Val d'Acumuer
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Val d'Acumuer | |
|---|---|
 | |
| Administración | |
| Estau | |
| País |  Aragón
|
| Comarca | Alto Galligo |
| Municipio | Samianigo |
| ' | |
| Cabecera | {{{cabecera}}} |
| Capital | Acumuer |
| Localidatz | {{{localidatz}}} |
| Chentilicio | {{{chentilicio}}} |
| Cheolochía | |
| Acceso | |
| Ríos | Río Aurín |
| Largaria | |
| Orientación | Norte-Sud |
| Cheolochía | |
| Tipo | |
| Macizo | Pireneus |
| Mapa | |
  | |
A val d'Acumuer[1] u val de l'Aurín ye una val pirenenca d'Aragón formata por o río Aurín y situata en a comarca uescana de l'Alto Galligo, en o municipio de Samianigo.
Fan parti d'ista val os lugars d'Isín, Asqués, Bolás, Asún y a suya capital, Acumuer. Actualment son toz despoblatos, fueras d'Acumuer. L'acceso a la val se fa dende Samianigo por Larrés que ye a dentrata natural d'ista.
Cheograficament muga con o Sobremont por l'este, a o sud con a Val Ancha, a l'ueste con a Garcipollera y a o norte con a sierra d'a Partacua, estando a Penya Retona (2.764 m) o punto mas alto d'ista sierra y tamién a tuca mas alta d'a val. D'antis mas se dividiba o puerto d'Acumuer en as partidas de Plan d'Igués, Espedregueras, Cubilar Nuevo, A Canal, Canales, La Raya u Lera de Sede y Bucuesa.
A cabecera d'a val ye protechita, estando un puesto d'importancia comunitaria conoixito como as Turberas d'Acumuer, con una superficie de 13 hectarias. A val remata en a punta Escarra (triple muga entre os municipios de Samianigo, Sallent y Canfranc) chunto a l'ibón de Bucuesa, naixedero d'o río Aurín. Amás 91 hectarias d'a ribera de l'Aurín tamién se troban protechitas como puesto d'importancia comunitaria, con selvas de pins, fabars y caixicars prou bien conservatos.
Por estar una val prou zarrata se conservoron as suyas tradicions y identidat cultural, encluyita a luenga aragonesa, dica prencipios d'o sieglo XX. L'aragonés d'a val d'Acumuer ye mes pareixito a l'aragonés d'a Tierra de Biescas y d'o Sobremont que no a l'aragonés chaqués.
Entre l'anyo 1979 y os anyos 1990 se quitó gas natural d'os chacimientos que bi heba en ista val, amán d'Isín, estando os mas importants d'Aragón. Dende que s'acotoló o gas istos chacimientos s'han feito servir como almadacens naturals de gas.
Historia editar
En a val d'Acumuer s'establió en o sieglo X o monesterio de Sant Martín de Cercito.[2]
Bibliografía editar
- Tradición oral en el Valle de Acumuer Pilar Gracia Oliván, Ed. Yalliq. ISBN 84-932793-0-7.
- Red Natural de Aragón Num. 12 Alto Gállego. Prames. ISBN 978-84-8321-812-9.