Aquitanos
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Aquitanos (†) Aquitani | |||
|---|---|---|---|
| |||
| Aquitano | |||
| Bascons y ibers | |||
 Os pueblos aquitanos, os suyos vecins galos y pueblos prerromanos mugants d'a Peninsula Iberica | |||
Os aquitanos[1] estioron os habitants prerromanos d'o territorio situato entre a Garona y os Pireneus, d'alto u baixo l'actual Gascunya, antiga Aquitania antes d'os romanos.
Por l'aspecto fisico y la suya luenga, Estrabón considera a os aquitanos mas pareixitos a os ibers que a os galos. Seguntes este mesmo autor yeran dividitos en vente pueblos. Indica que cautivaban o millo (lochico por a pobreza d'o suelo y dureza d'o clima). Entre os pueblos que cita i son:
- Auscii, en a redolata d'Aush.
- Bigerriones, en l'ueste d'o departamento d'os Altos Pireneus, que en a Edat Meya correspondeba a la Bigorra.
- Convenae, en Comenche, a la que daron nombre.
- Cocosates, en as Landas.
- Elusates, en a redolata d'Elusa (actual Eusa).
- Gates.
- Garunni.
- Ptianii.
- Sotiates, en a redolata de Sos-en-Albret (sud d'o departamento de Òlt y Garona)
- Sibulates.
- Tarbelli; en l'aria de Tarba, con menas d'oro.
- Tarusates, en a redolata de Tursan (Landas).
- Vocates.
Licinio Craso, legato de César, chusmetió en 57 aC a os aquitanos. Se rebeloron en 51 aC, 38 aC y 27 aC.
Relacions con pueblos d'o sud d'os Pireneus
editarA epigrafía d'epoca romana indica que existiba una luenga emparentata con o basco actual (posiblement o propio protobasco), que coexistiba con o galo.
A relación d'os aquitanos (akkitanoi en griego) con os antigos iacetans (iaketanoi en griego) s'ha dato por buena, pero no s'ha parato cuenta que o pareixito d'os nombres nomás ye casual, ya que os iacetans prenen o suyo nombre d'a ciudat de Iacca (actual Chaca).
Existe a hipotesi seguntes a cual os bascos actuals no se remontan a os antigos bascons d'a Val de l'Ebro, sino a o pueblo aquitano d'os auscii. De feito Ausc pareixe a mesma radiz que se troba en Euskaldunak (qui charra basco), y a ceca monetal Barscunes se puet interpretar a partir d'o celta montanyeses. Seguntes esta hipotesi a presencia d'a luenga basca fueras de l'aria pirenenca s'espliaría por a extensión d'o movimiento bagauda dende Aquitania ta Hispania en os zaguers sieglos de l'Imperio Romano y en o periodo d'as invasions chermanicas y reinos barbaros.
Referencias
editar- ↑ (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.
