen una ilesia a cada barrio d'el llugar. Son d'estilo romanico aragonés. La primera y mes antiga ye Santa María, en el barrio homonimo, ta la cual en chiner d'el 2006 ya se va dir que heba intencions de mirar de restaurar-la. L'altra ilesia ye Sant Pero, patrón d'el llugar, y se ba fer enamplada n'el siglo XVI per la cual cosa els rasgos mes romanicos han quedau amagats per l'estilo posterior.

En el llugar de Vilanova s'heba parlau tradicionalment una variedat aragonesa oriental de transición d'el benasqués ta l'alto ribagorzano, anque coma tot hu referent a las parlas de Benás, dengún no se posa d'alcuerdo de coma se be de dir. Els propios vilanovans cllaman patués a la suya parla, coma las parlas de mes d'alto de la vall, pero el suyo malnombre (bocatovas) fa veder la opinión que moltos d'els suyos vecins nevats (d'a complleguera mes alta de Benás) en han quiesto tinre, d'el que se i parla en el llugar.

Mes cientificament, pareixe que la versión de que mes se ragona ye que, en verdat, ye patués mes que no altra forma ribagorsana, anque dan particularidats que el relacionan dan el ribagorzano. La forma patuesa, pos, d'el llugar de vilanova sería de plen dintro de la zona benasquesa meridional (pllurals femeninos rematats en "-as" en cuenta d'"-es" coma se diría a la vall).

Administración

editar

Reparto de concellers

editar
Eleccions municipals[2]
Partiu 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019
Partido de los Socialistas de Aragón - 1 4 5 4 5 5 5 5 5 5
Partido Popular - 3 1 - 1 0 0 0 0 0 0
Independients 5[3] 1 - - - - - - - - -
Total 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Alcaldes

editar
Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19791983
19831987
19871991
19911995
19951999
19992003
20032007
20072011
20112015 Miguel Ángel Plaza Lomillos Partido de los Socialistas de Aragón
20152019
20192023
20232027 Boro Tuset Borreda [4] PSOE

Enlasaments externos

editar

Referensias

editar