Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo tracta sobre a materia primera dura d'orichen natural. Ta atros emplegos de Piedra adrece-se a la pachina Piedra.

Piedra ye a denominación que recibe cualsiquier material d'orichen natural y de consistencia dura, por un regular una roca u un mineral. En choyería, arquitectura y incheniería treballan con esta clase de materials. D'una traza cientifica, se define como un cuerpo material solido y duro, de composición variable, no metalico pero que tien sals y oxidos metalicos, que constituye las rocas.

Pedrera

Os cheologos fan servir a palabra roca exclusivament pa referir-se a estos materials, encara que o concepto piedra en comprende tamién atros de mes tovos. O termin piedra no ye utilizato en o campo d'a cheolochía, on a negativa a usar-lo ye cuasi un signo d'identitat profesional.

Como materia primera, a piedra s'extraye generalment d'as pedreras, explotacions meneras a cielo ubierto.

En choyería, l'arte de tallar a piedra ye un d'os oficios de mes antiga tradición. A piedra ye tallada por os mayestros tallistas.

En arquitectura y inchenieria, s'entiende como piedra o troz de materia mineral utilizada cheneralment como material de construcción: asinas, tenemos a piedra d'arena (provinient de rocas arenosas), a piedra de campanil (provinient de rocas calsineras), etc. Por anolochia, se denomina piedra artificial a lo formigón con l'apariencia de piedra natural.

Etimolochía editar

En aragonés cheneral se fa servir a palabra piedra dende a Edat Meya, como palabra heredera de Petra en latín[1], y como cognato d'o castellano piedra, d'o catalán pedra y de l'occitán peira. En variants altoaragonesas medievals preliterarias existiban variants como Pietra, Piatra, que se troban encara en a toponimia. L'uso de cantal en l'aragonés escrito propio d'os neoparlants ye en a mayor part d'os casos una error derivato de l'uso d'o diccionario d'Andolz. Cantal ye una piedra redonda que se puet agafar con una man, d'una traza homologa a lo castellano canto, un termin a man de ruello de glera.

Ditos y mazadas editar

  • «qui tira piedretas quiere festetas»[2]

Referencias editar

  1. (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.354
  2. (an) Chusé Antón Santamaría Loriente: Chiqueta comparanza de paremias occitanas, francesas e aragonesas, Fuellas 228-229, Consello d'a Fabla Aragonesa, 2015, ISSN 1132-8453, pp. 17-19.

Veyer tamién editar