Capra pyrenaica pyrenaica

(Reendrezau dende Bucardo pirenenco)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Esta pachina tracta sobre o bucardo d'os Pireneus, que s'extinguió en l'anyo 2000. Ta altros emplegos d'a parola bucardo se veiga Bucardo.
Capra pyrenaica pyrenaica

Estato de conservación

Extinguito de 2000.
Dominio: Eukaryota
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Mammalia
Orden: Artiodactyla
Familia: Bovidae
Subfamilia: Caprinae
Chenero: Capra
Especie: C. pyrenaica
Subespecie: C. p. pyrenaica
Nomenclatura trinomial
Capra pyrenaica pyrenaica
Schinz, 1838

O bucardo pirenenco (Capra pyrenaica pyrenaica (Schinz, 1838)) estió a subespecie de Capra pyrenaica que gosaban referir-se os medios de comunicación cuan deciban "o bucardo". O motivo ye que prenioron ixa parola aragonesa (que fa referencia a totas as especies de crabas salvachinas) como a sola en castellano ta referir-se-be.

Capra pyrenaica pyrenaica

Iste animal, enantes abundant en toz os Pireneus, heba reblato poblacionalment per enchaques d'a cacera dica o sieglo XX, cuan el protechioron definitivament. Yera, chunto con o Mueyu (Capra pyrenaica lusitanica, un bucardo portugués), que yera ya ausidito dende 1892, o bucardo de Gredos (Capra pyrenaica victoriae) y o bucardo d'a costa mediterrania (Capra pyrenaica hispanica), una d'as cuatro subespecies coneixitas de bucardos ibericos.

Historia y extinción editar

Bi ha vestichios que heba sito una pieza de caza prou común en os Pireneus dende a prehistoria. O rechistro d'ista subespecie deixa d'estar contino con o paso d'os sieglos en as partes mes ta lo sud d'a Peninsula, dica que quedó restrinchita ta os monts d'o Pireneu, a on, encara bels sieglos dimpués estió prou abundant dica la fin d'o sieglo XIX.

En a segunda metat d'ixe sieglo, muitos cazataires europeus, fundamentalment d'Espanya, Francia y lo Reino Uniu yeran venitos enta ixos monts ta abatir-ne eixemplars. O feito que es bucardos fuesen cada vegada mes escasos en o mundo, alavez restrinchitos t'as montanyas d'Espanya, Francia y norueste de Portugal, y la mida destacada d'os cuernos d'os masclos d'a bucarda local fación mes atractivas como trofeus as crabas salvachinas d'ista man que no pas as unas d'os Alpes (Capra ibex).

A presión de caza sobre ista subespecie estió prou intensa ta que, arredol de l'anyo 1900, la b'hesen acotolato en a versant francesa d'os Pireneus, quedando només bels 50 eixemplars en Espanya; una población masiato chica como ta sobrevivir guaire tiempo. A mas, a protección estatal no s'imposó dica 1973, y anque o Ordesa s'heba declarato como Parque Nacional bel tiempo entazaga, a sola aria a on que iste animal habitaba ya per ixe tiempo, estió de tot insuficient ta evitar a suya extinción. Altras mesuras, como a suya crianza en captividat y posterior soltada d'animals en o medio, que podrían haber refrenato as posibilidaz d'extinción, no se prenioron dica 1996, cuan se capturó una fembra que dimpués morió en captividat sin haber deixato garra exito reproductivo.

A mas de tot ixo, a población d'a valle d'Ordesa remanió estable sobre os 30 eixemplars antes de 1981. Dimpués, sin que se sepa qué pasó, ixa población minguó rapidament dica os 10 eixemplars en 1993, y ne yeran si que 2 en 1997. Cuan l'anyo 1999 o zaguer masclo morió per a suya edat, solo bi heba una fembra, Celia, que estió a zaguera bucarda d'os pireneus sobre la Tierra. Celia morió en chinero de 2000 cuan, desenfortunadament, le i cayó un árbol dencima.

Prochectos de clonación editar

Antes que no morise l'animal, o Gubierno d'Aragón heba capturato enfortudament a Celia en 1999 ta quitar-ne un escandallo de teixitos y crionizar-los per si fuese posible una clonación en o futuro. Se concheloron celulas d'a orella de l'animal, que dimpués, en agosto de 2000 se trespasoron ta l'empresa Advance Cell Technology, a que agora espera estar a primera en clonar un animal ausidito.

Os responsables d'A.C.T. han prebato ya de fusionar os nuclios d'ixas celulas con oocitos anucleyatos d'altros animals; bucardos ibericos d'a subespecie mediterrania (Capra pyrenaica hispanica) y d'hibridos d'altros bucardos con crabas domesticas (Capra aegagrus hircus). Per ixe mesmo metodo, a empresa heba conseguito clonar un embrión de Gaur (Bos gaurus, un buei asiatico amenazato) y implantar-los dintro d'a matriz de vacas domesticas, per o cual no s'heba d'esperar que garra clonación d'ixes bucardos fuese guaire mes dificil.

O prencipal problema ha d'estar, pues, que dimpués d'una clonación toz os nuevos animals obtenitos tendrán o mesmo material chenetico y per ixo, naixerán todas fembras. Os responsables d'o Gubierno d'Aragón esperan poder cubrir ixas femallas con masclos d'altras subespecies de bucardos ta fer-ne, dimpués, una triga d'os eixemplars con caracteristicas mes tipicas d'os bucardos pirenencos, cualcosa que, dimpués de l'esfuerzo, tampoco no fará que naixcan eixemplars purament pirenencos.

A primera preba seria remató en 2003 con 285 nuevos embrions, d'os cuals només 58 pudioren estar implantatos en l'utero de crabas domesticas, y d'ixes, només dos be plegoren dica os 2 meses de chestación. A partir d'ixe momento, as dos crabas sofrioron un alborto. Con as actuals limitacions d'ista tecnica, tampoco no se piensa que siga un resultato guaire negativo y s'espera poder fer altras prebatinas en o futuro.

Vinclos externos editar