Favara (Zaragoza)

Favara (Favara de Matarranya en catalán) ye un municipio aragonés en a provincia de Zaragoza, ubicato en a comarca d'o Baixo Aragón-Casp.

Favara Favara de Matarranya
Municipio d'Aragón
O Mausoleu román de Fabara.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio Aragón  Zaragoza Baixo Aragón-Casp
Superficie	101,63 km²
Población  • Total	1184 hab. (2016)
Altaria	242 m.
Distancia  • 29 km  • 127 km	enta Casp enta Zaragoza
Codigo postal	50793
Ríos	Matarranya
Coordenatas	41° 10’33’’N 0° 10’ 4’’E
Favara Situación de Favara en Aragón
www.Fabara.es

A suya población ye de 1.225 habitants (2009) en una superficie de 101,63 km², con una densidat de población de 12,05 hab/km².

Cheografía

A localidat de Favara ye situata a 242 metros d'altaria sobre o ran d'o mar y as suyas cordenadas son 41º10' N 0º10' E. Se troba a una distancia de 127 km enta l'este d'a ciudat de Zaragoza, y a 29 km d'a capital d'a suya comarca, Casp. Historicament se considera integrant d'a rechión d'a Francha Oriental d'Aragón, caracterizata lingüisticament por o emplego d'o catalán.

O vico urbano se devanta practicament en a marguin d'o río Matarranya, mientres que o río Algars fa parte d'o limite oriental d'a comarca, que ye igualment muga con Catalunya.

Mugas

O suyo termin municipal muga a lo norte con Nonasp, a l'este con Batea, a lo sud con Maella y a l'ueste con Casp.

	Nonasp
Casp		Batea
	Maella

Apellitos

Ye muito común l'apellito Panillo.

Historia

O chacimiento arqueolochico de Roquizal del Rullo ye considerato d'entre os chacimiento d'a Edat de Fierro mas importants d'Aragón.

D'epoca romana tenemos o Mausoleu de Lucio Emilio Lupo, uno d'os millors eixemplos d'arquitectura funeraria d'o Imperio Román, declarato molimento nacional en 1931.

Manimenos a primera mención d'o lugar ye d'o sieglo XIII. Dica 1428 perteneixió a os Calatravos d'Alcanyiz.

Etimolochía

O nombre Favara provién d'una tribu berber dita Hawwara, que tenió bells establimientos en Levant.

Parla

Se charra catalán nordoccidental, con bells caracters meridionals. A influencia aragonesa se manifiesta en l'apichat d'a G: txove, txermà, como en Maella; pero no plega a enchordir a S sonora, igual que en l'apichat de La Fraixneda. Tamién o verbo puiar en cuenta de pujar.

Bi ha castellanismos no guaire freqüents en o Matarranya como amarill y llevar en cuenta de groc y portar.

Demografía

Evolución demografica

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 - - - - - 1.228 1.225 - -

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 - - - - - - - - - -

1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals
Partito	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011
Partido de los Socialistas de Aragón									5
Partido Popular									4
Total									9

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partito politico
1979–1983	Pedro Canceller Buson	Independient
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007
2007–2011	Francisco Javier Domenech Villagrasa	Partido de los Socialistas de Aragón
2011–2015	Francisco Javier Domenech Villagrasa	Partido de los Socialistas de Aragón

Molimentos

• Mausoleu de Favara, d'o sieglo II.
• Ilesia de Sant Chuan Baptista, un edificio d'os sieglos XIII-XIV en estilo gotico, adedicato a Sant Chuan Baptista.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Favara.
• (es) Pachina web oficial municipal.

Bibliografía

• Quintana, Artur: Els parlars del Baix Matarranya, en Estudis de Llengua i Literatura Catalanes, XIV. Publicacions de l'Abadia de Montserrat, Barcelona, pàg. 155-187. 1987.