Congustro d'Obarra
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Congustro d'Obarra | |
 O congustro d'Obarra | |
| Tipo | ZEPA PIC |
| Establiu | |
| Superficie | |
| Situación |  Ribagorza
|
| Latitut | |
| Lonchitut | |
.png)  | |
O congustro d'Obarra[1] (en aragonés estándard congosto d'Obarra u tamién dito congosto de la Croqueta[2] u en catalán congost d'Ovarra) ye un paso u val estreita entre montanyas crepatas, foratiau por as auguas d'o río Isabana que desepara os municipios de Las Pauls y de Beranui, situau entre Turbón y a sierra de Cis, en a comarca aragonesa de Ribagorza, adintro d'a val d'Isabana.
Entre Alins y Obarra o río se i encaixa tanto, que a carretera Graus-Pont de Suert, que lo remonta, bi ha estau aturada dica a decada de 1970. Actualment ye reformada y os túnels son practicables con vehíclo. O río Isabana ha creyau iste congosto adintro d'a suya compleganza poco extensa, formando un paisache muit poliu. O Isabana reculle d'o macizo de Turbón as auguas d'o río blanco (que viene d'as tierras d'Espés) chusto antis d'o dito congosto, y asinas arriba a la Baixa Ribagorza a traviés d'o congosto d'Obarra.
A l'ueste a sierra de Vallabriga[3] y a l'este a sierra de Cis forman un anticlinal de calsineras y dolomias muit resistents, por dencima d'os 1.500 metros d'altaria, devantadas mientres o Cretacico Superior, que domina as margas eocenicas de Ribagorza.
A la ezquierda d'o congosto se troba o camín de la Croqueta (roca situada sobre Obarra que plega a os 1.462 metros), que pasa por o barranco de la Garanta, deixa a la ezquierda a borda Farrás y arriba dica a carretera que puya ta Espés y ta Las Pauls.[4] Entre la Croqueta y els Bistarrons d'a sierra de Cis nomás queda espacio pa la carretera y o río dada la verticalidat d'as parez y o encaixe ocasionau por as auguas.
A erosión d'os materials carbonataus d'o Cretacico por os cuals discurre o río Isabana en iste punto y o suyo encaixamiento ha formau con o tiempo un estreito canyón de parez verticals. As caracteristicas morfolichicas d'o cauz vienen definidas por un grupo de gorgas y chicoz cascants que discurren por un leito encaixau.[5]
"Obarra" significa en basco 'forau entre rocas'. O congosto ye o puesto mas estreito de toda a val.
Tot o congosto ye incluyiu en a Zona d'especial protección pa las aus (ZEPA).[6]
Paralelismo entre o río Isabana y o río Esera
editarDe norte a sud o río Isabana y o río Esera antis de fusionar-se en Graus baixan as suyas auguas de forma paralela. Os dos ríos han creyau o suyo propio congosto. En o Esera trobamos o congustro de Ventamillo que da acceso a la vall de Benás situada tamién en Ribagorza a o suyo paso entre as poblacions de Seira y El Ru.[7] O congustro de Ventamillo ye una graniza crepa, d'uns 4 km. A fisonomía d'a zona son basicament rocas calsineras, estando o puesto por a on as cheleras baixaban dende o macizo de la Maladeta.
Santa María d'Obarra
editarSanta María d'Obarra ye un monesterio romanico[8] construyiu en o primer cuarto d'o sieglo XI en as riperas d'o río Isabana y situau en o Prepireneu, a o piet de l'extremo occidental d'a sierra de Cis, chusto cuan s'ubre a val d'Isabana dimpués d'o congustro d'Obarra.
Flora y fauna d'o congustro d'Obarra
editarO bosque de ripera ye cuasi inexistent en o congosto. Auguas ta alto ye formau pOr alamos, fraixins, abetullos, tilleras y avellaneras. Dimpués, se contina con as selvas de fabos, caixicos y pins, dominando en as versants acompanyau por arbustos como o buixo y aliagas.
Istas zonas de selva son ocupadas por l'aiguadero negro, o trencapinyols, o rocasero y a perdiz blanca. Os mamiferos mas visibles son o corzo, a chineta y A mincharra blanca. Entre as aus rupicolas (que se crían en as rocas) que habitan o congosto se troban a culroya rocasera y a gralleta. Entre os anfibios destaca a granota roya. A sola especie acuatica present en o trampo inventariau ye a truita. Como especie destacable en as auguas d'o río Isabana se troba a lodriga.[9]
Referencias
editar- ↑ (es) BOA ORDEN VMV/914/2020, de 14 de septiembre, por la que se publica el Acuerdo adoptado por el Gobierno de Aragón, en su reunión celebrada el día 15 de julio de 2020, por el que se aprueban las modificaciones del Nomenclátor Geográfico de Aragón.
- ↑ (ca) En a GEC
- ↑ (es) "Beranui". Mapa Topografico Nacional d'Espanya escala 1:25.000, 213-III. Ministeri de Foment - Instituto Cheografico Nacional, Madrid, 1997
- ↑ (es) "Turbón y Sierra de Sis". Luis Javier Cruchaga, 2002. Prames. Mapas excursionistas, 12. ISBN 84-8321-123-8
- ↑ (es) Cheomorfolochía d'o Congosto d'Obarra
- ↑ Zona d'Especial Protecció d'Aus
- ↑ (es) Congosto Ventamillo. Ribagorza es Pirineo
- ↑ (es) Romanicoaragones.com
- ↑ (es) Flora y fauna d'o congosto d'Obarra
Vinclos externos
editar
Datos: Q21086036
