Narancha (fruita)

(Reendrezau dende Naranchera)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre a fruita. Se veiga tamién a color narancha.
Narancha
Mazana
Naranchas
Reino: Plantae
División: Magnoliophyta
Clase: Magnoliopsida
Orden: Sapindales
Familia: Rutaceae
Chenero: Citrus

A narancha ye a fruita d'a naranchera, eixemplo d'Hesperidio. Ye un citrico, de color entre l'amariello y o royo, color que recibe o nombre de narancha, por ista fruita. Orichinariament d'o sudeste asiatico, s'adapta mui bien a lo clima mediterranio.

Narancha

Como toz os citricos ye rica en Vitamina C, y ye habitual minchar-ne enteras, asinas como en forma de suco.

Simbolicament se dice que belún ye a meya narancha d'unatro cuan ye la parella perfecta en o terrén de l'aimor.

Fitonimia editar

L'orichen bien documentau d'o fitonimo se troba en o sanscrito narang u नारंग. S'especula que a forma orichinal en sanscrito provienga d'una luenga dravidica. Dende o sanscrito fue adaptada en persa como نارنج u nārensh. Dende o persa pasó a l'arabe como narandj u نرنج l'árbol y narandjah u نرنجة la fruita. L'adaptación en as diferents luengas romances ha estau dispar: naranja en castellano, laranja en portugués, naronja en catalán medieval, arancia en italiano pa evitar confusions con os articlos, y orange en francés relacionando-la con la parola or.

As naranchas que se cautiva y vende actualment son por un regular naranchas dulzas Citrus × sinensis (narancha de China) y Citrus reticulata (mandarina), que introducioron os portugueses en o Sieglo XVI dende as suyas colonias d'Orient. Enantes os citricos equivalents que se cautivaba y vendeba en Europa yeran Citrus × aurantium, de gusto amargo, que teneban uso en a fabricación de perfumes y de mermeladas, y que en aragonés medieval recibiban a denominación de toroncha, denominación que a vegadas tamién s'aplicaba a lo poncil (Citrus medica), lo solo citrico cautivau en tiempos d'os romanos. A introducción en Espanya d'a nueva fruita dulza traita por os portugueses en o sieglo XVI cheneralizó a denominación castellana naranja en Aragón, que s'adaptó como narancha en aragonés occidental.

Referencias editar

Bibliografía editar