Pulgar
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste ye un articlo d'anatomía. Ta o municipio d'a provincia de Toledo se veiga Pulgar (Toledo)
O pulgar[1][2] (d'o latín < POLLICARIS) u dido gordo[3] ye, en anatomía humana, o primer dido d'a man. Se puet oposar completament a os atros cuatre didos y puet tocar a resta de didos dende a suya punta dica a base, y mesmo a parti superior d'a palma d'a man. Ista cualidat da a la man d'os humans - y en cheneral d'os primates - una ventacha evolutiva muit notable, ya que por meyo d'ista función anatomica o pulgar puet manipular obchectos grans aduyando-se con a palma d'a man, y obchectos meyans u chicoz aduyando-se con un u mas didos.
Orichen
editarA evolución d'o pulgar oposable u prénsil a sobén s'asocia con l'Homo habilis, o predecesor de l'Homo sapiens. Ye o resultato d'a evolución de l'Homo erectus (alto u baixo un millón d'anyos antis) a traviés d'una serie d'etapas antropomorficas intermedias, ya que ye un proceso evolutivo muit complicato.
Anatomía humana
editarO pulgar human ye formato por uesos y por músclos.
Uesos
editarYe formato por tres uesos, que de distal a proximal son:
Músclos
editarOs movimientos d'o pulgar son controlatos por 8 músclos:
| Nombre | Orichen | Innervación |
| Extensor luengo d'o pulgar | Antebrazo | Niervo radial |
| Abductor luengo d'o pulgar | Antebrazo | Niervo radial |
| Flexor luengo d'o pulgar | Antebrazo | Niervo radial |
| Extensor curto d'o pulgar | Antebrazo | Niervo radial |
| Abductor curto d'o pulgar | Man | Niervo meyo |
| Flexor curto d'o pulgar | Man | Niervo meyo |
| Oponent d'o pulgar | Man | Niervo meyo |
| Abductor d'o pulgar | Man | Niervo ulnar |
Simbolochía
editarBi ha muitos chestos culturals en que interviene o pulgar. Por eixemplo, un pulgar entalto indica aprovación, mientres que entabaixo indica negación u critica. Pareixe que o chesto viene d'os combates de gladiadors romanos, a on que os espectadors decidiban a muerte d'o perdedor u amnistiar-lo con un chesto d'o pulgar.
Con o pulgar se puet demandar a un auto que s'ature ta puyar-ie en l'autoestop (en bels países, s'usa tamién ta gritar a os taxis).
Referencias
editar- ↑ (an) Libro d'el Trasoro
- ↑ (es) Brian Mott: El Habla de Gistain. Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1989 pp 210
- ↑ (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
| Partis d'o cuerpo humán | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
