Brasil

País d'America d'o Sud
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.


A Republica Federativa de Brasil (en portugués República Federativa do Brasil) ye o país mas gran de Sudamerica y o cinqueno estau mas gran d'o mundo en termins d'amplaria territorial. A suya población ye de 205.002.000 habitants en una superficie de 8.514.876 km² (ye decir, o 47% d'a superficie total d'America d'o Sud), con una densidat de población de 22 hab/km². Encara que Brasil ye o cinqueno país mas poblato d'o mundo, ye tamién uno d'os países con menor densidat de población, en estar semidesertica a mayor parte d'o país.

Republica Federativa de Brasil
República Federativa do Brasil
Bandera de Brasil Escudo de Brasil
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Ordem e Progresso
(Portugués; Orden y Progreso)
Himno nacional: Hino Nacional Brasileiro
Situación de Brasil
Situación de Brasil
Capital
 • Población
 • Coordenatas
Brasilia
3.055.149 (2020)
15°45′S 47°57′W

Mayor ciudat São Paulo
Idiomas oficials Portugués
Forma de gubierno Republica federal
Luiz Inácio Lula da Silva
Geraldo Alckmin
Independencia
Declarata
Reconoixita
de Portugal
7 de setiembre de 1822
29 d'agosto de 1825
Superficie
 • Total
 • % augua
Mugas
Posición 5º
8.514.876 km²
0,65%
120,3
Población
 • Total (2022)
 • Densidat
Posición 6º
214.828.540
24,87 hab/km²
PIB (PPA)
 • Total (2008)
 • PIB per capita
Posición 9º
$1,981 trillons
$10,325
Moneda Real
Chentilicio Brasilero/a[1]
Zona horaria UTC -2 a -5
Dominio d'Internet .br
Codigo telefonico ++ 55
Prefixo radiofonico
Codigo ISO
Miembro de: OEA, ONU, Mercosur, CSN, ALADI, SELA, CPLP

Brasil tien zonas mugants con toz menos dos d'os países sudamericans, Chile y Ecuador. Muga: a o norte con Venezuela, Colombia, Guyana, Surinam y Guayana Francesa; a o sud con Archentina, Uruguai y Paraguai; a l'este con l'Oceano Atlantico; y a l'ueste con Bolivia y Perú.

A capital nacional ye Brasilia, que substituyó a Río de Janeiro en 1960. Politicament, Brasil ye una Republica, estando l'actual president d'o país Luiz Inácio Lula da Silva. Brasil declaró a suya independencia de Portugal o 7 de setiembre de 1822 formando l'Imperio de Brasil, y Portugal reconoixió ista declaración d'independencia o 29 d'agosto de 1825.

En estar una antiga colonia portuguesa, Brasil ye l'unico país d'America d'o sud a on se charra o portugués, encara que tamién se charran luengas indichenas, trobando-se muitas en situación de periglo. A relichión d'a mayor parte d'os brasileros ye o Cristianismo catolico (ye o país con mayor porcentache d'habitants catolicos d'o mundo), encara que tamién bi ha una important presencia d'a Ilesia Evanchelica.

A ciudat brasilera con mayor nomero d'habitants ye São Paulo, con una población total de mas de 10 millons d'habitants; Rio de Janeiro, con mas de 6 millons; Salvador, Belo Horizonte y Fortaleza, con mas de 2 millons; y Recife, Curitiba, Belém, Porto Alegre, Manaus y Goiânia, totas con mas d'1 millón d'habitants.

A metat norte d'o país ye formata por a cuenca hidrografica d'o río Amazonas, encara que a parte sud de Brasil fa parte d'a cuenca hidrografica d'o Río d'a Plata, con os ríos Paraguai, Paraná y Uruguai. Antiparte, una parte d'as suyas auguas fluvials desauguan en l'oceano Atlantico, que ye a muga oriental de Brasil. A mayor altaria de Brasil ye o Pico da Neblina, con 2.993 metros d'altaria sobre o livel d'a mar.

Historia

editar

L'8 de chinero de 2023, seguidors de l'anterior president Jair Bolsonaro asaltan simultaniament as seus d'o poder executivo, d'o poder chudicial y d'o poder lechislativo, en espullando-las y causando-ie destruccions, en un acto que muitos observadors califican como un intento de golpe d'estau.[2]

Organización politico-administrativa

editar
Ta más detalles, veyer l'articlo Organización politico-administrativa de Brasilveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].
 
Congresso Nacional.

O territorio de Brasil se troba dividito administrativament en 26 estaus, amás d'un Districto Federal.

UF Sigla Capital Rechión
1   Acre AC Rio Branco Norte
2   Alagoas AL Maceió Nord-este
3   Amapá AP Macapá Norte
4   Amazonas AM Manaus Norte
5   Bahia BA Salvador Nord-este
6   Ceará CE Fortaleza Nord-este
7   Espírito Santo ES Vitória Sudeste
8   Goiás GO Goiânia Centro-Ueste
9   Maranhão MA São Luís Nord-este
10   Mato Grosso MT Cuiabá Centro-Ueste
11   Mato Grosso do Sul MS Campo Grande Centro-Ueste
12   Minas Gerais MG Belo Horizonte Sudeste
13   Pará PA Belém Norte
14   Paraíba PB João Pessoa Nord-este
15   Paraná PR Curitiba Sud
16   Pernambuco PE Recife Nord-este
17   Piauí PI Teresina Nord-este
18   Rio de Janeiro RJ Rio de Janeiro Sudeste
19   Rio Grande do Norte RN Natal Nord-este
20   Rio Grande do Sul RS Porto Alegre Sud
21   Rondônia RO Porto Velho Norte
22   Roraima RR Boa Vista Norte
23   Santa Catarina SC Florianópolis Sud
24   São Paulo SP São Paulo Sudeste
25   Sergipe SE Aracaju Nord-este
26   Tocantins TO Palmas Norte
27   Districto Federal DF Brasília Centro-Ueste
 
Mapa de Brasil.
 
Mapa de Brasil

Prencipals rechions metropolitanas

editar

As prencipals arias metropolitanas de Brasil son:

Rechión Metropolitana Población en 2019
São Paulo 21.734.682
Rio de Janeiro 12.644.321
Belo Horizonte 5.944.892
Brasilia 4.406.341
Porto Alegre 4.256.800
Recife 3.999.817
Fortaleza 3.969.507
Salvador 3.929.209
Curitiba 3.600.073
Campinas 3.251.293
Goiânia 2.606.931
Manaus 2.549.078
Belém 2.309.481
As rechións metropolitanas con mas de 2.000.000 d'habitants IBGE.

Esportes

editar

L'esporte mes popular y practicato por a población de Brasil ye o fútbol, atros esportes como o baloncesto, o voleibol, o futbol sala, l'automovilismo y os esportes de luita tanto que ha originado nuevas especializades como o vale-tudo, a capoeira y el jiu-jitsu brasilenyo. Tamien ye destacable as artes marcials mixtas (MMA) que son tamién son muito populars en zaguerias.

Instalacions esportivas

editar
 
Complexo esportivo de Maracaná.

Dentre as instalacions esportivas d'o país destaca o Complexo Esportivo de Maracaná, en o cual ye situau o Estadio de Maracaná que ye o más gran y representatiu estadio d'o país, estió o más gran d'o mundo y ye an chuga a selección de Brasil de fútbol os suyos partius como local.

Competicions esportivas

editar

Dentre as competicions poliesportivas organizadas por Brasil o en Brasil cal destacar a ciudat brasilera de Rio de Janeiro que estió a siede d'os Chuegos Olimpicos de 2016 y d'os Chuegos Panamericanos de 2007. En São Paulo os Chuegos Panamericanos de 1963 .

Brasil estió a seu d'a Copa Mundial de Fútbol de 1950 y a Copa Mundial de Fútbol de 2014 y d'a Copa America de Futbol en as anyadas 1919, 1922, 1949, 1989 y 2015.

Chuegos Olimpicos

editar

Brasil ye representau en os Chuegos Olimpicos per o Comité Olimpico Brasilenyo, creau en 1914 y reconoixiu per o Comité Olimpico Internacional en 1935.[3]

En os Chuegos Olimpicos de Verano ha participau en 23 edicions, estando a suya primera presencia en Anvers 1920, dende alavez o país ha obteniu un total de 150 medallas en as edicions de verano: 37 d'oro, 42 d'archent y 71 de bronce.[3]

En os Chuegos Olimpicos d'Hibierno ha participau en nueu edicions, estando Albertville 1992 a suya primera participación en estes Chuegos. Lo país no ha aconseguiu garra medalla en as edicions d'hibierno.[3]

A ciudat brasilera de Rio de Janeiro estió a siede d'os Chuegos Olimpicos de 2016.[4]

Referencias

editar

Vinclos externos

editar


Estaus d'America d'o Sud
Archentina | Bolivia | Brasil | Chile | Colombia | Ecuador | Guyana | Paraguai | Perú | Surinam | Uruguai | Venezuela
Dependencias: Aruba | Cheorchias d'o Sud | Curaçao | Guayana Francesa | Islas Malvinas | Sandwich d'o Sud | Sint Maarten