Anca
En anatomía, l'anca (d'o franco < *hanka)[1] ye a prochección osia d'o fémur, conoixita como trocánter mayor, més o teixito muscular y de graixa que la recubre. O currón u chugadero de l'anca ye a chuntura entre o fémur y l'azetábol d'a pelbis que permete d'emparar o peso d'o cuerpo tanto en as posturas estaticas como dinamicas. O vocable desancato u ixancato s'aplica ta bella persona que pateix una esdolocadura de l'anca. O nombre latín de l'anca ye coxa.
Descripción d'os uesos de l'ancaEditar
Os uesos de l'anca se dividen en 5 arias:
- O sacro: Ye un ueso en a basi d'o esquinaz creyato d'a fusión de quatre vertebras. Per os costatos, engancha con l'ilion. Amés furneix os musclos d'a espalda d'un punto de chuntura muscular.
- O coxis u rabada: Ye un goset vestichial unito t'a basi d'o sacro, creyato d'a fusión de quatre vertebras chiquetas.
- L'ilion: L'aria més gran d'os uesos de l'anca. Son dos placas amplas, una a cada canto, que fan honra ta refirmar os organos internos y ta permeter a unión d'os musclos d'a espalda, os costatos y as nalgas.
- L'isquion: Son dos curvas osias amplas, una a cada canto, per debaixo l'ilion, que s'achuntan per debant con o pubis y per dezaga con l'ilion. L'isquion ye un puesto d'achuntamiento de musclos. Quan a bellún li fan mal as posaderas dimpués d'haber-se posato a bella superficie dura, ye perque l'isquion preta sobre os glutios.
- O pubis: Ye a parti més frontera. S'achunta con l'ilion per os costatos y con l'isquion per dezaga. Furneix d'una refirmanza estructural y fa servicio ta achuntar os musclos internos que rancan de baixo l'anca.
MovimientosEditar
En a chuntura de l'anca son posibles siete tipos diferents de movimiento:
- As flexions y extensions en u de fémur y esquinaz.
- As abduccions y adduccions d'o fémur.
- A rotación interna (medial) y externa (lateral) d'a pelvis, o fémur u lo esquinaz.
- A circunducción d'o femúr u d'a pelvis.
Dimorfismo sexual en os humansEditar
En os humans, os uesos de l'anca son prou diferents entre os dos sexos. As ancas d'as mullers son més amplas y fundas que as d'os hombres. Os fémurs tamién son més amplos en as mullers, ta enamplar l'apritura d'o ueso de l'anca y facilitar asinas a naixencia d'o fillo. A forma de l'ilio y a suya chuntura muscular ye feita espresament ta situar as nalgas alpartatas d'a canal d'a naixenza, ta que as contraccions d'os glutios no fayan mal t'o ninón.
Denominacions popularsEditar
En aragonés se documenta denominacions como anca[2], cadera y ancón.[3]
Significato culturalEditar
Tradicionalment s'ha asociato as ancas con a fertilidat y, en cheneral, como expresión de sexualidat, sobre tot per o feito que se ye vista l'amplura d'as ancas como un signo de matureza sexual d'a muller, asociata a una facilidat en l'inte de librar. Asinas ye que en l'arte a menuto s'ha enfatizato a curbatura de l'anca femenina, como amostranza clasica d'a belleza d'a muller.
ReferenciasEditar
- ↑ (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.74
- ↑ (es) BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. p 79. ISBN978-84-8094-061-0
- ↑ (es) José Carlos López Dieste: Vocabulario aragonés de Villanueva de Gállego (Bajo Gállego, Zaragoza), Xordica Editorial, 2010, ISBN 978-84-96457-62-1, p.19
Se veiga tamiénEditar
- Huembro.
- Espalda.
- Brazo.
- Currón.
- Cuello.
- Renera.
- Natura (anatomía).
- Cuixa.
- Caniella.
- Clavillar.
- Garra.
| Partis d'o cuerpo humán | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||