Lacos de Titán
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Os lacos e as mars de Titán son extensions d'hidrocarburs liquidos.
Observación
editar
Hipotesi
editarA posibilidat de mars de metano liquido en Titán se sucherió a primera vegata sobre a base d'os datos transmititos per as sondas Voyager en 1980 e 1981, que amostroron que o satelite poseye una atmosfera espesa con a temperatura e a composición correcta que permiten a suya existencia. A primera preba directa s'obtenió en 1995, aprés atras observacions dende a Tierra se ye sucherita igualment. siga en traza de bolsas aislatas, siga chus a traza d'un ocián que recubre tota la luna.[2]
Descubrimiento
editarDurando a suya exploración d'o sistema de Saturno, a sonda Cassini confirmó a presencia de lacos d'hidrocarburs separtatos, encara que no immediatament. A la suya arribata en 2004, s'asperaba detectar tals lacos gracias a la reflexión d'a luz d'o Sol en a suya superficie, pero garra reflexión especular no s'alufró inicialment.[3]
A rechira s'orientó enta os polos de Titán, aon ye posible que lacos d'etano e de metano liquidos puedan existir a embute de traza estable.[4] En o polo sud, una zona ubaga dita Ontario Lacus se convirtió en o primer laco potencial identificato, probablement creato per as boiras alufratas en a rechión.[5] Una costa posible ye igualment identificata en o polo per imáchens de radar. O 22 de chunio de 2006, aprés una sobrevolata durando que a Cassini mapió con radar as latituz nord de Titán, bel numero de napas lisas (e por tanto ubagas en o radar) ixarpan a superficie d'o satelite amán d'o polo.[6] Sobre a base d'istas observacions, a existencia cuasi segura de lacos de metano s'anunció oficialment en chinero de 2007.[4][7] L'equipe d'a misión Cassini-Huygens concluyoron que muit segurament istas caracteristicas corresponden a las d'os lacos d'hidrocarburs, a primeras extensions liquidass estables difuera d'a Tierra. Belunas semblan poseyer-ne de canals asociatos e se sitúan adintro d'as depresions topograficas.[4]
Observacions ulteriors
editarAprés a sobrevolata d'a Cassini en febrero de 2008, as observacions (con radar e con luz veyible) revelan numerosas zonas en a rechión polar nord que pueden estar grans extensions de metano u d'etano liquidos, incluyito un laco de mes de 100 000 km2 cuadratos (mes gran que o laco Superior) e una mar potencialment tan gran como a mar Caspia.[8] Una sobrevolata d'a rechión polar sud en octubre de 2007 reveló unas zonas parixitas, que semblan lacos, pero mes chicotas.[9]
Durando una sobrevolata amanata en aviento de 2007, l'Ontario Lacus s'alufró en a rechión polar sud e diferents constituyents se i son identificatos. Sobre as bases d'istas observacions, se ye deducito que a lo menos un d'os grans lacos de Titán en contién verdaderament de liquido, que se tracta d'hidrocarburs e que a presencia d'etano se ye confirmata.[10][11]
Os descubrimientos en os polos contrastan con as d'a sonda Huygens, que aterrizó amán de l'ecuador de Titán o 14 de chinero de 2005. As imáchens presas per a sonda durando lo suyo descenso no meten en evidencia garra extensión liquida pero indican manimenos que liquidos ciertament son estatos presents en un pasato recient, amostrando-ne de tozals baixos corritos per canals de drenache fosco menando enta una gran rechión fosca e plana. Inicialment, ista rechión s'interpreta como un laco d'una substancia fluida u espesa, pero a partir d'agora ye cierto que Huygens aterrizó en l'interior d'ista plana e que ye solida, composata d'arena de granos de chelo.[12] As imáchens transmititas per a sonda dende lo suelo amuestran una planura plana cubierta per cantals arredonditos, o que poderba indicar l'acción de fluidos.[13]
A estabilidat a luengo termino d'os lacos encara debe alufrar-se. Modelos d'oscilacions d'a circulación atmosferica de Titán suchier que en o curso d'una anyada saturniana, os liquidos son transportatos dende a rechión ecuatorial dica o polo aon cayen en traza de plevia. Isto poderba explanicar a relativa sequera de l'ecuador.[14]
Livel d'a mar
editarUn estudio apareixito en 2018 amuestra que os lacos mes grans de Titán estarban a o mesmo livel, seguindo un mesmo cheopotencial e formando por tanto un "livel d'a mar" como sobre a Tierra. Os lacos mes chicoz son cheneralment en altarias mes elevatas.
Lacos e mars nombratos
editarSe creye que as caracteristicas ditas lacus son lacos d'etano u metano, mientres se creye que as caracteristicas ditas lacuna son gleras de lacos xutos. Entramos se nombran a partir de lacos terrestres.[15] As caracteristicas ditas sinus son bahías aíntro d'un cuerpo liquido. Se nombran a partir de bahías e fiordos terrestres. As caracteristica ditas insula son islas aíntro d'una masa de liquido. Se nombran a partir d'islas miticas, os maria titanios (grans mars d'hidrocarburs) se nombran a partir de monstruos d'a mitolochía mundial.[15]
Nombre d'as mars de Titán
editar| Nombre | Coordinatas | Longaria (km)[16] | Aria (km2) | Fuent d'o nombre |
|---|---|---|---|---|
| Kraken Mare | 68,0°N 310,0°U | 1 170 | ca. 400 000 | O Kraken, monstruo marín nordico. |
| Ligeia Mare | 79,0°N 248,0°U | 500 | 126 000 | Licheya, una d'as Sirenas, monstruos griegos. |
| Punga Mare | 85,1°N 339,7°U | 380 | Punga, antipasato maorí d'os tiburons y engardaixos. |
Nombres d'os lacos de Titán
editar| Nombre | Coordinatas | Longaria (km)[16] | Fuent d'o nombre |
|---|---|---|---|
| Abaya Lacus | 73,17ºN 45,55ºU | 65 | Laco Abaya, Etiopía |
| Albano Lacus | 65,9ºN 236,4ºU | 6,2 | Laco Albano, Italia |
| Atitlán Lacus | 69,3ºN 238,8ºU | 13,7 | Laco d'Atitlán, Guatemala |
| Bolsena Lacus | 75,75ºN 10,28ºU | 101 | Laco de Bolsena, Italia |
| Cardiel Lacus | 70,2ºN 206,5ºU | 22 | Laco Cardiel, Archentina |
| Cayuga Lacus | 69,8ºN 230,0ºU | 22,7 | Laco Cayuga, Estaus Unius |
| Crveno Lacus | 79,6ºS 184,9ºU | 41,0 | Laco Royo, Croacia |
| Feia Lacus | 73,7ºN 64,41ºU | 47 | Lagoa Feia, Brasil |
| Freeman Lacus | 73,6ºN 211,1ºU | 26 | Laco Freeman, Estaus Unius |
| Hammar Lacus | 48,6ºN 308,29ºU | 200 | Laco Hammar, Iraq |
| Jingpo Lacus | 73,0ºN 336,0ºU | 240 | Laco Jingpo, China |
| Junín Lacus | 66,9ºN 236,9ºU | 6,3 | Laco Junín, Perú |
| Kayangan Lacus | 86,3ºS 236,9ºU | 6,2 | Laco Kayangan, Filipinas |
| Kivu Lacus | 87,0ºN 121,0ºU | 77,5 | Laco Kivu, on the border of Rwanda and the Democratic Republic of the Congo |
| Koitere Lacus | 79,4ºN 36,14ºU | 68 | Koitere, Finlandia |
| Ladoga Lacus | 74,8ºN 26,1ºU | 110 | Laco Ladoga, Rusia |
| Lanao Lacus | 71,0ºN 217,7ºU | 34,5 | Laco Lánao, Filipinas |
| Logtak Lacus | 70,8ºN 124,1ºU | 14,3 | Laco Loktak, India |
| Mackay Lacus | 78,32ºN 97,53ºU | 180 | Laco Mackay, Australia |
| Müggel Lacus | 84,44ºN 203,5ºU | 170 | Müggelsee, Alemanya |
| Mývatn Lacus | 78,19ºN 135,28ºU | 55 | Mývatn, Islandia |
| Neagh Lacus | 81,11ºN 32,16ºU | 98 | Laco Neagh, Irlanda d'o Norte |
| Ohrid Lacus | 71,8ºN 221,9ºU | 17,3 | Laco d'Ohrid, en a muga d'a Macedonya d'o Norte y Albania |
| Oneida Lacus | 76,14ºN 131,83ºU | 51 | Laco Oneida, Estaus Unius |
| Ontario Lacus | 72,0ºS 183,0ºU | 235 | Laco Ontario, en a muga entre Canadá y Estaus Unius. |
| Sevan Lacus | 69,7ºN 125,6ºU | 46,9 | Laco Sevan, Armenia |
| Shoji Lacus | 79,7ºS 166,4ºU | 5,8 | Laco Shoji, Chapón |
| Sionascaig Lacus | 41,52ºS 278,12ºU | 143,2 | Laco Sionascaig, Escocia |
| Sotonera Lacus | 76,75ºN 17,49ºU | 63 | Entibo d'a Sotonera, Espanya |
| Sparrow Lacus | 84,3N 64,7ºU | 81,4 | Laco Sparrow, Canadá |
| Towada Lacus | 71,4ºN 244,2ºU | 24 | Laco Towada, Chapón |
| Tsomgo Lacus | 86,4ºS 162,4ºU | 59 | Laco Tsomgo, India |
| Urmia Lacus | 39,27ºS 276,55ºU | 28,6 | Laco Urmía, Irán |
| Uvs Lacus | 69,6ºN 245,7ºU | 26,9 | Laco Uvs, Mongolia |
| Vänern Lacus | 70,4ºN 223,1ºU | 43,9 | Laco Vänern, Suecia |
| Waikare Lacus | 81,6ºN 126,0ºU | 52,5 | Laco Waikare, Nueva Zelanda |
Nombres de gleras de Titán
editar| Nombre | Coordinatas | Longaria (km)[16] | Fuent d'o nombre |
|---|---|---|---|
| Atacama Lacuna | 62,8ºN 227,6ºU | 35,9 | Desierto d'Atacama e salars asociatos |
| Eyre Lacuna | 72,6ºN 225,1ºU | 25,4 | Laco Eyre, Australia |
| Jerid Lacuna | 66,7ºN 221ºU | 42,6 | Chott el Djerid, Tunicia |
| Kutch Lacuna | 88,4ºN 217ºU | 175 | Rann de Kutch, entre India e Pakistán |
| Melrhir Lacuna | 64,9ºN 212,6ºU | 23 | Chott Melrhir, Alcheria |
| Nakuru Lacuna | 65,81ºN 94ºU | 188 | Laco Nakuru, Kenya |
| Ngami Lacuna | 66,7ºN 213,9ºU | 37,2 | Laco Ngami, Botsuana |
| Racetrack Lacuna | 66,1ºN 224,9ºU | 9,9 | Racetrack Playa, Estaus Unius |
| Uyuni Lacuna | 66,3ºN 228,4ºU | 27 | Salar d'Uyuni, Bolivia |
| Woytchugga Lacuna | 68,88ºN 109ºU | 449 | Laco Woytchugga, Australia |
| Veliko Lacuna | 76,8ºS 33,1ºU | 93 | Laco Veliko, Bosnia y Herzegovina |
Nombres de bahías de Titán
editar| Nombre | Coordinatas | Cuerpo liquido | Longaria (km)[16] | Fuent d'o nombre |
|---|---|---|---|---|
| Arnar Sinus | 72,6ºN 322ºU | Kraken Mare | 101 | Arnar, fiordo d'Islandia |
| Flensborg Sinus | 64,9ºN 295,3ºU | Kraken Mare | 115 | Flensburgo, fiordo entre Dinamarca e Alemanya |
| Gabes Sinus | 67,6ºN 289,6ºU | Kraken Mare | 147 | Gabes, u Chicota Sirte, una bahía de Tunisia |
| Kumbaru Sinus | 72,6ºN 322ºU | Kraken Mare | 122 | Bahía d'a India |
| Moray Sinus | 76,6ºN 281,4ºU | Kraken Mare | 204 | Fiordo Moray d'Escocia |
| Nicoya Sinus | 74,8ºN 251,2ºU} | Ligeia Mare | 130 | Golfo de Nicoya en Costa Rica |
| Okahu Sinus | 73,7ºN 282ºU | Kraken Mare | 141 | Bahía Okahu amán d'Auckland, Nueva Zelanda |
| Patos Sinus | 77,2ºN 224,8ºU | Ligeia Mare | 103 | Patos, fiordo de Chile |
| Puget Sinus | 82,4ºN 241,1ºU | Ligeia Mare | 93 | Estreito de Puget en Washington, Estaus Unius |
| Rombaken Sinus | 75,3ºN 232,9ºU | Ligeia Mare | 92,5 | Rombaken, fiordo de Noruega |
| Skelton Sinus | 76,8ºN 314,9ºU | Kraken Mare | 73 | Glaciar Skelton amán d'a Mar de Ross, Antarctida |
| Trold Sinus | 71,3ºN 292,7ºU | Kraken Mare | 118 | Formación d'o Fiordo Trold en Nunavut, Canadá |
| Tunu Sinus | 79,2ºN 299,8ºU | Kraken Mare | 134 | Tunu, fiordo de Groenlandia |
| Wakasa Sinus | 80,7ºN 270ºU | Ligeia Mare | 146 | Bahía de Chapón |
| Walvis Sinus | 58,2ºN 324,1ºU | Kraken Mare | 253 | Walvis Bay en Namibia |
Nombres d'islas de Titán
editar| Nombre | Coordinatas | Cuerpo liquido | Fuent d'o nombre |
|---|---|---|---|
| Bermoothes Insula | 67,1ºN 317,1ºU | Kraken Mare | Bermoothes, una isla incantata en The Tempest de Shakespeare. |
| Bimini Insula | 73,3ºN 305,4ºU | Kraken Mare | Bimini, isla que se'n diz en una lienda arawakana que contién a fuent d'a choventut. |
| Bralgu Insula | 76,2ºN 251,5ºU | Ligeia Mare | Baralku, en a cultura Yolngu, ye a isla d'os muertos e o puesto que os Djanggawul, os tres chirmans creadors, se bi orichinoron. |
| Buyan Insula | 77,3ºN 245,1ºU | Ligeia Mare | Buyan, una isla rocosa en os cuentos populars rusos sita en a illera meridional d'a Mar Baltica. |
| Hufaidh Insulae | 67ºN 320,3ºU | Kraken Mare | Hufaidh, isla lechendaria en os almarchals d'o sud d'Iraq |
| Krocylea Insulae | 69,1ºN 302,4ºU | Kraken Mare | Crocilea, isla mitolochica griega en a Mar Chonica, amán d'Itaca |
| Mayda Insula | 79,1ºN 312,2ºU | Kraken Mare | Mayda, isla lechendaria en o nord-este de l'Atlantico |
| Penglai Insula | 72,2ºN 308,7ºU | Kraken Mare | Penglai, isla montanyosa mitolochica chinesa que os immortals e dioses i viviban. |
| Planctae Insulae | 77,5ºN 251,3ºU | Ligeia Mare | Simplegades, as "rocas tambonaderas" en Basofre, que se'n diz que només que l'Argo las esnavesó con exito. |
| Royllo Insula | 38,3ºN 297,2ºU | Kraken Mare | Royllo, isla lechendaria en l'Atlantico amán d'Antillia e Sant Brandán. |
Galería d'imáchens
editar-
Mapas d'as rechions polars basatas en imáchens d'a Cassini amostrando lacos e mars d'hidrocarburs. As masas d'hidrocarburs se perfilan en royo; as linias azurs indican una masa que apareixió durando l'intervalo 2004-2006. -
![Mosaico en colors falsas d'alta resolución d'o radar d'ubridura sintetica d'a Cassini d'a rechión polar norte, amostrando mars, lacos e un rete d'afluents d'hidrocarburs. A coloración azur indica arias de baixa reflectivitat, causata per masas d'etano, metano e nitrocheno[17] Arredol d'a mitat d'o Kraken Mare, a mayor masa abaixo a la ezquierda, ye difuera d'a imachen. Ligeia Mare ye a mayor masa abaixo a la dreita. Punga Mare ye chusto a la ezquierda d'o centro. Jingpo Lacus ye chusto sobre o Kraken Mare e o Bolsena Lacus dreitament sobre él.](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/PIA10008_Seas_and_Lakes_on_Titan_full_size.jpg/210px-PIA10008_Seas_and_Lakes_on_Titan_full_size.jpg)
Mosaico en colors falsas d'alta resolución d'o radar d'ubridura sintetica d'a Cassini d'a rechión polar norte, amostrando mars, lacos e un rete d'afluents d'hidrocarburs. A coloración azur indica arias de baixa reflectivitat, causata per masas d'etano, metano e nitrocheno[17] Arredol d'a mitat d'o Kraken Mare, a mayor masa abaixo a la ezquierda, ye difuera d'a imachen. Ligeia Mare ye a mayor masa abaixo a la dreita. Punga Mare ye chusto a la ezquierda d'o centro. Jingpo Lacus ye chusto sobre o Kraken Mare e o Bolsena Lacus dreitament sobre él. -
Envista d'a Cassini d'as mars e d'os lacos polars norte en o cuasi infrarroyo. Ligeia Mare ye entalto; Punga Mare ye chus él e Kraken Mare ye a la suya dreita abaixo. -
Entre chulio de 2004 e chunio de 2005, nuevas caracteristicas foscas apareixioron en Arrakis Planitia, una plana baixa en a rechión polar sud de Titán. Istas s'interpretan como nuevas masas d'hidrocarburs liquidos resultant d'a precipitación d'as boiras alufratas en l'aria en octubre de 2004. -
Os lacos polars norte de Titán pareixen haber estato estables per a o menos una estación titania (sies anyadas terrestres). -
Envista de Titán en color natural visible amán d'o infrarroyo amostrando os suyos mars e lacos polars entalto a la ezquierda.
![Mosaico en colors falsas d'alta resolución d'o radar d'ubridura sintetica d'a Cassini d'a rechión polar norte, amostrando mars, lacos e un rete d'afluents d'hidrocarburs. A coloración azur indica arias de baixa reflectivitat, causata per masas d'etano, metano e nitrocheno[17] Arredol d'a mitat d'o Kraken Mare, a mayor masa abaixo a la ezquierda, ye difuera d'a imachen. Ligeia Mare ye a mayor masa abaixo a la dreita. Punga Mare ye chusto a la ezquierda d'o centro. Jingpo Lacus ye chusto sobre o Kraken Mare e o Bolsena Lacus dreitament sobre él.](/wiki/Imachen:PIA10008_Seas_and_Lakes_on_Titan_full_size.jpg)
Referencias
editar- ↑ Coustenis, A.; Taylor, F. W. (21 de chulio de 2008). Titan: Exploring an Earthlike World. World Scientific. pp. 154–155. ISBN 978-981-281-161-5. OCLC 144226016. Consultato lo 29 d'aviento de 2009.
- ↑ Dermott, S. F.; Sagan, C., « Tidal effects of disconnected hydrocarbon seas on Titan », Nature, vol. 374, {{{2}}}, p. 238-240.
- ↑ H. Bortman, «Titan: Where's the Wet Stuff?» [archivo], Astrobiology Magazine, 2 de noviembre de 2004 (consultato o 18 de febrero de 2009)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 E.R Stofan, C. Elachi, et al., «The lakes of Titan», Nature, vol. 445, no 1.
- ↑ Emily Lakdawalla, « Dark Spot Near the South Pole: A Candidate Lake on Titan? » [archivo], The Planetary Society, 28 de chunio de 2005 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
- ↑ «PIA08630: Lakes on Titan» [archivo], NASA/JPL - NASA Planetary Photojournal (consultato lo 18 de febrero de 2009).
- ↑ «Titan Has Liquid Lakes, Scientists Report in Nature» [archivo], NASA/JPL, 3 de chinero de 2007 (consultato lo 18 febrero de 2009).
- ↑ «Cassini Spacecraft Images Seas on Saturn's Moon Titan» [archivo], NASA, o 13 de marzo de 2007 (consultato lo 18 febrero de 2009).
- ↑ E. Lakdawalla, «News flash: Lakes at Titan's south pole, too, on top of the land of lakes in the north» [archivo], The Planetary Society, l'11 d'octubre de 2007 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
- ↑ «NASA Confirms Liquid Lake on Saturn Moon», NASA, 30 de chulio de 2008 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
- ↑ A. Hadhazy, «Scientists Confirm Liquid Lake, Beach on Saturn's Moon Titan», Scientific American, 30 de chulio de 2008 (consultato lo 18 de febrero de 2009).
- ↑ «Titan probe's pebble 'bash-down'», BBC News, 10 d'abril de 2005 (consultato lo 18 febrero de 2009).
- ↑ E. Lakdawalla, «New Images from the Huygens Probe: Shorelines and Channels, But an Apparently Dry Surface», The Planetary Society, 15 de chinero de 2005 (consultato lo 28 de marzo de 2005).
- ↑ «Tropical Titan», astrobio.net, 7 d'octubre de 2007 (consulté le 28 mars 2005).
- ↑ 15,0 15,1 "Titan". Pachina de nomenclatura d'a USGS. USGS. Consultato lo 29 d'aviento de 2013.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 O sitio USGS da la grandaria como "diametro", pero ye en realidat l'amplaria d'a dimensión mes ampla.
- ↑ Coustenis, A.; Taylor, F. W. (21 de chulio de 2008). Titan: Exploring an Earthlike World. World Scientific. pp. 154–155. ISBN 978-981-281-161-5. OCLC 144226016. Consultato lo 29 d'aviento de 2009.
Datos: Q1925406
