Consello Rechional de Defensa d'Aragón

Pa o consello creyau en 1494 por o rei Ferrando II d'Aragón, se veiga Consello d'Aragón.

O Consello Rechional de Defensa d'Aragón, tamién dito simplament Consello d'Aragón, estió una entidat administrativa creyada en setiembre de 1936 baixo o gubierno d'a Segunda Republica Espanyola de Francisco Largo Caballero y en o contexto d'a revolución de 1936 que escayeixió en primerías d'a guerra civil espanyola.

Consello Rechional de Defensa d'Aragón Consejo Regional de Defensa de Aragón Consell Regional de Defensa d'Aragó
← 1936 — 1937 →
Situación de Consello d'Aragón Territorio administrau por o CRE d'Aragón en royo fosco.
Capital	Fraga (dica aviento de 1936) Caspe (dende aviento de 1936)
Idioma oficial  • Atros idiomas	Castellano Aragonés y catalán
Gubierno	Comuna anarquista Comunismo libertario
President  • 1936 - 1937	Joaquín Ascaso
Periodo historico	Guerra Civil Espanyola
• Formación	6 d'octubre de 1936
• Desaparición	10 d'agosto de 1937
Miembro de: Segunda Republica Espanyola

O suyo control s'estendilló sobre a metad oriental d'Aragón, a economía se refirmó en as colectividaz, motor productivo d'a rechión, asinas como o intercambeo entre ellas y atras rechiones. Se controlaba o pre d'os productos y se evito a inflación. Estió o primer gubierno autonomo d'Aragón dende 1707, plegando a estar como un Estau adintro d'o Estau republicano. Constituyiu en a suya primera etapa por miembros exclusivament anarquistas d'a Confederación Nacional d'o Treballo (octubre a aviento de 1936) y con representación de todas as fuerzas antifaixistas d'o Frent Popular dende aviento de 1936 dica a suya disolución. A suya vida estió efimera ya que as suyas actividaz duroron menos d'un anyo en estar disuelto por as autoridaz republicanas, baixo a influyencia comunista, en agosto de 1937. En o suyo curto periodo d'existencia se metioron en marcha midas economicas y socials progresistas y revolucionarias, se refirmó y se potenció a las colectividaz a la vegada que se luitaba por vencer a l'enemigo faixista.

Historia

Orichens y creyación

Os orichens d'o Consello Rechional de Defensa d'Aragón se troban, d'una man en a tradición anarcosindicalista d'o campesinau aragonés y d'a influyencia que a CNT teneba en iste territorio. A situación revolucionaria que se desarrolló en tierras aragonesas ye previa a o paso d'as columnas procedents de Catalunya y Valencia, ya que en aquels puestos d'Aragón a on que no triunfó o golpe, se constituyioron decamín y autonomament os comités revolucionarios. L'arribada d'as columnas de milicianos dende Catalunya fue fundamental a la hora d'esfender militarmente as conquistas alcanzadas y a creyación d'os frents, ya que as milicias obreras s'heban feito con o poder y yeran implantando una revolución social que no destruyió a o Estau republicano pero si ocupó o vueito de poder que a rebelión militar heba prevocau. Lo cierto ye que o gubierno central y o gubierno catalán teneban poca marguin d'actuación en lo que se refiere a la zona d'Aragón.

Dimpués d'o golpe militar d'o 18 de chulio en Aragón, en octubre de 1936, se fixó una linia divisoria de norte ta sud d'Aragón que marcó o dito “Frent d'Aragón”; o costau occidental fue ocupau por os sublevaus y l'oriental por republicanos y anarquistas. Una linia que permaneixió alto u baixo estable dica zaguerías de 1937 y que iba dende a cuenca de l'Alfambra y de l'Aguas Vivas, en o sud, por a sierra d'Alcubierre y a Violada dica o Pireneu, prenendo como divisoria a linia d'o Galligo en o suyo trampo superior. A vida s'organizó en retraguarda d'iste Aragón trestallau. En as zonas que teoricament quedaban baixo a churisdicción d'a Republica, qui realment teneban o poder yeran as milicias que emparaban a os comités revolucionarios, dominaus cuasi toz éls por anarquistas a la marguin d'o Estau republicano.

O 6 d'octubre de 1936 se celebra en Burcharaloz (Zaragoza), seu d'o Cuartel Cheneral d'a Columna Durruti, a Plana Extraordinaria de Sindicatos y Columnas d'o Comité Rechional d'Aragón, Rioja y Navarra d'a Confederación Nacional d'o Trabajo (CNT). I asistioron 174 representants d'os sindicatos cenetistas de 139 lugars aragoneses, d'o Comité Nacional d'a CNT y de diferents columnas confederals (Columna Durruti, Columna Roja y Negra, Columna Los Aguiluchos de la FAI, "Columna Carod-Ferrer"), amás d'a-saber-los militants d'a CNT de Catalunya. I yeran presents os maximos representants d'as columnas, como Buenaventura Durruti, Gregorio Jover, Antonio Ortiz, Cristóbal Aldabaldetrecu, Julián Merino. A convocatoria d'ista important reunión corrió a cargo de Francisco Carreño, Pablo Ruiz y Julián Merino, y a Plana heba de debatir a posición a adoptar sobre una hipotetica colaboración con os organos de gubierno republicanos u sobre o menester de creyar, en a marguin d'os gubiernos republicanos, Consellos Rechionals de Defensa vinclaus de manera federada a un Consello Nacional de Defensa que exercería de gubierno central y asinas poder refirmar de manera segura as conquistas revolucionarias, seguindo as directivas proposadas d'o 15 de setiembre de 1936 en Madrit por a Plana Nacional de Rechionals d'a CNT. S'alcuerda a creyación d'o Consello Rechional de Defensa d'Aragón, que integra o territorio d'Aragón en que se ye implementando o sistema economico y politico de l'anarcocomunismo a o paso d'as milicias d'a CNT —que salen de Valencia y Barcelona dende o 24 de chulio de 1936— formando alto u baixo 450 colectividaz rurals, a practica totalidat d'ellas en mans d'a CNT, con un chicot numero de bellas 20 a cargo d'a UGT. Ista situación no feba guaire goyo ni a las autoridaz republicanas ni a la Cheneralidat, pero por ixas envueltas no i heba posibilidat d'evitar-lo.

Teneba a suya seu en Casp y dende astí exerceba o supremo poder sobre l'Aragón revolucionario. Os suyos líders declaroron ascape "que l'Aragón rural s'heba convertiu en a Ucraína espanyola y que no se deixarían albardar por o militarismo marxista, como le succedió a l'anarquismo ruso en 1921", en referencia a la revolución majnovista que declaró en aquel anyo o dito «Territorio Libre» d'Ucrania. Encara que ye cierto que en atras rechions se formoron consellos obrers pa atras actividaz economicas (mas que mas, as enfocadas en producción y racionamiento), en degún atro puesto plegó a formar-se una entidat con tal fuerza y independencia como o CRDA, capable de refusar a las autoridaz republicanas.

Una vida efimera

Mapa d'Aragón mientres a disputa entre sublevaus y republicanos, o Frent d'Aragón. En royo o territorio administrau por o CRDA.

A tamas d'o suyo orichen revolucionario ye en primerías reconoixiu o 6 d'octubre por decreto d'o gubierno. Celebra a suya primera asambleya oficial o 15 d'octubre d'o mesmo anyo, estando o suyo maximo responsable Joaquín Ascaso, miembro d'a CNT y primo de Francisco Ascaso, encara que no ye definitivament legalizau y regulau por o gubierno d'a Republica dica o 23 d'aviento de 1936, con a condición de que sían representaus en l'administración d'o Consello os partius d'o Frent Popular por lo que dende chinero de 1937 o caracter revolucionario d'o Consello se veyerá progresivament esmermau por a presión d'os miembros d'o partiu gubernamental cuala presencia y numero se fa mayor gradualment por ixas calendatas. Por eixemplo, en o mes de chinero as escuelas de Primera ensenyanza (que heban quedau baixo o control de comisions anarcosindicalistas) tornoron a quedar baixo control gubernamental.

Ascaso fue nombrau oficial de delegau gubernamental d'o Consello o 19 de chinero de 1937. A meyaus de febrero de 1937 se celebra un congreso en Casp con o proposito de creyar una Federación de Colectividaz rechional a on que asisten 500 delegaus que representan a 80.000 colectivistas de l'Aragón libertario.

En l'actualidat ye complexo ofreixer cifras d'a chestión economica d'as colectividaz anarquistas, ya que a mayoría d'ellas son sesgadas d'alcuerdo a intreses y simpatías ideolochicas. L'historiador Hugh Thomas afirma que a producción de carbón en as menas d'Utriellas nomás plegó a la decena parti d'as cifras anteriors a la guerra. Manimenos, en o documental anarcosindicalista Vivir la utopía se recullen testimonios y datos que afirman que en muitas colectividaz a producción puyó. Encara que muitas d'as colectividaz heban estau un exito como comunidaz socials, pa os comunistas a suya contribución a la guerra deixaba prou que deseyar. O gubierno republicano ya heba mirau d'estableixer una actuación coordinada en iste sentido, dadas as necesidaz d'a industria de guerra. En primerías d'o verano de 1937, dimpués d'os Succesos de Mayo, prencipió a confiscación de cambions d'alimentos d'as colectividaz por parti d'os carabiners republicanos baixo ordens gubernamentals.

Disolución

O 10 d'agosto de 1937, mientres o gubierno de Juan Negrín, tropas d'a 11ª División de l'Exercito republicano baixo o mando d'Enrique Líster (militant d'o PCE) ocupan militarment o territorio almenistrau por o Consello Rechional de Defensa d'Aragón, disapareixiendo asinas o Consello por orden gubernamental y detenendo a Joaquín Ascaso y a la resta de responsables d'o Consello, baixo cuantas acusacions.

Dimpués d'a disaparición d'o Consello y d'a detención d'Ascaso, o Gubierno nombró a Jose Ignacio Mantecón como Gubernador Cheneral ta chestionar a rechión.

Composición d'o Consello d'Aragón

Billet de 25 centimos d'o Consello d'Aragón

Se veiga l'articlo sobre o Gubierno Ascaso.

Inicialment o Comité Rechional cenetista, cuan se decidió a dar o paso de constituyir o CRDA quedó constituyiu asinas: Presidencia: Joaquín Ascaso Budría; Chusticia y Orden Publico: Adolfo Ballano Bueno; Economía y Abastos: Adolfo Arnal Gracia; Agricultura: José Mavilla Villa; Transportes y Comunicacions: Francisco Ponzán Vidal; Treballo: Miguel Chueca Cuartero; Información y Propaganda: Miguel Jiménez Herrero; Instrucción Publica: José Alberola Navarro. "Toz éls perteneixeban a la CNT aragonesa y heban militau muitos anyos (mas tiempo que os anyos transcurridos de rechimen republicano), estando bien conoixius en os medios socials d'Aragón".

En primerías de 1937 a composición d'o gubierno d'o Consello d'Aragón heba variau muito dende os suyos orichens. A dentrada de representants d'Izquierda Republicana, Unión General de Trabajadores y Partido Comunista de España yera una mida gubernamental pa tener influyencia en as actividaz d'o Consello y poder, asinas, mirar de tener bel control sobre istas. O siguient gubierno d'o CRDA se publicó en o Buletín d'o CRDA o 21 d'aviento de 1936.

Se veiga tamién

• Bandera d'o Consello Rechional de Defensa d'Aragón
• Escudo d'o Consello Rechional de Defensa d'Aragón
• Revolución espanyola de 1936.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre o Consello Rechional de Defensa d'Aragón.
• (es) Consello d'Aragón en a Enciclopedia Aragonesa

• Datos: Q2994258
• Multimedia: Regional Council of Defense of Aragon / Q2994258