Valenciano central

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Este articlo ye sobre a variant d'o valenciano dita tamién apichat. Pa atros significatos d'a parola apichat veiga apichat (desambigación).

Valenciano central Valenciano central
Variedaz d'o catalán
Situación de l'apichat
Localización cheografica
Estau	{{{estau}}}
País	País Valenciano
Rechión	{{{rechión}}}
Parlau en	Huerta Valenciana
Lugars principals
Atras denominacions	{{{atras denominacions}}}
Charradors
Oficial en	{{{oficial}}}
Reconoixiu en	{{{reconoixiu}}}
Regulau por	{{{regulau}}}
Vitalidat
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals	Valenciano
Clasificación lingüistica
Indoeuropea Romance Romance occidental Galorromanica Occitanorromanica Catalán Occidental Valenciano Central
ISO 639-1	{{{iso1}}}
ISO 639-2	{{{iso2}}}
ISO 639-3	{{{iso3}}}
SIL	{{{sil}}}

O valenciano central (comunament clamau apichat) ye o subdialecto d'o catalán meridional u valenciano que se charra en l'aria central de Valencia, tipicament de huerta (Huerta Valenciana).

Fonetica

A mas d'os rasgos tipicos d'o valenciano, o valenciano central tiene as siguients caracteristicas foneticas:

• Pronuncia sorda de la S sonora y a G, J, que en valenciano ye prepalatal africata sonora. Esto ye común con l'aragonés; Manuel Alvar crei que ya existiba en aragonés medieval d'os sieglos XI y XII, y bi n'ha pruebas que ya existiba en l'aragonés d'os sieglos XIV y XV. Ye de destacar que a zona tenió una repoblación medieval mixta con catalans y aragoneses. Manimenos bels especialistas, seguindo lo criterio de Rafael Lapesa, que no conoixeba a fondo ni as variants ni a historia de l'aragonés, creyen que l'ensordamiento ye un proceso recient, postmedieval, y independient d'o que trobamos huei en l'Alto Aragón.
• Pronuncia clara d'os grupos consonanticos -mp, -mb, -nt, -nd, -lt, -rt a final de parola (camp, rumb, font, profund, salt, fort) en contraste con atros subdialectos valencianos y con o catalán central, en os cuals as consonants oclusivas son mudas, y se pronuncia cam(p), rum(b), fon(t), profun(d), sal(t), for(t).

Morfolochía

• Bi ha zonas que conservan o pasato perfecto simple sintetico, como ye tipico d'os textos medievals catalans: tu cantares, en cuenta de tu vas cantar, ell degué en cuenta de ell va deure.
• Formas velarizadas u palatalizadas en formas de cualques verbos d'a segunda conchugación. Asinas, en a cuatrena y quinta personas d'o present d'indicativo d'os verbos caure ('cayer') y vore/veure ('veyer') se dan as formas caiguem (en valenciano estándard, caiem u caem) y caigueu (en estandar, caieu u caeu); vegem (en estandar, veiem u veem) y vegeu (en estandar, veiem u veeu); y en os cherundios se dan as formas caiguent (en estandar, caient u caent), vegent (en estandar, veient u veent). A velarización u palatalización en ixas formas ye una regularización que se produz por analochía con a consonant final d'a forma verbal d'a primera persona d'o present d'indicativo, seguntes sía velar (jo caic) u palatal (jo veig).

Referencias

• Datos: Q2858334