Idioma armenio

Armenio
Հայերեն (Hayeren)
Atras denominacions: {{{atrasdenominacions}}}
Parlau en: Armenia, Azerbaichán (Alto Karabakh), Rusia, Cheorchia, Irán, Siria, Liban, Turquía, Grecia y Israel
Rechión: Caucaso
Etnia: Armenios
Parladors: 7 millons
Posición: [1] (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica: Indo-europea

Armenio

Estatus oficial
Oficial en: Flag of Armenia.svg Armenia
Flag of Artsakh.svg Republica d'Artsakh
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: Flag of Cyprus.svg Chipre
Flag of Hungary.svg Hongría
Flag of Iraq.svg Iraq
Flag of Poland.svg Polonia
Flag of Romania.svg Rumanía
Flag of Ukraine.svg Ucraína
Regulau por: Sin de regulación
Codigos
ISO 639-1 hy
ISO 639-2 hye (T), arm (B)
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL hye
Map-of-speakers-of-armenian.png
Extensión de l'armenio

L'armenio[1] (Հայերեն) ye una luenga indo-europea que ye charrada prencipalment en Armenia, pero un numero important de charradors en atros estaus d'arredol como Cheorchia, Rusia, l'Alto Karabakh (territorio independient de facto en Azerbaichán), Irán, Siria, Liban, Turquía, Grecia y Israel, fendo un total de 6.7 millons de charradors. Ye a luenga oficial en Armenia y en l'Alto Karabakh.

LexicoEditar

G. Ghapantsian ha comparato parte d'o lexico armenio con o lexico conoixito d'a luenga hurrita, y ha establito bellas correspondencias que indica bell tiempo de coexistencia entre l'idioma hurrita d'Urartu y l'idioma armenio antes que desapareixese o primero.

  • arm. jendzor "mazana" < hurrita hinzuri
  • arm. nurn "mengrana" < hurr. nuranti
  • arm. tul't < tught "malvavisco" < hurr. tuldi
  • arm. xal'ol < xaghogh "uva" < hurr. haluli
  • arm. anag "estanyo" < hurr. anagi
  • arm. salor "pruna", "ciruello" < hurr. salluri

Tamién bi ha ampres d'o periodo persa aquemenida.

  • arm. arik' "ario" < antiguo persa ariya-
  • arm. t'šanami "enemigo" < ant. per. *duš-manyu-
  • arm. gušak "informador" < ant. per. *gaušaka-

Ampres d'a luenga d'os parnos, (iranios nororientals):

  • arm. margare: "profeta" = sogdián ma:rkare: "mago"
  • arm. kari "muito" = sogd. k'Dy
  • arm. baw "prou" = sogd. Ba:w "saciedat"

Ampres de luentas iranias noroccidentals d'una etapa entre o 53 d.C e o 428 d.C, en contacto con os partos.

  • presencia de /s/ en cuenta de /h/: arm. vnas "mal, danyo" vs. persa meyo wina:h.
  • presencia de /z/ en cuenta de /d/: arm. yazem "adoro" vs. antigo persa yad-.
  • presencia de /rd/ en cuenta de /l/: arm. vard "rosa" vs. persa meyo gul "flor".
  • presencia de /r/ [< parto /d/] en cuenta de /y/: arm. xoyr vs. persa meyo xo:y.
  • presencia de /(r)h/ en cuenta de /s/: arm. parh/pah "guardia" vs. persa moderno pa:s.

Ampres d'un tercer estratoiranio més recient, o sasanida, més destacable y representato por parabras d'o lexico militar, administrativo, churidico y comercial:

  • arm. salar "cheneral" < persa meyo sa:la:r < *sarda:r.

Tamién bi ha ampres d'o griego y arameu d'os tiempos d'a cristianización.

ReferenciasEditar

Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puetz vesitar-la y contribuir en Wikipedia en armenio.