Idioma arameu

idioma
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Arameu
ארמית - ܐܪܡܝܐ
Atras denominacions: {{{atrasdenominacions}}}
Parlau en: Armenia
Azerbaichán
Cheorchia
Irán
Iraq
Israel
Liban
Rusia
Siria
Turquía
Rechión: {{{territorios}}}
Etnia: {{{pueblo}}}
Parladors: 445.000
Posición: {{{clasificación}}} (Ethnologue 1996)
Filiación chenetica:  Afroasiaticas

  Semitica
   Semitica occidental
    Central
     Noroccidental
      Arameu

Estatus oficial
Oficial en: Garra país
Luenga propia de: {{{propia}}}
Reconoixiu en: {{{reconoixiu}}}
Regulau por: -
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3 {{{iso3}}}
SIL
Extensión d'o Arameu

L'arameu[1] ye una luenga semitica con una historia de a o menos 3.000 anyadas. Estió una lingua franca de comunicacions entre diferents pueblos d'Orient meyo antes d'o periodo helenistico y encara yera una d'as luengas prencipals d'a zona dica que a cheneralización de l'arabe fació que l'arameu quedase restrinchito como luenga charrata en bellas comunidaz cristianas y chodigas de zonas marguinals, cadaguna con un dialecto propio.

Historia de l'arameu

editar

Iste periodo incluye l'arameu charrato por os arameus dende o suyo orichen dica que se consolida como luenga franca d'a rechión. L'arameu antigo comprende mas de trece sieglos d'historia d'a luenga. O punto mas important d'a historia de l'arameu antigo se troba arredol de 500 aC, cuan se converte en l'arameu imperial. L'arameu substituyó a atras luengas semiticas, como por eixemplo o hebreu, y por ixo ye l'idioma orichinal de bellas partes d'a Biblia asinas como a luenga prencipal d'o Talmut. A luenga aramea estió lingua franca dica que con o periodo helenistico habió de competir con o griego, pero encara en o periodo romano yera una d'as luengas prencipals y mes parlatas d'Orient meyo. Os diferents dialectos rechionals de l'arameu prenen relevancia cuán o griego reemplaza a l'arameu como luenga de poder en a rechión. Estió l'arameu y no o hebreu a luenga charrata por Chesús, y a luenga que se feba servir en o culto cristiano y textos sagratos competindo con o griego. Bellas formas de cristianismo que se convertioron en heterodoxias en relación a la ortodoxia imperial romana u bizantina refusoron de fer servir o griego y facioron servir l'arameu. L'arameu deixó de tener importancia como una d'as luengas prencipals d'a zona cuan con a invasión arabe se produció una islamización que siempre va acompanyata d'una arabización implicita, por estar l'arabe a luenga de l'Alcorán. D'esta traza l'arameu d'o sieglo XX, conoixito como neoarameu, yera a luenga de bellas comunidaz cristianas y chodigas de zonas marguinals en o Kurdistán y arredols. Con os esterminios d'as poblacions cristianas en a Primera Guerra Mundial, (que a mes d'afectar a os armenios en o conoixito chenocidio armenio tamién afectaba a os asirianos, caldeus y sirians) y a formación d'o estato d'Israel, (con a emigración de muitos chodigos d'Orient Meyo enta o estato chodigo), a presencia de l'arameu en a zona on se conservaba s'ha redueito muito, y en os países on s'han refuchiato ixas comunidaz ye en camín de desapareixer debant d'os idiomas oficials.

Referencias

editar
  1. (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.

Vinclos externos

editar
 
Wikipedia
Ista luenga tien a suya propia Wikipedia. Puez vesitar-la y contribuyir en Wikipedia en arameu.