Alifonso V d'Aragón
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Alifonso V | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rei d'Aragón | ||||||||||
 Alifonso V por Juan de Juanes | ||||||||||
| 2 d'abril de 1416 - 27 de chunio de 1458 | ||||||||||
| Predecesor | Ferrando I | |||||||||
| Succesor | Chuan II | |||||||||
| 2 de chunio de 1442 - 27 de chunio de 1458 | ||||||||||
| Predecesor | Renato I | |||||||||
| Succesor | Ferrando I | |||||||||
| ||||||||||
| Naixencia | 1396 Medina d'o Campo
| |||||||||
| Muerte | 27 de chunio de 1458 Nápols
| |||||||||
| Enterreco | Monesterio de Poblet | |||||||||
| Consort | María de Castiella | |||||||||
| Casa reyal | Casa d'Aragón | |||||||||
| Dinastía | Trastamara | |||||||||
| Pai | Ferrando I d'Aragón | |||||||||
| Mai | Alionor d'Alburquerque | |||||||||
Alifonso V d'Aragón dito lo Magnanimo (Medina d'o Campo, 1396 - † Nápols, 1458) estió rei d'Aragón, Valencia (Alifonso III), Mallorca (Alifonso I), Sicilia (Alifonso I) y Cerdenya (Alifonso II), conte de Barcelona (Alifonso IV) (1416-1458) y rei de Nápols (Alifonso I) (1442-1458).
Casó con María en a catedral de Valencia o 12 d'octubre de 1415, ceremonia oficiada por Benedet XIII d'Avinyón, un anyo antes de estar feito rei d'Aragón.
En a suya Cort de Nápols destacó como mecenas d'artistas y intelectuals renaixentistas. S'ha dito que yera mas preucupato por Nápols que por Aragón, Catalunya u Valencia[1]. En o suyo reinau se popularizó a dita: rei tingam i no el conegam. Celebró Corz d'Aragón en Val de Robres en 1429. O feito que a suya cort estase en Nápols contribuyó a fer que desapareixese l'uso oficial de l'aragonés a favor d'o castellano, y os suyos subditos napolitans deciban la maestá del segnor re parla sempre spagnuolo. Ye precisament en a cort de Nápols on amaneixió o Cancionero de Stúñiga.
O 20 de marzo de 1420 revocó o privilechio de reunir-sen en mesta los pastors y ganaders d'a tierra d'Albarracín, privilechio concedito por o suyo padre, por este privilechio contrario a los intreses d'a Casa de Ganaders de Zaragoza.
Alifonso V consiguió financiación d'os valencianos en a guerra pa conseguir o Reino de Nápols cedendo a la Seu de Valencia a custodia d'o Santo Gredal.
En o reino de Nápols reestructuró l'aduana de bestiar transhumant entre os Abruzos y Pulla (1447) institucionalizando a Dogana della Mena delle pecore di Puglia. A potent renda fiscal en materia ganadera s'articló seguntes modelos d'as coronas de Castiella y Aragón en o sieglo XIII con asimilación de modelos ya existents de tiempos d'os normandos y de Frederico II.