Partenón
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
- Iste articlo ye sobre una edificación d'Atenas ta atros usos, se veiga Partenón (desambigación).
O Partenón (d'o griego Παρθενος Parthenos –virchen–, uno d'os adchetivos que s'emplegaban como epiteto ta la diosa Atena) ye un templo griego clavato en l'Acropoli d'Atenas adedicato a Atena, diosa protectora –y eponima– d'a ciudat d'Atenas. Ye o molimento mas important d'a civilización griega antiga y ye considerato como una d'as mas politas obras arquitectonicas d'a Humanidat.
| Partenón Παρθενος | |
|---|---|
 Frontera d'o Partenón d'Atenas | |
| Situación cheografica | |
| Estau | |
| País | |
| ' | |
| Situación |  Atenas, Grecia
|
| Adreza | |
| Coordenatas | |
| Archidiocesi | |
| Diocesi | |
| Arcipestrau | |
| Información cheneral | |
| Advocación | Atena |
| Culto | |
| Orden | |
| Rector | |
| Vicario parroquial | |
| 2.º Vicario parroquial | |
| Mosen | |
| Propietario | |
| Administrador | |
| Director | |
| Coste | {{{coste}}} |
| Visitable | |
| Datos tecnicos | |
| Altaria | 13.72 m |
| Pisos | |
| Amplaria | 30.9 m |
| Largaria | 69.5 m |
| Superficie | |
| Diametro | |
| Aforo | |
| Altaria s.l.m. | |
| Atras | |
| Alcance | |
| Iluminación | |
| Potencia | |
| Arquitectura | |
| Tipo | Templo |
| Estilo | Arte griego |
| Función | |
| Catalogación | |
| Materials | |
| Construcción | |
| Construcción | 447 aC |
| Fundador | |
| Inicio | |
| Fin | |
| Inauguración | |
| Destrucción | Pacialment o 26 de setiembre de 1687 |
| Equipo disenyador | |
| Arquitecto | Iktinos, Kallikrates |
| Incheniero estructural | |
| Incheniero de servicios | |
| Incheniero civil | |
| Atros | Fidias (escultor) |
| Premios | |
| Pachina web | |
| Localización | |
O Partenón ye uno d'os principals templos doricos que se conservan, construito entre os anyos 447 y 432 aC; alto u baixo, as suyas dimensions son: 69,5 metros de longaria, por 30,9 d'amplaria; as suyas columnas tienen 10,4 metros d'altaria.
Fue declarau per la Unesco como Patrimonio d'a Humanidat en l'anyo 1987 de conchunta con a resta d'o complexo museistico que conforma la acropoli.[1]
Historia
editar
O Partenón substituyó a un templo anterior que yera en o mesmo puesto, que ye conoixito como o Pre-Partenón u Hecatompedón, construito antis d'as Guerras Medicas, y que fue destruito por os persas.
A construcción d'o molimento, feito cuasi nomás con marbre blanco d'o monte Pantelico, la prencipió Pericles y se desembolicó entre os anyos 447 y 432 aC. Os arquitectos encargatos d'a obra fuoron Ictinio y Calícrates y estioron, en a mayoría d'os casos, baixo as órdens de l'arquitecto y gran escultor ateniense Fidias, autor d'a decoración escultorica d'o templo y d'a gran estatua criselefantina d'Atena Partenos que yera a pieza central d'o templo (mediba doce metros d'altaria y t'a suya elaboración calió 1.200 kilogramos d'oro).
O Partenón conservó o suyo caracter relichioso en os sieglos siguients y se convertió en una ilesia bizantina, una ilesia latina y una mesquita musulmana. Pero en 1687, os turcos la emplegoron como deposito de polvora mientres o setio Veneciano, baixo o mando de l'almirant Morosini. Una d'as bombas venecianas cayó en o Partenón y causó una gran explosión que destruyó a mayor parte de l'edificación, que s'heba preservato en buenas condicions dica ixe inte.
Sindembargo, o proceso d'erosión no remató astí sino que continó dica prencipios d'o sieglo XIX, cuan l'ambaixador britanico en Costantinoble, Elgin, decidió de sacar buena cosa d'a decoración escultorica d'o molimento (frisos, metopas, frontons) y tresladar-la ta o Reino Uniu ta vender-la a o Museu Britanico, a on encara hue s'amuestra, estando una d'as coleccions mas significativas d'o museu en l'actualidat.
A frontera occidental d'o Partenón se conserva relativament intacta.
L'edificio en l'actualidat ye la parte central y visitable d'o complexo museístico de l'acropoli d'Atenas.
Caracteristicas
editar
O disenyo d'o Partenón se fació t'acullir a imachen d'oro y vori d'Atena Polías, esculpita por Fidias. A colosal estatua de doce metros d'altaria aprecisaba d'una inmensa cella de mas de deciueito metros d'amplaria, dividida en tres naus por meyo d'una doble columnata conformada por dos órdens superpuestos d'estilo dorico. A nau central mediba diez metros d'amplaria. Dentro d'a cella d'o canto este, a columnata se dispuso en forma d'"U", y yera composada por nueu columnas con un entrepanyo entre cadaguna, en os costatos largos d'a "U". Tres columnas con dos entrepanyos formaban o costato corto.
En a zona ueste, en o fundo de l'interior d'a columnata de cuatro columnas, bi heba lo basamento d'a estatua, ta o culto a l'Atena Parthenos con un amplo estanyo, no guaire fundo, que produciba un efecto de brilor por meyo de l'augua que bi heba debant d'a estatua. A dos cellas yeran zarradas por puertas de bronce.
A cella de l'este yera adedicada a Atena Polías (protectora d'a ciudat), y a cella de l'ueste yera adedicada a Atena Párthenos, "a Virchen", asinas que tot l'edificio remató por estar conoixiu como O Partenón.
A decoración escultorica d'o Partenón ye una combinación unica d'as metopas (esculpidas en altorrelieve por os cuatro costatos externos d'o templo), los timpanos (replenando os espacios triangulars de cada frontera) y un friso (esculpido en baixorrelieve abracando o perimetro exterior de la cella). Se i representan prous escenas d'a Mitolochía griega. Antimás as diversas partes d'o templo yeran pintadas de colors vivos. O Partenón ye sin duda o maximo exponent de l'orden dorico, como se puet apreciar en o disenyo d'o friso u en as suyas columnas.
As metopas representaban a chigantomaquia en o costato este, la amazonomaquia en l'ueste, a centauromaquia en o sud, y escenas d'a guerra de Troya en o norte. En cada timpano d'o templo bi ha una escena mitolochica: a l'este, dencima de la dentrada principal de l'edificio, a naixencia d'Atena, y a l'ueste, a luita entre Atena y Poseidón por o patrocinio d'a ciudat d'Atenas. O friso constituiba a representación d'a procesión d'as Panateneas, o festival relichioso mas important de l'Atenas antiga. A escena se desenbolica a lo largo d'os cuatro costatos de l'edificio y incluye figuras de dioses, bestias y d'arredol de 360 sers humans.
Ista construcción ye uno d'os eixemplos mas claros d'o saber en cheometría por parte de los matematicos y arquitectos griegos. Ye octastilo y periptero, a cual cosa significa que tien columnas en tot o suyo perimetro, ueito en las dos fronteras mas curtas y 17 en las laterals. Tien una doble cella con pronaus y opistodomo, encara que con prostilo de seis columnas.
Os arquitectos facioron que l'efecto visual que produciba o Partenón no deixase veyer a deformación que se fa en estar baixo grans molimentos: con bella alteración adecuata (columnas no equidistants, una mica arqueyatas enta o centro, frontón arqueyato y estilobato una mica convexo) en a suya construcción logroron un efecto visual perfecto.
Referencias
editarVinclos externos
editar
Se veigan as imáchens de Commons sobre o Partenón.- (en)/(el) Información d'o Partenón en a pachina web d'o Ministerio de Cultura de Grecia.
- (en)/(el) Información d'o Partenón.
