Barranco d'o Plano
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Barranco d'o Plano | |
|---|---|
 A valleta d'o barranco d'o Plano dende a Muera. | |
Administración
| |
| País |  Aragón
|
| Municipios por a on pasa | O Pueyo d'Araguás, L'Aínsa-Sobrarbe |
Cheografía
| |
| Longaria | 8,5 km |
| Altaria d'o naixedero | ±1050 m |
| Naixedero | Diferents vivers en os arredols de Sant Veturián. |
| Desembocadura | Río d'a Nata en Arro |
Mapa
| |
  | |
O barranco d'o Plano ye un barranco de l'este d'a comarca de Sobrarbe que naixe en as garras meridionals d'a Sierra Ferrera y desemboca en o río d'a Nata a man d'a población d'Arro.
Recorriu editar
O barranco d'o Plano recibe o suyo nombre de l'aldeya d'o Plano, que ye en as garras d'o sarrato de Sant Veturián, a poquez cientos de metros de o Reyal Monesterio homonimo.
O suyo corso alto reculle l'augua d'as diferents fuents y vivers que naixen en os arredols d'o monesterio de Sant Veturián, y en os calcils de a sierra Ferrera d'entre o monesterio y a man occidental d'o sarrato d'a Mula, que ye lo que limita a suya valleta por o costau oriental. Os primers metros d'o suyo recorrido como barranco propiament formau os fa por entre as baixants d'o dito sarrato d'a Mula y o sarrato de Sant Veturián.
A valleta que o barranco drena se troba en a man oriental d'a collada de Torrolisa y d'a sierra d'Arro, por o que, cheograficament parlando, queda delimitada adintro de a cuenca alta d'o río d'a Nata, y ixo ye, que fa parte d'a subcomarca natural que ye a Fueva.
Por debaixo de a carretera local d'Arro ta os Molins, o barranco confluye con o barranco d'os Molins, de menor cabal meyo, que baixa d'a collada de Torrolisa. Dende ixe punto y t'abaixo, o barranco d'O Plano presenta cabal constant tot l'anyo, y se torna o mayor barranco remanent de tot Baixo Penyas, en estando lo principal afluent d'o río d'a Nata. S'achunta con o rio d'a Nata debaixo d'Arro.
Comunicacions editar
Dende o forcat con o barranco d'os Molins, o barranco s'encaixona d'entre as zagueras estribacions orientals de a sierra d'Arro, y pasa por una inclusa discreta por d'entre os tozals de a ermita d'a virchen d'as Dolors y o tozal de Santa Catalina. A pista asfaltada que puya cuasi 9 km dende Arro dica Sant Veturián esnaviesa por a dita inclusa, pero ye una uebra nueva, feita en o sieglo XX. O camín que enantes uniba istas poblacions yera mas ferioso, y en buens trozos se perdeba en o cauz d'o barranco.
Porque s'adintra en una inclusa d'antes d'obrir-se t'a Nata en a comarca a on ye Arro, os camins que comunicaban Torrolisa, os Molins y as aldeyas de demás que forman l'entorno de Sant Veturián (como Oncins, o Plano y a Muera) con Fosau y Fuent de Campo no pasan por os mesmos puestos que o barranco, y se deseparan d'o corso d'él d'antes de que s'adintre en a dita inclusa, ta esnavesar por o dito «Cuello d'Arro». Isto significa que o conchunto d'aldeyas que i ha d'entre a collada de Torrolisa y o cerro d'a Mula siempre han tenido millor comunicación con os lugars de cabo baixo d'o Toledo d'a Nata por o Cuello d'Arro, que no con Arro y a redolada d'o Pueyo d'Araguás, que ye de l'altra man de a sierra d'Arro.