Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Provenzal
Provençau
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Provenza-Alpes-Costa Azul
Lenguadoc-Rosellón
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions {{{atras denominacions}}}
Charradors Bellas 400.000 personas.
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por Conselh de la Lenga Occitana
Vitalidat
Escritors principals
Rasgos dialectals
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
Codigos
ISO 639-1 oc (occitán)
ISO 639-2 oci (occitán)
ISO 639-3 oci
SIL oci

O provenzal[1] ye o dialecto occitán que se charra en l'antiga Provenza, Lo Comtat Venaicin, en o Condau de Niza y en una part de Lenguadoc que incluye Nîmes y Uzès.

Con a palabra provenzal os filologos y os italianos por cercanía cheografica designaban a la totalidat de l'occitán. En as zagueras decadas s'ha iu cheneralizando a denominación d'occitán en ambients filolochicos, deixando restinchida la denominación de provenzal pa l'occitán que se charra en Provenza.

Se sabe que beluns de los caracters definidors d'o provenzal son posteriors a lo sieglo XVI, por o que estos caracters han representau una diferenciación recient con respecto a lo lenguadocián. A parla d'Uzès y de Nîmes yera lenguadociana encara en o sieglo XVII.[2]

Adintro d'o provenzal se distingue o provenzal d'o Roine, o provenzal maritimo u central y o nizardo.

Fonetica

Mantién sin palatalizar as consonants d'as silabas latinas CA- y GA- sin palatalizar: cantar, cabra ("craba"), gal ("gallo"), gaug ("goyo"), plaga, coincidindo con o lenguadocián, o catalán y l'aragonés.

Mantién os grupos –sp-, -st-, -sk-: espiar, tèsta ("cabeza"), escòla ("escuela"), coincidindo con o lenguadocián, o catalán y l'aragonés.

Se mantién l'a pretonica sin velarizar (de fueras d'en o norte, incluyindo Rouergue): castèl ("castiello"), aquel, passejada ("paseyo"), coincidindo con o lenguadocián, o catalán y l'aragonés.

Se mantienen os diftongos y triftongos: paire, aiga ("augua"), sau, pèira ("piedra"), buou, puei ("pueyo"), coincidindo con o lenguadocián.

Bi ha una -l- intervocalica que provién tanto de –L- como de –LL- latina: pala, salar, galina ("gallina"), bèla ("bella"). Coincide en esto con o lenguadocián.

Mantiene a –n final: pan, diferenciando-se n'esto d'o lenguadocián y o catalán que la pierden.

A v tien una pronunciación labiodental: vaca, vin, diferenciando-se n'esto d'o lenguadocián.

Bi ha vocalización en u d'a –l y d'a –ll finals: nadau ("nadal"), bèu ("bello"), diferenciando-se d'o luengadocián, d'o catalán y de l'aragonés y coincidindo con o gascón y o nordoccitán.

No bi ha -s final en os plurals, diferenciando-se d'o lenguadocián, d'o catalán y l'aragonés.

Perda d'as consonants finals: lo ("lobo" en aragonés cheneral, "lupo" en aragonés central), cantá (participio "cantau"), ("pico") en cuenta de lop, cantat y bec, encara que son latents y reapareixen en ciertas liaisons u en palabras composadas.

Morfolochía

Articlo li, lei.

Referencias

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. (fr) Pierre Bec: La langue occitane. Presses universitaires de France, 1973. Colection Que sais-je?

Bibliografía

  • (fr) Pierre Bec: La langue occitane. Presses universitaires de France, 1973. Colection Que sais-je?


Dialectos de l'occitán
Auvernés | Gascón (Aranés, Biarnés, Cispirenenco) | Lemosín | Lengadocián | Provenzal (Shuadit, Nizardo, Mentonasco) | Vivaro-alpín